İşsizlik maaşı, askerlik ve doğum borçlanması, aile yardımı, çıraklık ücreti... Asgari ücret zammıyla hangi kalem ne kadar arttı?

EY Türkiye Sosyal Güvenlik ve İş Mevzuatı Hizmetleri Yardımcı Ortağı Dr. Hakkı Demirci, yeni asgari ücret zammının etkilediği "2024 Yılı SGK ve Bordro Parametreleri"ni ekonomist.com.tr için yazdı. Milyonlarca kişiyi etkileyen yeni oranlar şöyle...  

1. Temel Parametreler

01/01/2024 - 31/12/2024 döneminde uygulanacak olan asgari ücret tutarı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının (ÇSGB) internet sitesinden brüt 20,002.50 TL, net 17,002.12 TL olarak duyurulmuştur. 

Çalışma hayatında pek çok parametre asgari ücret üzerinden belirlendiğinden, bu minvalde hesaplanan bazı tutarlar aşağıda belirtilmiştir.

Not: 5510 sayılı Kanunun 81. maddesinin (ı) bendine göre, bentte belirtilen şartları sağlayan işverenlere, SGK primi işveren payında 5 puanlık indirim öngörüldüğünden hesaplamalar buna göre yapılmıştır. Gerekli şartları sağlamayan işverenler için, SGK primi işveren payı %20,5'dir.

• Asgari ücret Gelir ve Damga vergisi istisnası uygulanmıştır.

2. SPEK Sınırları

1 Ocak 2024 ve 31 Aralık 2024 tarihleri arasında uygulanacak sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerine esas günlük ve aylık kazançlarının alt ve üst sınırları

3.  İşsizlik Ödeneği Miktarı

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.

4. Prime esas kazançlardan istisna tutulacak yemek parası, çocuk zammı, aile zammı (yardımı) ve BES/Özel sağlık sigortası tutarları

5. Çırak ve öğrenciler için;

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca; aday çırak, çıraklar, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında okumakta iken staja, tamamlayıcı eğitime veya alan eğitimine tabi tutulan öğrencilerin sigorta primleri, asgari ücretin yüzde ellisi üzerinden hesaplanmaktadır.

6. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olmayan Ülkelerde İş Üstlenen İşverenlerce Yurt Dışındaki İşyerlerinde Çalıştırılmak Üzere Götürülen Sigortalılar için;

5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinin birinci fıkrası gereğince sigorta primine esas kazanç üst sınırı sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçiler için 3 katı olup söz konusu hüküm gereğince sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen sigortalıların;

1/1/2024 ila 31/12/2024 tarihleri arasında;

7. Yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler ile bursiyer ve kursiyerler için

Yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ve 2547 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar ile Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerin sigorta primleri, prime esas günlük kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanmaktadır.

8. 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak hizmet borçlanmalarında esas alınacak tutarlar ve ödenecek prim tutarı (askerlik-doğum)

5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak hizmet borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar, başvuru tarihindeki prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, sigortalıların kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32’sidir.

Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre yapılacak hizmet borçlanmalarında hizmet borçlanılmasında, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı üzerinden ödenecek prim tutarı:

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, Kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik kalan sürelerinin borçlandırılmasında 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren kalan sürelerinde genel sağlık sigortalısı sayıldıklarından bu kişilerin genel sağlık sigortası prim borcu olması halinde % 32 oranı üzerinden, borç bulunmaması halinde ise % 20 oranı üzerinden hesaplama yapılacaktır.

Söz konusu kişilerin borçlanacakları her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı üzerinden 2024 yılında ödenecek prim tutarı:

9. 3201 sayılı Kanuna göre yurtdışında geçen sürelerin borçlandırılmasına esas tutarlar ve ödenecek prim tutarı

Yurt dışı borçlanmalarında borçlanılacak günlük tutar başvuru tarihindeki prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, başvuru sahiplerince belirlenecek günlük kazancın % 45‘i dir. Buna göre, yurtdışı borçlanmalarında borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı üzerinden ödenecek prim tutarı:

10. SGK İdari para cezaları

5510 sayılı Kanunda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere, aynı Kanunun 102. maddesi gereğince, fiil tarihinde geçerli olan ve 16 yaşından büyük işçiler için tespit edilen aylık asgari ücret dikkate alınarak idari para cezası uygulanmaktadır.

Buna göre, 1/1/2024 ila 31/12/2024 tarihleri arasında işlenen fiiller için uygulanacak idari para cezaları 20.002,50 TL asgari ücret esas alınarak uygulanacaktır. Örneğin denetim elemanına kayıt ve belge ibraz etmeme toplam cezası 240.030 TL olmuştur.

11. Kıdem Tazminatı tutarı

01.01.2024 tarihinden itibaren işçilere ödenecek kıdem tazminatının alt sınırı brüt asgari ücret olup, 20.002,50 TL olarak belirlenmiştir. Kıdem tazminatı yıllık tavan tutarı ise 2024 yılı için T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından ilan edilecektir.