İş dünyasının önde gelen liderleri bir yandan bu yıl yaşanacak küçülmenin boyutlarını hesaplamaya uğraşırken bir yandan da gelecek dönem senaryoları üzerinde çalışıyor. Krize dair birçok senaryoyu masaya yatıran ve ağırlıklı olarak toparlanmanın m yavaş olacağını öngören patronlar, krizin getirdiği yeni fırsatlara odaklanarak yeni dönem yatırım rotasını çizmeye çalışıyor. Patronların kriz sonrası çıkış senaryolarında, sağlık, teknoloji ve e-ticaret yatırımları ön plana çıkıyor.
SİBEL ATİK [email protected]
İş dünyası, koronavirüs krizinin getirdiği küçülmenin boyutlarını hesaplamaya çalışırken, bir yandan da yeni fırsatlara odaklandı. Bu zorlu süreçten çıkış yolu, normalleşmeyle birlikte hem tüketici harcamalarının artmasından hem de şirketlerin gündemlerine tekrar yatırımları almasından geçiyor.
Krize dair birçok senaryoyu masaya yatıran büyük gruplar, salgının getirdiği fırsatları görerek, hızlı kararlar alma yönünde adımlar atmayı hedefliyor.
Koronavirüs salgını iş dünyasına yatırım stratejilerini yeniden yazdırıyor. EY tarafından hazırlanan 22. Global Sermaye Güven Barometresi araştırması da bunu doğruluyor. Bu araştırmaya göre, iş dünyasının önde gelen liderleri bu süreçte tedarik zincirleri, gelirler ve kârlılıkları yönetmeye odaklanırken, sermaye dağılımını yeniden şekillendirerek kriz sonrasına da hazırlanıyor.
EY Türkiye Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı Özge Gürsoy Büyükavşar, iş dünyasının daha önce görülmemiş ölçekte yaygın ve önceden hazırlık yapılması mümkün olmayan bir süreçten geçtiğini aktarıyor. Büyükavşar, liderlerin bu ortamda krizi yönetmek için gelişmeler doğrultusunda gerçek zamanlı aksiyonlar aldıklarını söylüyor.
ÖNCELİK LİKİDİTE
Salgın tüm sektörler için yeni kırılganlıklar ve beklenmedik güçlükler ortaya çıkardı. Tedarik zincirlerinde gelir ve kârlılık anlamında krizin tam olarak etkisi halen belirsizliğini koruyor. Pazarların daralması, işletme sermayesinin ciddi anlamda etkilenmesi ve finansmana erişimdeki güçlüklerle şirketler günlük ve anlık nakit yönetimine yoğunlaştılar.
Özge Gürsoy Büyükavşar, şirketler için bugünün en önemli konusu olan likiditenin gelecekte yer almak için de ön koşul olduğunu ifade ediyor. Büyükavşar, "Yöneticilerin kriz sonrası ekonomik toparlanmaya yönelik planlarında birleşme ve satın alma faaliyetlerinin önemli bir paya sahip olacağı görülüyor" diyor.
YATIRIMIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Euler Hermes'in hazırladığı rapora göre ise küresel ekonomi İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en kötü resesyona sürükleniyor. Raporda dünya ekonomisinin 2020'de yüzde 3,3 küçülmesinin beklendiği ve yaklaşık 9 trilyon dolarlık bir kaybın yaşanacağı ifade ediliyor. Raporda U şeklinde bir toparlanma yerine krizin uzamasına neden olacak risk faktörlerinin şirketler tarafından yakın takip edilmesi gerektiğine de dikkat çekiliyor.
Rapora gore sermayedarları bekleyen risklerden ilki, virüsün ikinci bir salgın dalgasına yol açması. Bu durum dünya ekonomisini 2021 yılı sonuna kadar kriz öncesi seviyelerinin altında tutmaya devam edebilir. Uzun süreli belirsizlik ve düşük güven seviyelerinin yatırımları geciktirmesi ise bir diğer risk olarak ifade ediliyor. Bu da işsizliğin önemli ölçüde artacağı anlamına geliyor.
GELECEĞİ PLANLIYORLAR
Yaşanan krizin boyutlarını ortaya koyan çalışmalara bakılırsa bu süreçte patronlar ve çalışanların işi ise hayli zor. Bir yandan tedarik zincirlerinde oluşan kırılganlıklara karşı operasyonlarını yeniden yapılandıran ve nakit akışını dengeleme mücadelesi veren liderler, bir yandan da geleceği planlamaya çalışıyor.
Patronlara göre toparlanma en erken 2021'de olacak. Salgını erken kontrol altına alan ülkelerin normalleşmeye daha yakın olduğunu ve diğer ülkelerle temasının daha hızlı olacağını öngören patronlar, bunun Türkiye için bir fırsat olabileceğine işaret ediyor.
Türkiye'nin salgınla mücadelesindeki başarısının üretime dönük yatırımları buraya çekebileceği ifade ediliyor. Dünyada üretim merkezinin tek bir ülke olmasının risklerinin görüldüğüne işaret eden patronlar, Türkiye'nin yeni dönem yatırımlarda kendine bir fırsat penceresi açabileceği görüşünde birleşiyorlar.
Her biri Türkiye'nin üretim, yatırım ve istihdam şampiyonu olan 20 büyük grubun patronuna yeni dönem stratejilerini ve masaya koydukları senaryoları sorduk. Ekonomik toparlanmanın 2021 yılına sarkacağını öngören liderler, özellikle belli sektörlerdeki fırsatlara dikkat çekiyor.
Sağlık, eğitim, teknoloji, e-ticaret ve tarım gibi alanların gelecek süreçte yatırımlarda ön planda olacağını kaydeden 20 lider, krize dair senaryolarını ve gelecek süreçteki yatırım rotalarını Ekonomist'e anlattı.
TUNCAY ÖZİLHAN / ANADOLU HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK.
"ÜRETİME DÖNÜK YATIRIMLAR GÜÇLENECEK"
"Bu süreç her kesim için çok öğretici oldu. Ekonomide çarkların yeniden dönmesi elbette zaman alacak. Ülkemizin geleceğe emin adımlarla ilerlemesi için özellikle üretim, sanayi ve tarım altyapılarımızı kuvvetlendirmemiz, inovasyon ve teknoloji alanında yatırımlar yapmamız, her alanda üreten bir ülke haline gelmemiz gerekiyor.
Bu süreçte şirketler hızlı karar almaktan korkmamalı. Yatırım gündemlerine teknoloji, sağlık, eğitim, gıda ve tarım gibi sektörleri eklemeliler. Bu kriz bütün ülkelere sağlık ve eğitime ayrılan kaynakların ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Önümüzdeki süreçte ülkelerin üretime dönük yatırımları güçlendirmesini bekliyorum. Dünyanın üretim merkezi haline gelen Çin'den başlayan bu salgın üretimin bir ülkeye yüklenmesinin risklerini gösterdi."
ABDÜLKADİR KONUKOĞLU SANKO HOLDİNG ONURSAL BŞK.
"NORMALLEŞMEYLE YATIRIMLAR TEKRAR DEVREYE GİRECEK"
"Salgının etkisiyle bugün üretimde kapasiteler düştü. Mesela, Türkiye'nin üretimde güçlü alanlarından biri olan ve grubumuzun faaliyet gösterdiği tekstil sektöründe erteleme ve siparişlere bağlı sorunlar yaşanıyor. Tahmin ediyorum ki temmuz ve ağustos aylarında bu sıkıntılar sona erer ve stoklar erir. Bu yıl yaz sezonu kaçtı ama kış sezonunda erteleme ve iptallerden kaynaklanan sıkıntılar telafi edilecektir. Önümüzdeki dönemde normalleşmeyle birlikte yatırımlar tekrar gündeme gelmeye başlayacak. Türkiye için bakacak olursak, sağlık sektöründeki önemli yatırımlar salgın döneminde diğer ülkelerden bizi ayrıştırdı ve olumlu anlamda farklı noktaya taşıdı. Ben dünya genelinde sağlık ya da bütün olarak medikal sektörü, elektronik ve yazılım sektörlerinin öne çıkacak alanlar olmasını bekliyorum."
YÜKSEL YILDIRIM/YILDIRIM HOLDİNG İCRA KURULU BŞK.
"STRATEJİK MİNERALLERE YATIRIM YAPACAĞIZ"
"Türkiye'nin dinamikleri özel sektör üzerinde olduğu için lokomotif alanlarda üretimin devam etmesi gerekiyor. Bu süreçte borcunu çevirebilenler ayakta kalıp büyüyecekler. Mesela enerjide büyümek mümkün değil. Yatırımı çok yüksek, üstelik geri dönüşü de uzun. Dolayısıyla yatırımcılar artık 10 yıllık vadeyle yatırım planı yapamıyor.
Önümüzdeki süreçte iş dünyası geri dönüşü kısa yatırımlara yönelecek. Daha hızlı para kazanılan biyoteknoloji, fintech ve teknolojik yatırım şirketleri daha da önem kazanıyor. Grubumuz açısından bakıldığında ise bazı sektörleri konsolide etmek veya çıkmak gerekiyor. Kömür alanı büyümüyor, denizcilikte de büyüyemiyoruz. Önümüzdeki süreçte stratejik minerallerde büyümeyi istiyoruz."
AHMET NAZİF ZORLU/ZORLU HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK.
"15 GÜNLÜK KARARLARLA SÜRECİ YÖNETİYORUZ"
"Böylesi zor koşullarda her sektör kendine göre tedbirler almaya çalışıyor. Üretimden satışa kadar bir dizi değişikliğe gitmek gerekiyor. Şu an net bir şey söylemek mümkün değil. Bu krizin iş yapış biçimine etkisini önümüzdeki günler daha net gösterecek. Biz sadece ön tedbirleri alıyoruz. Fakat görünen o ki, aşama aşama normalleşme olacak. Biz de bu doğrultuda kararlar alıyoruz.
Üretimsiz bir ülke düşünemiyorum ve biz her koşulda üretime devam edeceğiz. İç piyasada son iki aydır yaşanan durgunluk ve ihracatta yaşadığımız sıkıntılar nedeniyle yıl sonu için öngörü yapamıyoruz. Artık yıllık değil, neredeyse 15 günlük bütçeler yapıyoruz. Biz şöyle düşünüyoruz: Kervan yolda dizilir. O nedenle biz de günün getirdiklerine göre kararlar alıyoruz."
ALİ ALTINBAŞ ALTINBAŞ HOLDİNG ONURSAL BŞK.
"DENGELENME SÜRECİ OLACAK"
"Bu krizin, dijitalleşmeye adaptasyon, e-ticaretin gücü, çalışma koşullarında ofis ve saat odaklı yaklaşımın değişebileceği, tek ülkenin üretimine güvenmekten vazgeçilip üretimin dünyada başka ülkelere yayılması gerektiği gibi öğretici tarafları oldu. Salgını kontrol altına erken alabilen ülkeler için bir fırsat görüyorum. Türkiye de bu süreci yönetmedeki başarısıyla yeni fırsatları yakalayabilir.
Bir dengelenme süreci olacak. Üretim ve yatırımda normalleşme, aşının veya ilacın bulunmasına bağlı. Dolayısıyla toparlanmanın yavaş olacağını düşünüyorum. Grup olarak farklı iş alanlarında olmanın avantajını görüyoruz. Eğitim ve sağlık alanlarındaki girişimlerimizin önemini bir kez daha anladık. Bu süreçte dünyada dengelerin nereye gideceğini yakından izliyoruz. Belli konularda hızlı kararlar alıp uygulamaya geçme dönemindeyiz."
FUAT TOSYALI TOSYALI HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK.
"BEKLENTİLERİ İYİ OKUMA ZAMANI"
"Son birkaç ayda yaşanan tüm gelişmeler artık eski iş yapış biçimlerinin son kullanma tarihinin geçtiğine, tüm kurum ve kuruluşların yeni, yıkıcı, alışılagelmişin dışında metotlarla yola devam edeceği bir dönemin geldiğine işaret ediyor. Bu dönemde yaşananları, çalışanların, müşterilerin, bayilerin, aslında tüm ekonomik ekosistemin beklentilerini doğru okumak gerekiyor.
Doğayı ve çevreyi her zamankinden fazla sahiplenmek, toplumsal faydayı şirket faaliyetlerinin temeline oturtmak, sektörel faaliyetlerimizi teknoloji ve inovasyonun gücüyle iyileştirmek yeni normalin en önemli unsurları. Hedefimiz demir-çelikte doğayla barışık, çevreye duyarlı bir yaklaşımın öncüsü olmak. Bu konuda çok farklı projeler üzerine çalışıyoruz ve bunları önümüzdeki dönemde artıracağız. Böylece ülkemizin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunurken, dünyamızın sürdürülebilir geleceğine de ışık tutacağız."
ERDAL AKSOY AKSOY HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK.
"TEKNOLOJİ ODAKLI YENİ ALANLARA YATIRIM YAPACAĞIZ"
"Turizm, akaryakıt, gayrimenkul, elektrik üretimi alanlarında yer alıyoruz. Turizm ve enerjide talepteki düşüş nedeniyle bu yıl öngörüm kayıpların yüzde 30'ları bulacağı yönünde. Şirketler büyüyemezse yatırım yapamazlar. Bu nedenle normalleşme sürecine geçilip talebin tekrar artması gerekiyor. Bu zorlu koşullarda elbette fırsatlar da var. Şirketler yeni iş kanallarına yönelecekler.
Biz de yeni alanlara yatırım yapmak istiyoruz. Bu noktada özellikle teknoloji odaklı yeni fırsatları değerlendiriyoruz. Bu süreçte üretimin değeri daha çok anlaşıldı. Ülkeler üretimi tek bir ülkeye bırakmanın riskini gördüler. Önümüzdeki dönemde sağlık, teknoloji, eğitim, tarım gibi stratejik alanlarda üretime dönük yatırımlar olacak. Normalleşmeyle krizin yarattığı yeni fırsat alanlarını daha net göreceğiz."
İBRAHİM ERDEMOĞLU / ERDEMOĞLU HOLDİNG YKB.
"HAZIRLADIĞIMIZ SENARYOLAR IŞIĞINDA REVİZYONA GİDİYORUZ"
"Grup olarak bu süreçle ilgili hazırladığımız senaryolara göre çalışmalarımıza yön veriyoruz. Salgınla birlikte yaşanan makroekonomik dalgalanmanın bir kaç ay içerisinde ortadan kalkacağını öngören iyi senaryomuz, bu olağanüstü şartların yıl sonuna doğru ortadan kalkacağını öngören baz senaryomuz ve olumsuz piyasa şartlarının 2021'e sarkabileceğini içeren kötümser senaryomuz var.
Biz salgının kontrol altına alınmasının 2020 sonrasına kalacağı varsayımıyla olası kötü senaryo için, alternatif tedarikçiler ve pazarlar, alternatif çalışma düzeni ve üretim modellemeleri üzerine çalışıyoruz. Planlarımızı yeni gelişmelere göre revize ediyoruz."
NEŞE GÖK/ İNCİ HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK.
"KRİZİN ETKİLERİ HAZİRAN AYINDA NETLEŞECEK"
"Salgın sonrasında tedarik zincirinde küreselleşmenin gerileyeceği, lokal ya da bölgesel çözümlerin önem kazanacağı bir döneme geçilmesini bekliyoruz. Tedarik zincirinin öneminin daha net anlaşılacağı, sıkı dış ticaret politikalarının gündeme geleceği bir dönem bizi bekliyor. Daralma, şirketlerin operasyonlarına da etki edeceği için, kriz yönetiminin şirketlerde önem kazanmasını bekliyoruz.
İnci Holding olarak temkinli iyimser bir yönetim tarzı izliyoruz. Hedef pazarlarımızda kademeli açılışın haziran ayında olmasını bekliyoruz. Bu nedenle yılın bütününe yönelik gerçek resmin haziran ayında netleşeceğini öngörüyoruz. Krizin etkisinin en güçlü şekilde hissedileceğini düşündüğümüz üçüncü çeyrek için planlarımızı gözden geçirmeyi gündemimize aldık."
ERHAN BOYSANOĞLU / MESA YÖNETİM KURULU BAŞKANI
"SANAYİ VE TARIMA ODAKLANACAĞIZ"
"Salgın süresince yaşam tarzı, iş yapış şekilleri ve tüketici alışkanlıkları değişti. Yeni iş yapma süreçlerine, değişen beklenti ve taleplere hızlı adapte olan firmalar sürecin olumsuz etkilerini daha iyi göğüslüyor. Tüketicilerin risk algısının artması, harcama ve tasarruf dengesinin değişmesiyle uzun dönemli bir yatırım olan konutta etkileşim azaldı, talep ertelendi.
Biz bu dönemde arz-talep dengesine göre uyarlanmış finansal ve ekonomik önlemleri ve yeni yaklaşımları devreye alarak geçiş sürecini yönetmeye çalıştık. Ana faaliyet alanımız olan konut geliştirme dışında sanayi, taahhüt işleri ve tarım sektöründe de yer alıyoruz.
Bundan sonra ana iş kolumuz konutta belli ölçeklerde günün ihtiyaçlarına bağlı olarak, belki azaltarak devam edeceğiz. Yurtdışına sattığımız birtakım sanayi ürünlerine yönelik projelere odaklanacağız. Yeni girdiğimiz tarımda da çalışmalarımızı daha ileriye taşıyacağız."
HÜSEYİN ÖZDİLEK / ÖZDİLEK HOLDİNG ONURSAL BŞK.
"GELİR-GİDER DENGESİNE ODAKLANDIK"
"Üretim, AVM ve perakende olmak üzere farklı sektörlerde faaliyet gösteriyoruz. Bu doğrultuda her sektöre özel B planımız var. Bir orkestra şefi gibi sistemin düzgün yürümesi için doğru kararları almaya çalışıyoruz. Halihazırda marketlerimiz çalışıyor. Üretimin yüzde 30'u ve e-ticaret satışlarımız devam ediyor. E-ticaret 10 kat artmış durumda. Şirketimizde toplamda yüzde 30'luk bir küçülme var. Yeni bir alana yatırım planımız yok.
Elimizdeki işleri korumaya odaklanacağız. Bu süreçte gelir-gider dengesinin önemi daha da ortaya çıktı. Diğer taraftan kredibilite çok önem kazandı. Kredibilitemiz iyi, dengeli götürmeye çalışıyoruz. Marka olmanın, organizasyon, planlama, optimal üretim ve pazarlamanın önemi daha da anlaşıldı. işlerimiz yıl sonuna doğru normale dönecektir. ihtiyaçlar ertelenir ama yok edilemez."
BANU DEDEMAN / DEDEMAN TURİZM GRUBU YKB.
"TURİZM FAALİYETLERİMİZ DEVAM EDECEK"
"Bu süreçten ilk etkilenen konaklama ve yeme-içme sektörü oldu. işletmeler bir süreliğine faaliyetlerine ara vermek zorunda kaldılar. Ciddi bir misafir ve gelir kaybı yaşandı ve devam ediyor. Biz de şirket bünyesinde bir kurul oluşturduk. Otel çalışanlarımızın ve konuklarımızın sağlığının korunmasına yönelik tüm hazırlıkları bu kurul yönetiyor.
Otellerimiz açılmadan önce güvenli hizmete yönelik tüm süreçler tamamlanmış olacak.
Misafirlerimizin otellerimize ilk geliş anından itibaren başlayarak temassız hizmet anlayışı önceliğimiz olacak. Faaliyet alanımızda ve uzmanı olduğumuz turizm sektöründe kalmaya devam edeceğiz. Dünyadaki ve ülkemizdeki gündemi yakından takip ediyoruz. Ortaya çıkan veriler temmuz ayından sonra yavaş yavaş ama dikkatli bir şekilde rahatlamanın başlayacağını gösteriyor."
CEM HAKKO / VAKKO YÖNETİM KURULU BŞK.
"FARKLI SENARYOLARA HAZIRLANDIK"
"Salgın hastalık karşısında çeşitli senaryolar hazırladık. Faaliyetlerine 19 Mart'ta ara verdiğimiz mağazalarımızda 6 Mayıs'ta yeni bir döneme girdik. Vakko Nişantaşı ve Suadiye mağazaları, pilot mağaza olarak özel konumlandı. Amacımız etap etap kontrollü ve azami güven ortamı yaratarak hizmet vermek. Bu iki mağaza her gün yeniden açılmadan önce nano teknolojik sistemle dezenfekte ediliyor.
Tüm deneme kabinleri her servis sonrası dezenfekte ediliyor. Denenen ürünler dezenfekte edildikten sonra reyona yeniden çıkarılıyor. Bu hizmetlerin yanı sıra dijital alanda 7/24 Vakko Live adını taşıyan ve özel bir hizmet anlayışına sahip hizmetimizle zaman ve mekandan bağımsız bir sistemle hizmet vermeye başladık. Vakko online alışveriş sitesi ve aplikasyon haziran ayına kadar yenilenerek hizmete girecek."
COŞKUN ELİK ELİTE WORLD HOTELS YÖNETİM KURULU BŞK.
"ROTAMIZ YİNE TURİZM OLACAK"
"Elite World Hotels olarak turizm sektöründe sekiz oteliyle faaliyet gösteren işletmelerimiz bu krizi yoğun hissetti. Yeni teknoloji yatırımları gerçekleştirdiğimiz bu dönemde iş yapış biçimlerimizi gözden geçirip Covid-19 kapsamında eksikliklerimizi tespit ettik.
Misafirlerimize kusursuz deneyim ve hijyen hizmeti sunabilmek adına gerekli tüm aksiyonları aldık ve her yeni düzenlemeye göre revize edeceğiz. Her kriz döneminde olduğu gibi bu süreçte ve sonrasında bazı fırsatlar ortaya çıkacaktır. Bizler yatırımcı kimliğimizle bunun bilincindeyiz ve her sektörü yakından takip ediyoruz. Rotamız yine turizm olacak. Elite World olarak franchise ve management projemizi 2021'de hayata geçireceğiz. Rusya'nın St. Petersburg kentindeki otel yatırımımızı 2023'te tamamlamayı hedefliyoruz."
İRFAN AŞÇIOĞLU AŞÇIOĞLU YÖNETİM KURULU EŞ BŞK.
"YATIRIMLARIMIZ YENİ NORMALE GÖRE ŞEKİLLENECEK"
"Artık oyun değişti. Gayrimenkulde virüs etkisi, yerli ve yabancı konut satışlarında mart ayının ikinci yarısından itibaren kendisini düşüşle gösterdi. Ürün tarafında yeni normalde ev içi yaşamda balkon, teras, bahçe, çalışma odası gibi fonksiyonlar satın alma isteği üst sıralara çıkabilir. İstanbul'da merkeze olan yoğun talep kent dışına kayabilir. Salgın sonrası şehirden köye dönüş oranlarında da bir artış beklenebilir.
Aşçıoğlu Grubu olarak yatırımlarımızı yeni normale göre nasıl dizayn etmeliyiz konusuna ağırlık verdik. Her zaman amiral gemimiz inşaat sektörü olacak. Felaket senaryolarına karşı her zaman nakit akışı sağlayacak farklı sektörler içerisinde olma konusunu da yönetim kurulunda tartışacağız. Profesyonel tesis yönetiminde bir organizasyonumuz var. Bu şirketimizi daha da büyütmek ve farklılaşmak planlarımız arasında."
SAMİ KARİYO PENTİ YÖNETİM KURULU BŞK.
"RE-TAİLER'DAN E-TAİLER YAPIYA GEÇİYORUZ"
"En büyük değişimi Penti olarak biz Re-tailer bir iş yapısından E-tailer yapıya geçerek yaşayacağız. Gelirinin yüzde 90'ı perakende şirketi yönetiminden gelen yapımızı yeni dönemle e-tailer bir yapıya dönüştürdük. Çevik yönetim kaslarımızı e-ticaret şirketi yönetimine ve iş yapış şekline dönüştürmeye odaklandık. Yeni normal dönem aynı zamanda bizleri yeni hedefler koymaya yönlendirdi. Online satış kanalımız penti. com yüzde 700'lük rekor büyüme gösterdi.
Penti App çalışmasını başlatıyoruz. Son bir ayda penti.com'dan elde ettiğimiz talep artışını karşılayabilmek için 120 kişiyi bünyemize dahil ettik. İnovatif ürünlere odaklanacağız. Çok yakın zamanda erkek ev ve iç giyim ürünlerini de sunacağız. Yurtdışında ise haziran ayının başında Avrupa'nın en büyük plaj koleksiyonu olan Penti 2020 plaj koleksiyonu ile İsrail'e açılacağız."
ŞENOL SANKAYA YEŞİM TEKSTİL CEO'SU
"ANTİVİRÜS MASKE ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ"
"Teknik tekstiller önümüzdeki süreçte önemini daha da arttıracak. Ayrıca sürdürülebilirliğin ve sosyal uygunluğun önemi bu salgınla daha da öne çıktı. Bir de dünyanın içinde bulunduğu şartlarda daha az tüketmeye doğru bir dönüşüm olacağını düşünüyorum. Bu da özellikle tasarımlara yansıyacaktır.
Bu dönemin öne çıkardığı şartlara bağlı olarak üretim gamımızda yenilikler yapıyoruz. Örneğin maske üretimine başlıyoruz. Bahsini ettiğimiz ürünler medikal ya da tıbbi maske olarak tabir edilen ürünlerden değil, koruyucu özelliği olan maskeler. AR-GE bölümü çalışanlarımız, antivirüs ve antibakteriyel özellikleriyle virüsten koruyan hatta virüsü yok eden ve kolay nefes alabilen özel kumaşlar üzerinde çalışıyorlar. Üreteceğimiz maskeler 25-30 kez yıkanıp kullanılabilecek. Mayıs sonu 1,5 milyon, haziran ayında da 5 milyon maske üretmeyi hedefliyoruz."
SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU / ORKA HOLDİNG YKB.
"DENEYİM MAĞAZALARI YARATACAĞIZ"
"Çıkış yolu olarak odaklanacağımız alanlar belirledik. Online satışımız iyiydi, buna ağırlık vermeye devam edeceğiz. Cadde mağazalarının sayısını artırmayı hedefliyoruz. Bazı AVM mağazalarımız kapanırsa cadde mağazalarının payı yüzde 20'lerden yüzde 40'a gelebilir. Online ve offline'ı birleştiren deneyim mağazaları yaratmaya hazırlanıyoruz. AVM'lerin enerjisini artırmak için çalışmalar yapmak lazım.
Diğer taraftan yeni döneme uygun kiralamalar yapmamız gerekiyor. Sağlıkta nasıl bir bilim kurulu varsa perakende de bir bilim kurulu oluşturulmalı. Bu kurulda ekonomistler de olmalı ve geçmiş finansal raporlar, beklentiler ve içinde bulunduğumuz durum göz önüne alınarak kira/ciro oranlarına göre yeni bir düzenleme yapmalıyız."
MURAT ERKAN / TURKCELL GENEL MD.
"YERELLEŞME MOTİVASYONU VE HIZINI ARTIRABİLİRİZ"
"Önümüzdeki süreçte globalleşmenin yerelleşmeye doğru evrildiği bir dönem görebiliriz. Ülkelerin kendi üretimlerini gerçekleştirmesinin önemini anladığımız günlerden geçiyoruz. Bu krizden bir fırsat çıkararak yerelleşme motivasyonunu ve hızını artırabiliriz. Bu süreç dünyada dijitalleşmenin daha da hız kazanacağı bir süreç olacak.
Bugün 1.2Gbps hızını destekleyen bir altyapımız var. Güçlü altyapımızla üç yıllık stratejik planlarımızı aynen sürdürüyoruz. Odak alanlarımız yenilikçi uygulamalar içeren dijital servislerimiz, kurumların dijitalleşme yolculuklarına eşlik eden çözümler sunan dijital iş servislerimiz ve temassız ödeme altyapısı sunan techfin çözümlerimiz olarak sıralanıyor. Önümüzdeki dönemde bu üç alanda yeni uygulamalar geliştirmek için çalışmaya devam edeceğiz."
HAŞAN SÜEL / VODAFONE TÜRKİYE İCRA KURULU BŞK. YRD.
"DİJİTALLEŞMENİN ÖNEMİ BİR KEZ DAHA HATIRLANDI"
"Salgın, hepimize dijitalleşmenin önemini bir kez daha hatırlattı. İnternet, herkesin evlerine çekildiği bu dönemde hayata bağlanmanın tek yolu. Uzaktan çalışma, uzaktan eğitim, uzaktan toplantı, uzaktan canlı yayın gibi bugün sıklıkla kullandığımız yöntemlerin temelinde dijital teknolojiler var.
Salgın sonrası, bu tür dijital yaşam pratiklerinin daha da çeşitlenip yaygınlaşacağına inanıyoruz. Salgın döneminde data tüketiminde önemli artışlar olduğunu görüyoruz. Uzaktan çalışma ve eğitim gibi tedbirlerin alınmasıyla birlikte müşterilerimizin mobil ve sabit data kullanımında artışlar görmeye başladık. Özellikle sabit trafikte yüzde 60'a varan artışlar oldu. Kesintisiz iletişim için kapasite artırımları yapmaya devam ediyoruz. Güçlü altyapımızla müşterilerimizin kesintisiz iletişim ihtiyacını karşılamak önceliğimiz."
SİBEL ATİK [email protected]
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN [email protected]
LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER [email protected]
İş dünyası, koronavirüs krizinin getirdiği küçülmenin boyutlarını hesaplamaya çalışırken, bir yandan da yeni fırsatlara odaklandı. Bu zorlu süreçten çıkış yolu, normalleşmeyle birlikte hem tüketici harcamalarının artmasından hem de şirketlerin gündemlerine tekrar yatırımları almasından geçiyor.
Krize dair birçok senaryoyu masaya yatıran büyük gruplar, salgının getirdiği fırsatları görerek, hızlı kararlar alma yönünde adımlar atmayı hedefliyor.
Koronavirüs salgını iş dünyasına yatırım stratejilerini yeniden yazdırıyor. EY tarafından hazırlanan 22. Global Sermaye Güven Barometresi araştırması da bunu doğruluyor. Bu araştırmaya göre, iş dünyasının önde gelen liderleri bu süreçte tedarik zincirleri, gelirler ve kârlılıkları yönetmeye odaklanırken, sermaye dağılımını yeniden şekillendirerek kriz sonrasına da hazırlanıyor.
EY Türkiye Kurumsal Finansman Bölüm Başkanı Özge Gürsoy Büyükavşar, iş dünyasının daha önce görülmemiş ölçekte yaygın ve önceden hazırlık yapılması mümkün olmayan bir süreçten geçtiğini aktarıyor. Büyükavşar, liderlerin bu ortamda krizi yönetmek için gelişmeler doğrultusunda gerçek zamanlı aksiyonlar aldıklarını söylüyor.
ÖNCELİK LİKİDİTE
Salgın tüm sektörler için yeni kırılganlıklar ve beklenmedik güçlükler ortaya çıkardı. Tedarik zincirlerinde gelir ve kârlılık anlamında krizin tam olarak etkisi halen belirsizliğini koruyor. Pazarların daralması, işletme sermayesinin ciddi anlamda etkilenmesi ve finansmana erişimdeki güçlüklerle şirketler günlük ve anlık nakit yönetimine yoğunlaştılar.
Özge Gürsoy Büyükavşar, şirketler için bugünün en önemli konusu olan likiditenin gelecekte yer almak için de ön koşul olduğunu ifade ediyor. Büyükavşar, "Yöneticilerin kriz sonrası ekonomik toparlanmaya yönelik planlarında birleşme ve satın alma faaliyetlerinin önemli bir paya sahip olacağı görülüyor" diyor.
YATIRIMIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Euler Hermes'in hazırladığı rapora göre ise küresel ekonomi İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en kötü resesyona sürükleniyor. Raporda dünya ekonomisinin 2020'de yüzde 3,3 küçülmesinin beklendiği ve yaklaşık 9 trilyon dolarlık bir kaybın yaşanacağı ifade ediliyor. Raporda U şeklinde bir toparlanma yerine krizin uzamasına neden olacak risk faktörlerinin şirketler tarafından yakın takip edilmesi gerektiğine de dikkat çekiliyor.
Rapora gore sermayedarları bekleyen risklerden ilki, virüsün ikinci bir salgın dalgasına yol açması. Bu durum dünya ekonomisini 2021 yılı sonuna kadar kriz öncesi seviyelerinin altında tutmaya devam edebilir. Uzun süreli belirsizlik ve düşük güven seviyelerinin yatırımları geciktirmesi ise bir diğer risk olarak ifade ediliyor. Bu da işsizliğin önemli ölçüde artacağı anlamına geliyor.
GELECEĞİ PLANLIYORLAR
Yaşanan krizin boyutlarını ortaya koyan çalışmalara bakılırsa bu süreçte patronlar ve çalışanların işi ise hayli zor. Bir yandan tedarik zincirlerinde oluşan kırılganlıklara karşı operasyonlarını yeniden yapılandıran ve nakit akışını dengeleme mücadelesi veren liderler, bir yandan da geleceği planlamaya çalışıyor.
Patronlara göre toparlanma en erken 2021'de olacak. Salgını erken kontrol altına alan ülkelerin normalleşmeye daha yakın olduğunu ve diğer ülkelerle temasının daha hızlı olacağını öngören patronlar, bunun Türkiye için bir fırsat olabileceğine işaret ediyor.
Türkiye'nin salgınla mücadelesindeki başarısının üretime dönük yatırımları buraya çekebileceği ifade ediliyor. Dünyada üretim merkezinin tek bir ülke olmasının risklerinin görüldüğüne işaret eden patronlar, Türkiye'nin yeni dönem yatırımlarda kendine bir fırsat penceresi açabileceği görüşünde birleşiyorlar.
Her biri Türkiye'nin üretim, yatırım ve istihdam şampiyonu olan 20 büyük grubun patronuna yeni dönem stratejilerini ve masaya koydukları senaryoları sorduk. Ekonomik toparlanmanın 2021 yılına sarkacağını öngören liderler, özellikle belli sektörlerdeki fırsatlara dikkat çekiyor.
Sağlık, eğitim, teknoloji, e-ticaret ve tarım gibi alanların gelecek süreçte yatırımlarda ön planda olacağını kaydeden 20 lider, krize dair senaryolarını ve gelecek süreçteki yatırım rotalarını Ekonomist'e anlattı.
"ÜRETİME DÖNÜK YATIRIMLAR GÜÇLENECEK"
"Bu süreç her kesim için çok öğretici oldu. Ekonomide çarkların yeniden dönmesi elbette zaman alacak. Ülkemizin geleceğe emin adımlarla ilerlemesi için özellikle üretim, sanayi ve tarım altyapılarımızı kuvvetlendirmemiz, inovasyon ve teknoloji alanında yatırımlar yapmamız, her alanda üreten bir ülke haline gelmemiz gerekiyor.
Bu süreçte şirketler hızlı karar almaktan korkmamalı. Yatırım gündemlerine teknoloji, sağlık, eğitim, gıda ve tarım gibi sektörleri eklemeliler. Bu kriz bütün ülkelere sağlık ve eğitime ayrılan kaynakların ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Önümüzdeki süreçte ülkelerin üretime dönük yatırımları güçlendirmesini bekliyorum. Dünyanın üretim merkezi haline gelen Çin'den başlayan bu salgın üretimin bir ülkeye yüklenmesinin risklerini gösterdi."
ABDÜLKADİR KONUKOĞLU SANKO HOLDİNG ONURSAL BŞK."NORMALLEŞMEYLE YATIRIMLAR TEKRAR DEVREYE GİRECEK"
"Salgının etkisiyle bugün üretimde kapasiteler düştü. Mesela, Türkiye'nin üretimde güçlü alanlarından biri olan ve grubumuzun faaliyet gösterdiği tekstil sektöründe erteleme ve siparişlere bağlı sorunlar yaşanıyor. Tahmin ediyorum ki temmuz ve ağustos aylarında bu sıkıntılar sona erer ve stoklar erir. Bu yıl yaz sezonu kaçtı ama kış sezonunda erteleme ve iptallerden kaynaklanan sıkıntılar telafi edilecektir. Önümüzdeki dönemde normalleşmeyle birlikte yatırımlar tekrar gündeme gelmeye başlayacak. Türkiye için bakacak olursak, sağlık sektöründeki önemli yatırımlar salgın döneminde diğer ülkelerden bizi ayrıştırdı ve olumlu anlamda farklı noktaya taşıdı. Ben dünya genelinde sağlık ya da bütün olarak medikal sektörü, elektronik ve yazılım sektörlerinin öne çıkacak alanlar olmasını bekliyorum."
YÜKSEL YILDIRIM/YILDIRIM HOLDİNG İCRA KURULU BŞK. "STRATEJİK MİNERALLERE YATIRIM YAPACAĞIZ"
"Türkiye'nin dinamikleri özel sektör üzerinde olduğu için lokomotif alanlarda üretimin devam etmesi gerekiyor. Bu süreçte borcunu çevirebilenler ayakta kalıp büyüyecekler. Mesela enerjide büyümek mümkün değil. Yatırımı çok yüksek, üstelik geri dönüşü de uzun. Dolayısıyla yatırımcılar artık 10 yıllık vadeyle yatırım planı yapamıyor.
Önümüzdeki süreçte iş dünyası geri dönüşü kısa yatırımlara yönelecek. Daha hızlı para kazanılan biyoteknoloji, fintech ve teknolojik yatırım şirketleri daha da önem kazanıyor. Grubumuz açısından bakıldığında ise bazı sektörleri konsolide etmek veya çıkmak gerekiyor. Kömür alanı büyümüyor, denizcilikte de büyüyemiyoruz. Önümüzdeki süreçte stratejik minerallerde büyümeyi istiyoruz."
AHMET NAZİF ZORLU/ZORLU HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK. "15 GÜNLÜK KARARLARLA SÜRECİ YÖNETİYORUZ"
"Böylesi zor koşullarda her sektör kendine göre tedbirler almaya çalışıyor. Üretimden satışa kadar bir dizi değişikliğe gitmek gerekiyor. Şu an net bir şey söylemek mümkün değil. Bu krizin iş yapış biçimine etkisini önümüzdeki günler daha net gösterecek. Biz sadece ön tedbirleri alıyoruz. Fakat görünen o ki, aşama aşama normalleşme olacak. Biz de bu doğrultuda kararlar alıyoruz.
Üretimsiz bir ülke düşünemiyorum ve biz her koşulda üretime devam edeceğiz. İç piyasada son iki aydır yaşanan durgunluk ve ihracatta yaşadığımız sıkıntılar nedeniyle yıl sonu için öngörü yapamıyoruz. Artık yıllık değil, neredeyse 15 günlük bütçeler yapıyoruz. Biz şöyle düşünüyoruz: Kervan yolda dizilir. O nedenle biz de günün getirdiklerine göre kararlar alıyoruz."
ALİ ALTINBAŞ ALTINBAŞ HOLDİNG ONURSAL BŞK."DENGELENME SÜRECİ OLACAK"
"Bu krizin, dijitalleşmeye adaptasyon, e-ticaretin gücü, çalışma koşullarında ofis ve saat odaklı yaklaşımın değişebileceği, tek ülkenin üretimine güvenmekten vazgeçilip üretimin dünyada başka ülkelere yayılması gerektiği gibi öğretici tarafları oldu. Salgını kontrol altına erken alabilen ülkeler için bir fırsat görüyorum. Türkiye de bu süreci yönetmedeki başarısıyla yeni fırsatları yakalayabilir.
Bir dengelenme süreci olacak. Üretim ve yatırımda normalleşme, aşının veya ilacın bulunmasına bağlı. Dolayısıyla toparlanmanın yavaş olacağını düşünüyorum. Grup olarak farklı iş alanlarında olmanın avantajını görüyoruz. Eğitim ve sağlık alanlarındaki girişimlerimizin önemini bir kez daha anladık. Bu süreçte dünyada dengelerin nereye gideceğini yakından izliyoruz. Belli konularda hızlı kararlar alıp uygulamaya geçme dönemindeyiz."
FUAT TOSYALI TOSYALI HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK."BEKLENTİLERİ İYİ OKUMA ZAMANI"
"Son birkaç ayda yaşanan tüm gelişmeler artık eski iş yapış biçimlerinin son kullanma tarihinin geçtiğine, tüm kurum ve kuruluşların yeni, yıkıcı, alışılagelmişin dışında metotlarla yola devam edeceği bir dönemin geldiğine işaret ediyor. Bu dönemde yaşananları, çalışanların, müşterilerin, bayilerin, aslında tüm ekonomik ekosistemin beklentilerini doğru okumak gerekiyor.
Doğayı ve çevreyi her zamankinden fazla sahiplenmek, toplumsal faydayı şirket faaliyetlerinin temeline oturtmak, sektörel faaliyetlerimizi teknoloji ve inovasyonun gücüyle iyileştirmek yeni normalin en önemli unsurları. Hedefimiz demir-çelikte doğayla barışık, çevreye duyarlı bir yaklaşımın öncüsü olmak. Bu konuda çok farklı projeler üzerine çalışıyoruz ve bunları önümüzdeki dönemde artıracağız. Böylece ülkemizin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunurken, dünyamızın sürdürülebilir geleceğine de ışık tutacağız."
ERDAL AKSOY AKSOY HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK. "TEKNOLOJİ ODAKLI YENİ ALANLARA YATIRIM YAPACAĞIZ"
"Turizm, akaryakıt, gayrimenkul, elektrik üretimi alanlarında yer alıyoruz. Turizm ve enerjide talepteki düşüş nedeniyle bu yıl öngörüm kayıpların yüzde 30'ları bulacağı yönünde. Şirketler büyüyemezse yatırım yapamazlar. Bu nedenle normalleşme sürecine geçilip talebin tekrar artması gerekiyor. Bu zorlu koşullarda elbette fırsatlar da var. Şirketler yeni iş kanallarına yönelecekler.
Biz de yeni alanlara yatırım yapmak istiyoruz. Bu noktada özellikle teknoloji odaklı yeni fırsatları değerlendiriyoruz. Bu süreçte üretimin değeri daha çok anlaşıldı. Ülkeler üretimi tek bir ülkeye bırakmanın riskini gördüler. Önümüzdeki dönemde sağlık, teknoloji, eğitim, tarım gibi stratejik alanlarda üretime dönük yatırımlar olacak. Normalleşmeyle krizin yarattığı yeni fırsat alanlarını daha net göreceğiz."
İBRAHİM ERDEMOĞLU / ERDEMOĞLU HOLDİNG YKB."HAZIRLADIĞIMIZ SENARYOLAR IŞIĞINDA REVİZYONA GİDİYORUZ"
"Grup olarak bu süreçle ilgili hazırladığımız senaryolara göre çalışmalarımıza yön veriyoruz. Salgınla birlikte yaşanan makroekonomik dalgalanmanın bir kaç ay içerisinde ortadan kalkacağını öngören iyi senaryomuz, bu olağanüstü şartların yıl sonuna doğru ortadan kalkacağını öngören baz senaryomuz ve olumsuz piyasa şartlarının 2021'e sarkabileceğini içeren kötümser senaryomuz var.
Biz salgının kontrol altına alınmasının 2020 sonrasına kalacağı varsayımıyla olası kötü senaryo için, alternatif tedarikçiler ve pazarlar, alternatif çalışma düzeni ve üretim modellemeleri üzerine çalışıyoruz. Planlarımızı yeni gelişmelere göre revize ediyoruz."
NEŞE GÖK/ İNCİ HOLDİNG YÖNETİM KURULU BŞK."KRİZİN ETKİLERİ HAZİRAN AYINDA NETLEŞECEK"
"Salgın sonrasında tedarik zincirinde küreselleşmenin gerileyeceği, lokal ya da bölgesel çözümlerin önem kazanacağı bir döneme geçilmesini bekliyoruz. Tedarik zincirinin öneminin daha net anlaşılacağı, sıkı dış ticaret politikalarının gündeme geleceği bir dönem bizi bekliyor. Daralma, şirketlerin operasyonlarına da etki edeceği için, kriz yönetiminin şirketlerde önem kazanmasını bekliyoruz.
İnci Holding olarak temkinli iyimser bir yönetim tarzı izliyoruz. Hedef pazarlarımızda kademeli açılışın haziran ayında olmasını bekliyoruz. Bu nedenle yılın bütününe yönelik gerçek resmin haziran ayında netleşeceğini öngörüyoruz. Krizin etkisinin en güçlü şekilde hissedileceğini düşündüğümüz üçüncü çeyrek için planlarımızı gözden geçirmeyi gündemimize aldık."
ERHAN BOYSANOĞLU / MESA YÖNETİM KURULU BAŞKANI "SANAYİ VE TARIMA ODAKLANACAĞIZ"
"Salgın süresince yaşam tarzı, iş yapış şekilleri ve tüketici alışkanlıkları değişti. Yeni iş yapma süreçlerine, değişen beklenti ve taleplere hızlı adapte olan firmalar sürecin olumsuz etkilerini daha iyi göğüslüyor. Tüketicilerin risk algısının artması, harcama ve tasarruf dengesinin değişmesiyle uzun dönemli bir yatırım olan konutta etkileşim azaldı, talep ertelendi.
Biz bu dönemde arz-talep dengesine göre uyarlanmış finansal ve ekonomik önlemleri ve yeni yaklaşımları devreye alarak geçiş sürecini yönetmeye çalıştık. Ana faaliyet alanımız olan konut geliştirme dışında sanayi, taahhüt işleri ve tarım sektöründe de yer alıyoruz.
Bundan sonra ana iş kolumuz konutta belli ölçeklerde günün ihtiyaçlarına bağlı olarak, belki azaltarak devam edeceğiz. Yurtdışına sattığımız birtakım sanayi ürünlerine yönelik projelere odaklanacağız. Yeni girdiğimiz tarımda da çalışmalarımızı daha ileriye taşıyacağız."
HÜSEYİN ÖZDİLEK / ÖZDİLEK HOLDİNG ONURSAL BŞK. "GELİR-GİDER DENGESİNE ODAKLANDIK"
"Üretim, AVM ve perakende olmak üzere farklı sektörlerde faaliyet gösteriyoruz. Bu doğrultuda her sektöre özel B planımız var. Bir orkestra şefi gibi sistemin düzgün yürümesi için doğru kararları almaya çalışıyoruz. Halihazırda marketlerimiz çalışıyor. Üretimin yüzde 30'u ve e-ticaret satışlarımız devam ediyor. E-ticaret 10 kat artmış durumda. Şirketimizde toplamda yüzde 30'luk bir küçülme var. Yeni bir alana yatırım planımız yok.
Elimizdeki işleri korumaya odaklanacağız. Bu süreçte gelir-gider dengesinin önemi daha da ortaya çıktı. Diğer taraftan kredibilite çok önem kazandı. Kredibilitemiz iyi, dengeli götürmeye çalışıyoruz. Marka olmanın, organizasyon, planlama, optimal üretim ve pazarlamanın önemi daha da anlaşıldı. işlerimiz yıl sonuna doğru normale dönecektir. ihtiyaçlar ertelenir ama yok edilemez."
BANU DEDEMAN / DEDEMAN TURİZM GRUBU YKB."TURİZM FAALİYETLERİMİZ DEVAM EDECEK"
"Bu süreçten ilk etkilenen konaklama ve yeme-içme sektörü oldu. işletmeler bir süreliğine faaliyetlerine ara vermek zorunda kaldılar. Ciddi bir misafir ve gelir kaybı yaşandı ve devam ediyor. Biz de şirket bünyesinde bir kurul oluşturduk. Otel çalışanlarımızın ve konuklarımızın sağlığının korunmasına yönelik tüm hazırlıkları bu kurul yönetiyor.
Otellerimiz açılmadan önce güvenli hizmete yönelik tüm süreçler tamamlanmış olacak.
Misafirlerimizin otellerimize ilk geliş anından itibaren başlayarak temassız hizmet anlayışı önceliğimiz olacak. Faaliyet alanımızda ve uzmanı olduğumuz turizm sektöründe kalmaya devam edeceğiz. Dünyadaki ve ülkemizdeki gündemi yakından takip ediyoruz. Ortaya çıkan veriler temmuz ayından sonra yavaş yavaş ama dikkatli bir şekilde rahatlamanın başlayacağını gösteriyor."
"FARKLI SENARYOLARA HAZIRLANDIK"
"Salgın hastalık karşısında çeşitli senaryolar hazırladık. Faaliyetlerine 19 Mart'ta ara verdiğimiz mağazalarımızda 6 Mayıs'ta yeni bir döneme girdik. Vakko Nişantaşı ve Suadiye mağazaları, pilot mağaza olarak özel konumlandı. Amacımız etap etap kontrollü ve azami güven ortamı yaratarak hizmet vermek. Bu iki mağaza her gün yeniden açılmadan önce nano teknolojik sistemle dezenfekte ediliyor.
Tüm deneme kabinleri her servis sonrası dezenfekte ediliyor. Denenen ürünler dezenfekte edildikten sonra reyona yeniden çıkarılıyor. Bu hizmetlerin yanı sıra dijital alanda 7/24 Vakko Live adını taşıyan ve özel bir hizmet anlayışına sahip hizmetimizle zaman ve mekandan bağımsız bir sistemle hizmet vermeye başladık. Vakko online alışveriş sitesi ve aplikasyon haziran ayına kadar yenilenerek hizmete girecek."
COŞKUN ELİK ELİTE WORLD HOTELS YÖNETİM KURULU BŞK. "ROTAMIZ YİNE TURİZM OLACAK"
"Elite World Hotels olarak turizm sektöründe sekiz oteliyle faaliyet gösteren işletmelerimiz bu krizi yoğun hissetti. Yeni teknoloji yatırımları gerçekleştirdiğimiz bu dönemde iş yapış biçimlerimizi gözden geçirip Covid-19 kapsamında eksikliklerimizi tespit ettik.
Misafirlerimize kusursuz deneyim ve hijyen hizmeti sunabilmek adına gerekli tüm aksiyonları aldık ve her yeni düzenlemeye göre revize edeceğiz. Her kriz döneminde olduğu gibi bu süreçte ve sonrasında bazı fırsatlar ortaya çıkacaktır. Bizler yatırımcı kimliğimizle bunun bilincindeyiz ve her sektörü yakından takip ediyoruz. Rotamız yine turizm olacak. Elite World olarak franchise ve management projemizi 2021'de hayata geçireceğiz. Rusya'nın St. Petersburg kentindeki otel yatırımımızı 2023'te tamamlamayı hedefliyoruz."
İRFAN AŞÇIOĞLU AŞÇIOĞLU YÖNETİM KURULU EŞ BŞK."YATIRIMLARIMIZ YENİ NORMALE GÖRE ŞEKİLLENECEK"
"Artık oyun değişti. Gayrimenkulde virüs etkisi, yerli ve yabancı konut satışlarında mart ayının ikinci yarısından itibaren kendisini düşüşle gösterdi. Ürün tarafında yeni normalde ev içi yaşamda balkon, teras, bahçe, çalışma odası gibi fonksiyonlar satın alma isteği üst sıralara çıkabilir. İstanbul'da merkeze olan yoğun talep kent dışına kayabilir. Salgın sonrası şehirden köye dönüş oranlarında da bir artış beklenebilir.
Aşçıoğlu Grubu olarak yatırımlarımızı yeni normale göre nasıl dizayn etmeliyiz konusuna ağırlık verdik. Her zaman amiral gemimiz inşaat sektörü olacak. Felaket senaryolarına karşı her zaman nakit akışı sağlayacak farklı sektörler içerisinde olma konusunu da yönetim kurulunda tartışacağız. Profesyonel tesis yönetiminde bir organizasyonumuz var. Bu şirketimizi daha da büyütmek ve farklılaşmak planlarımız arasında."
SAMİ KARİYO PENTİ YÖNETİM KURULU BŞK."RE-TAİLER'DAN E-TAİLER YAPIYA GEÇİYORUZ"
"En büyük değişimi Penti olarak biz Re-tailer bir iş yapısından E-tailer yapıya geçerek yaşayacağız. Gelirinin yüzde 90'ı perakende şirketi yönetiminden gelen yapımızı yeni dönemle e-tailer bir yapıya dönüştürdük. Çevik yönetim kaslarımızı e-ticaret şirketi yönetimine ve iş yapış şekline dönüştürmeye odaklandık. Yeni normal dönem aynı zamanda bizleri yeni hedefler koymaya yönlendirdi. Online satış kanalımız penti. com yüzde 700'lük rekor büyüme gösterdi.
Penti App çalışmasını başlatıyoruz. Son bir ayda penti.com'dan elde ettiğimiz talep artışını karşılayabilmek için 120 kişiyi bünyemize dahil ettik. İnovatif ürünlere odaklanacağız. Çok yakın zamanda erkek ev ve iç giyim ürünlerini de sunacağız. Yurtdışında ise haziran ayının başında Avrupa'nın en büyük plaj koleksiyonu olan Penti 2020 plaj koleksiyonu ile İsrail'e açılacağız."
ŞENOL SANKAYA YEŞİM TEKSTİL CEO'SU"ANTİVİRÜS MASKE ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ"
"Teknik tekstiller önümüzdeki süreçte önemini daha da arttıracak. Ayrıca sürdürülebilirliğin ve sosyal uygunluğun önemi bu salgınla daha da öne çıktı. Bir de dünyanın içinde bulunduğu şartlarda daha az tüketmeye doğru bir dönüşüm olacağını düşünüyorum. Bu da özellikle tasarımlara yansıyacaktır.
Bu dönemin öne çıkardığı şartlara bağlı olarak üretim gamımızda yenilikler yapıyoruz. Örneğin maske üretimine başlıyoruz. Bahsini ettiğimiz ürünler medikal ya da tıbbi maske olarak tabir edilen ürünlerden değil, koruyucu özelliği olan maskeler. AR-GE bölümü çalışanlarımız, antivirüs ve antibakteriyel özellikleriyle virüsten koruyan hatta virüsü yok eden ve kolay nefes alabilen özel kumaşlar üzerinde çalışıyorlar. Üreteceğimiz maskeler 25-30 kez yıkanıp kullanılabilecek. Mayıs sonu 1,5 milyon, haziran ayında da 5 milyon maske üretmeyi hedefliyoruz."
SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU / ORKA HOLDİNG YKB."DENEYİM MAĞAZALARI YARATACAĞIZ"
"Çıkış yolu olarak odaklanacağımız alanlar belirledik. Online satışımız iyiydi, buna ağırlık vermeye devam edeceğiz. Cadde mağazalarının sayısını artırmayı hedefliyoruz. Bazı AVM mağazalarımız kapanırsa cadde mağazalarının payı yüzde 20'lerden yüzde 40'a gelebilir. Online ve offline'ı birleştiren deneyim mağazaları yaratmaya hazırlanıyoruz. AVM'lerin enerjisini artırmak için çalışmalar yapmak lazım.
Diğer taraftan yeni döneme uygun kiralamalar yapmamız gerekiyor. Sağlıkta nasıl bir bilim kurulu varsa perakende de bir bilim kurulu oluşturulmalı. Bu kurulda ekonomistler de olmalı ve geçmiş finansal raporlar, beklentiler ve içinde bulunduğumuz durum göz önüne alınarak kira/ciro oranlarına göre yeni bir düzenleme yapmalıyız."
MURAT ERKAN / TURKCELL GENEL MD."YERELLEŞME MOTİVASYONU VE HIZINI ARTIRABİLİRİZ"
"Önümüzdeki süreçte globalleşmenin yerelleşmeye doğru evrildiği bir dönem görebiliriz. Ülkelerin kendi üretimlerini gerçekleştirmesinin önemini anladığımız günlerden geçiyoruz. Bu krizden bir fırsat çıkararak yerelleşme motivasyonunu ve hızını artırabiliriz. Bu süreç dünyada dijitalleşmenin daha da hız kazanacağı bir süreç olacak.
Bugün 1.2Gbps hızını destekleyen bir altyapımız var. Güçlü altyapımızla üç yıllık stratejik planlarımızı aynen sürdürüyoruz. Odak alanlarımız yenilikçi uygulamalar içeren dijital servislerimiz, kurumların dijitalleşme yolculuklarına eşlik eden çözümler sunan dijital iş servislerimiz ve temassız ödeme altyapısı sunan techfin çözümlerimiz olarak sıralanıyor. Önümüzdeki dönemde bu üç alanda yeni uygulamalar geliştirmek için çalışmaya devam edeceğiz."
HAŞAN SÜEL / VODAFONE TÜRKİYE İCRA KURULU BŞK. YRD."DİJİTALLEŞMENİN ÖNEMİ BİR KEZ DAHA HATIRLANDI"
"Salgın, hepimize dijitalleşmenin önemini bir kez daha hatırlattı. İnternet, herkesin evlerine çekildiği bu dönemde hayata bağlanmanın tek yolu. Uzaktan çalışma, uzaktan eğitim, uzaktan toplantı, uzaktan canlı yayın gibi bugün sıklıkla kullandığımız yöntemlerin temelinde dijital teknolojiler var.
Salgın sonrası, bu tür dijital yaşam pratiklerinin daha da çeşitlenip yaygınlaşacağına inanıyoruz. Salgın döneminde data tüketiminde önemli artışlar olduğunu görüyoruz. Uzaktan çalışma ve eğitim gibi tedbirlerin alınmasıyla birlikte müşterilerimizin mobil ve sabit data kullanımında artışlar görmeye başladık. Özellikle sabit trafikte yüzde 60'a varan artışlar oldu. Kesintisiz iletişim için kapasite artırımları yapmaya devam ediyoruz. Güçlü altyapımızla müşterilerimizin kesintisiz iletişim ihtiyacını karşılamak önceliğimiz."
