Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde yukarı adım kuralı terimine bakıyoruz. Peki, borsada yukarı adım kuralı nedir? Nasıl uygulanır? Birlikte bakalım...
Yukarı adım kuralı (up-tick rule) Borsa İstanbul'da dönem dönem açığa satış işlemlerinde uygulanmasıyla gündeme geliyor. Örneğin Borsa İstanbul, 11 Ocak 2023'te yaptığı açıklamada gün içerisinde devre kesici sisteminin çalıştığı ve açığa satış yapılabilen hisselerde, gün sonuna kadar açığa satış işlemlerinde yukarı adım kuralının uygulanacağını duyurmuştu. Peki borsada açığa satışta yukarı adım kuralı nedir? Ne anlama geliyor? Borsada yukarı adım kuralı neden ve nasıl uygulanır? İşte merak edilen soruların yanıtları...
YUKARI ADIM KURALI NEDİR?
Tera Yatırım Uluslararası Piyasalar Stratejisti Mehmet Bilal Bircan açığa satışta yukarı adım kuralı nedir? sorusunu şöyle yanıtlıyor: "Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kararı gereği BİST50 endeksi içerisinde yer alan hisselerde yapılabilen açığa satış; fiyatta düşüş bekleyen yatırımcının, elinde bulunmayan hisseleri satıp, vade sonunda ilgili hisseleri satın alan kişiye teslim etmeleridir.
Açığa satışta yukarı adım kuralı ise açığa satışa konu olacak sermaye piyasası aracının en son gerçekleşen işlem fiyatından daha yüksek bir fiyat üzerinden gerçekleştirilebilmesine karşın, açığa satışa konu olan sermaye piyasası aracının en son gerçekleşen fiyatının bir önceki fiyattan daha yüksek olması hâlinde açığa satış işlemi en son gerçekleşen fiyat düzeyinden de yapılabilmesidir"
YUKARI ADIM KURALI NEDEN UYGULANIR?
Peki, yukarı adım kuralı neden uygulanır? Bircan, "Daha çok volatilitenin yüksek ve satışların ağırlıkta olduğu dönemlerde gündeme gelen yukarı adım kuralı, pay senetlerinde açığa satış nedeniyle yaşanan düşüşleri azaltan bir uygulama olup, satış baskısını kısıtlamak için uygulanmaktadır" diyor.
YUKARI ADIM KURALI ÖRNEKLERİ
11 Ocak 2023: Borsa İstanbul'dan yapılan açıklamada, pay piyasasının işleyişine ilişkin değişiklikler duyuruldu.
Açıklamada, "Gün içerisinde devre kesici uygulaması başlayan ve açığa satış yapılabilen işlem sıralarında seans sonuna kadar geçerli olmak üzere açığa satış işlemlerinde yukarı adım kuralı otomatik olarak uygulanacaktır". ifadeleri yer aldı.
Değişiklikle beraber Pay Piyasası Prosedürü'nün güncellenerek Borsa İstanbul internet sayfasına eklendiği belirtilen açıklamada, yapılan düzenlemelerin bugün itibarıyla yürürlüğe gireceği kaydedildi.
Borsa İstanbul'da halen sadece BIST 50 endeksine dahil hisselerde açığa satış işlemi gerçekleştirilebiliyor.
Pay piyasalarında devre kesici sistemi, ilgili payda aşırı değer kayıplarının oluşması ile tetiklenerek yatırımcıların panik işlemleriyle zarar görmesini en aza indirmek için kullanılıyor.
24 Aralık 2021'de de Borsa İstanbul, yukarı adım kuralının uygulandığını şöyle duyurmuştu: Borsa İstanbul'un Kamuyu Aydınlatma Platformu'nda (KAP) yayımlanan açıklamasında, Sermaye Piyasası Kurulu kararı uyarınca BIST 50 endeksinde yer alan paylarda açığa satış işlemi yapılabildiği anımsatıldı.
Söz konusu paylara yönelik 20-23 Aralık döneminde uygulanan açığa satış işlemlerinde yukarı adım kuralının, bugünkü seansta da devam etmesine karar verildiği aktarılan açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Açığa satış işlemi yapılabilen paylarda açığa satış işlemi, açığa satışa konu olacak sermaye piyasası aracının en son gerçekleşen işlem fiyatından daha yüksek bir fiyat üzerinden gerçekleştirilebilecektir. Ancak açığa satışa konu olan sermaye piyasası aracının en son gerçekleşen fiyatının bir önceki fiyattan daha yüksek olması halinde açığa satış işlemi en son gerçekleşen fiyat düzeyinden de yapılabilecektir. Gün içinde sahip olunmadan yapılan ve daha sonra aynı gün içinde yapılan alımlarla kapatılan satışlar da açığa satış kapsamında olduğundan yatırımcılarımız ve yatırım kuruluşlarımız tarafından bu nitelikteki satışlara ilişkin emirlerin de açığa satış seçeneği işaretlenmek suretiyle iletilmesi hususunda gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi önem arz etmektedir."
BU İÇERİKLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
