Tüzel Kişi Nedir? Tüzel Kişi İle Gerçek Kişi Arasındaki Farklar Nelerdir?

"Tüzel Kişi Nedir?" sorusunun cevabı pek çok kişi tarafından merak edilir. Terimde bulunan tüzel kelimesi, Türkçede doğru, düz sözcüğünden türemiş olup adli, hükmi ve hukuki gibi anlamlarda kullanılıyor.

Hükmi şahıs yani en bilinen adıyla tüzel kişi, mevcut ülkeye ait hukuk sisteminin kaidelerine göre oluşturulmuş borçlanma ve hak ehliyeti olanaklarına sahiptir.

Tüzel kişiler, özel ve kamu hukuku tüzel kişileri olarak ikiye ayrılıyor.

Özel hukuk ve kamu tüzel kişilik eylem konularını barındıran isimler ise ilgili tüzel kişinin unvanını oluşturuyor. Örneğin Türkiye Cumhuriyeti’ne ait olup bir tüzel kişisi olan Halk Bankası’nın unvanı Türkiye Halk Bankası Anonim Şirketi oluyor.

Ekonomi alanındaki tüzel kişi ise özel hukuk veya emtia tüzel kişi olup sermaye ya da şahıs şirketlerinin tescil ve kuruluş adımlarının ardından hukuki varlık kazanıyor. Tüzel kişilik unvanlarına bu şekilde sahip olunabiliyor. İşletmelerin veya şirketlerin ortakları ise tüzel kişiliğin hukuki bir temsilcisi olup şirket veya işletme adına karar alma yetkisine sahip oluyorlar.

Tüzel Kişilik Özellikleri Nelerdir?

Tüzel kişilik, bir hedefi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş olan varlıklar ve kişilerin bulunduğu bir oluşumdur. Tıpkı gerçek kişiler gibi bağımsız olup yükümlülüklere ve haklara sahip hukuki varlıkları oluşturur. Hukuki varlık olup gerçek kişilerin dışında kalan vakıflar, kamu kurumları ve şirketlerin tümü tüzel kişilikleri oluşturuyor.

Yetkili tüzel kişilik ise şirketlerinin resmi yerlere sunulması gereken proje, rapor ve her çeşit teknik belgeyi hazırlama amacıyla ilgili bakanlık tarafından yetki belgesini verebilen bir istihdam kuruluşu oluyor. Kamu tüzel kişiliği ise ilgili devletin verdiği yetkilere dayanıp kamuya fayda sağlama hedefi ile oluşturulan bütün tüzel kişiliklere deniyor.

Örneğin Türkiye Cumhuriyeti yürütme, yasama ve yargı kollarının hepsiyle beraber bir kamu tüzel kişiliğini oluşturuyor. Ek olarak devlet üniversiteleri, TÜBİTAK, TRT, Vakıfbank, Halk Bankası ve Ziraat Bankası da kamu tüzel kişiliğe sahip başlıca kurumlara örnek olarak verilebilir.

Tüzel Kişi İle Gerçek Kişi Arasındaki Farklar Nelerdir?

Gerçek kişi sıfatına hukuki açıdan tüm insanlar yani bireyler sahip oluyor. Tüm insanlar doğduktan sonra hak ehliyetine ve belirli bir yaşa vardıktan sonra ise fiil ehliyetine sahip oluyor. Fiil ehliyeti, ilgili şahısların kısıtlılık durumları ve ayırt etme özelliklerine bağlantılı olarak sınırlı veya tam ehliyetsizlik ya da sınırlı veya tam ehliyetlilik olarak farklılık gösteriyor. Hukuki olarak hem fiil hem de hak ehliyetine sahip olan gerçek kişiler ve gerçek kişilerin oluşturabildiği tüzel kişiler arasında bazı farklar bulunuyor.

Bu farklar ise başlıca şu şekilde sıralanabilir;

Gerçek kişiler gibi tüzel kişiler de fiil ve hak ehliyetine sahip olup borç yükümlülüğü alabiliyor.
Tüzel kişiler belirli biri vasıtasıyla temsil edilirken gerçek kişiler kendi şahısları adına temsilci olup başka birine ihtiyaç duymuyor.
Tüzel kişilikler, gerçek kişilerin özgür iradesi veya ilgili bir kanun adına kurulup yine aynı biçimde sonlandırılabiliyor. Gerçek kişiler ise doğdukları andan itibaren bu sıfatı aldıkları için yaşamlarının son anına kadar bu sıfata sahip olmaya devam ediyorlar.
Bütün gerçek kişiler sahip oldukları haklar dolayısıyla bir eşitlik ilkesine bağlı oluyor. Bu yüzden gerçek kişiler, özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişilerin sahip olduğu kamu gücüne ve ayrıcalıklara sahip olamıyor.
Gerçek kişiler ve tüzel kişiler özel hukuka tabi tutulurken kamu tüzel kişileri ise kamu hukukuna tabi tutuluyor.
Yasal olarak tüzel kişi kurumsal iken gerçek kişi bireysel olarak tanınıyor.