NATO nedir? NATO üyesi ülkeler hangileri?

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırısının ardından NATO daha fazla gündemde. NATO toplantıları, NATO açıklamaları daha yakından takip ediliyor. Bu makalede NATO nedir? NATO üyesi ülkeler hangileri? NATO'nun kritik maddeleri neler gibi her dönemde internette yanıt sık sık aranan sorulara bakıyoruz.

NATO NEDİR? NATO'NUN AÇILIMI NEDİR?

Öncelikle NATO nedir? NATO 1949 yılında kurulan, bugün 30 ülkeyi bir araya getiren politik ve askeri bir ittifaktır. NATO üyesi ülkeler güvenlik ve savunma konularında işbirliği yaparlar. NATO'nun açılımı 'North Atlantic Treaty Organization' yani Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü'dür. NATO politik ve askeri iki amacını şu şekilde tanımlar: NATO'nun amacı, üyelerinin özgürlük ve güvenliğini siyasi ve askeri yollarla garanti altına almaktır. Siyasi: NATO demokratik değerleri teşvik eder ve üyelerin sorunları çözmek, güven inşa etmek ve uzun vadede çatışmayı önlemek için savunma ve güvenlikle ilgili konularda danışmalarına ve işbirliği yapmalarına olanak tanır. Askeri: NATO, anlaşmazlıkların barışçıl şekilde çözülmesine kararlıdır. Diplomatik çabalar başarısız olursa, kriz yönetimi operasyonlarını üstlenecek askeri güce sahiptir . Bunlar, NATO'nun kuruluş anlaşmasının toplu savunma maddesi uyarınca - Washington Antlaşması'nın 5. Maddesi veya Birleşmiş Milletler yetkisi altında, tek başına veya diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle işbirliği içinde yürütülür.

NATO mukabele kuvveti nedir?

NATO NE ZAMAN KURULDU?

NATO'nun temelleri Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 12 kurucu üye tarafından imzalanmasıyla 4 Nisan 1949'da resmen atıldı. 14 madde uzunluğundaki antlaşma, türünün en kısa belgelerinden biriydi. Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri o dönem Kuzey Atlantik İttifakını kuracak bir belge üzerinde anlaştılar. 4 Nisan 1949'da 12 ülke anlaşmaya adını veren şehir olan Washington DC'deki Departman Oditoryumu'nda Kuzey Atlantik Antlaşması'nı imzaladı. Antlaşmanın özünde 'toplu savunma' vardı.

NATO HANGİ ÜLKEYE KARŞI KURULDU?

1949'da, Kuzey Atlantik Antlaşması'nın (NATO'nun kuruluş antlaşması) birincil amacı, Sovyetler Birliği'nin Doğu Avrupa'daki kontrolünü kıtanın diğer bölgelerine genişletmeye çalışacağı riske karşı bir karşılıklı yardımlaşma paktı yaratmaktı.

NATO ÜYESİ ÜLKELER HANGİLERİ? NATO ÜLKELERİ

Peki, NATO üyesi ülkeleri hangileri? NATO'nun bugün 30 üyesi var. NATO üyesi ülkeler listesi şöyle:

ALMANYA (1955)
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ (1949)
ARNAVUTLUK (2009)
BELÇİKA (1949)
BİRLEŞİK KRALLIK (1949)
BULGARİSTAN (2004)
ÇEK CUMHURİYETİ (1999)
DANİMARKA (1949)
ESTONYA (2004)
FRANSA (1949)
HIRVATİSTAN (2009)
HOLLANDA (1949)
İSPANYA (1982)
İTALYA (1949)
İZLANDA (1949)
KANADA (1949)
KARADAĞ (2017)
KUZEY MAKEDONYA (2020)
LETONYA (2004)
LİTVANYA (2004)
LÜKSEMBURG (1949)
MACARİSTAN (1999)
NORVEÇ (1949)
POLONYA (1999)
PORTEKİZ (1949)
ROMANYA (2004)
SLOVAKYA (2004)
SLOVENYA (2004)
TÜRKİYE (1952)
YUNANİSTAN (1952)

TÜRKİYE NE ZAMAN NATO'YA ÜYE OLDU?

Peki, Türkiye ne zaman NATO'ya üye oldu? Türkiye, ittifakın 3. yılında NATO üyesi oldu. NATO'ya katılım belgelerini Ankara'da dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar imzaladı. 18 Şubat 1952’de Türkiye ve Yunanistan, 1955’de Almanya ve 1982’de İspanya NATO'ya üye oldu. NATO'nun genişlemesi Soğuk Savaş sonrası da devam etti. Sırasıyla 1999’da Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya, 2004’de Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya, 2009’da Hırvatistan ve Arnavutluk, Haziran 2017’de Karadağa, 2020 yılında Kuzey Makedonya 30. müttefik olarak NATO'ya katıldı. Türkiye, NATO harekatlarına en fazla katkı veren ilk 5 müttefik ülke arasında sayılıyor. Bu katkılar arasında son yıllarda Balkanlar'dan Afganistan'a, Karadeniz'den Akdeniz'e kadar geniş coğrafyadaki faaliyetler dikkati çekiyor.

NATO'NUN 4. MADDESİ NEDİR?

NATO'nun 4. maddesi şöyledir: Taraflardan herhangi biri, Taraflardan birinin toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğü zaman, tüm Taraflar birlikte danışmalarda bulunacaklardır. NATO'nun kuruluş anlaşmasının 4. Maddesi uyarınca, üye ülkeler bir konuyu Kuzey Atlantik Konseyi'nin dikkatine sunabilir ve Müttefiklerle tartışabilirler. Herhangi bir üye ülke, Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 4. Maddesini resmen başlatabilir. Açıldığı anda konu tartışılır ve potansiyel olarak İttifak adına bir tür ortak karar veya eyleme yol açabilir.

NATO'NUN 5. MADDESİ NEDİR?

Toplu savunma ilkesi, NATO'nun kuruluş anlaşmasının tam kalbinde yer almaktadır. Üyelerini birbirine bağlayan, birbirlerini korumayı taahhüt eden bir ilke olmaya devam etmektedir. 5. madde ile NATO bir üyesine yapılacak saldırının tüm üyelerine yapılmış varsayılacağı ilkesine dayanan bir örgüttür. NATO, ABD'ye yönelik 11 Eylül terör saldırılarının ardından tarihinde ilk kez 5. Maddeyi yürürlüğe koydu. NATO'nun 5. maddesi şöyledir: Taraflar, Kuzey Amerika'da veya Avrupa'da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldın olursa BM Yasası'nın 51. Maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dâhil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldın ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi'ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir.