Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde ham petrol kavramına bakıyoruz. İşte soru ve cevaplarla ham petrol...
Ham petrol nedir? Brent Petrol Nedir? 1 varil ham petrol kaç litredir? 1 varil ham petrolden kaç litre benzin üretilir? soruları her dönemde internette çok aranan sorular arasında yer alır. Ekonomi Terimleri Sözlüğü'nün bu maddesinde Ham Petrol konusuna bakıyoruz.
Öncelikle petrol nedir? Petrol kelimesi taş yağı ya da topraktan elde edilen yağ anlamına gelir. Latince petro (taş) ve oleum (yağ) kelimelerinden oluşur.
Milyonlarca yıl önce yaşamış hayvan ve bitki kalıntılarından oluşan hidrokarbon karışımları olduğu için ham petrol ve petrol fosil yakıtları olarak adlandırılır. Milyonlarca yıl boyunca bu hayvanların ve bitkilerin kalıntıları kum, silt ve kaya katmanlarıyla kaplandı. Bu katmanlardan gelen ısı ve basınç da kalıntıları şimdi ham petrol veya petrol adı verilen ürüne dönüştürdü. Özetle ham petrol milyonlarca yıldır ölen hayvanların ve organizmaların çürüyen artıklarından oluşur. Jeolojik etmenler nedeniyle bu artıklar zamanla ham petrol depolarına dönüşür.
Peki ham petrol nedir? Adından da anlaşılacağı gibi rafine edilmemiş sıvı haldeki petrole ham petrol adı veriliyor.
BOTAŞ da ham petrolü şöyle tanımlıyor: Yerküre içerisinde organik materyalin başkalaşımı ile oluşmuş ve gözenekli kayaçlar içerisinde depolanmış sıvı haldeki hidrokarbonlara ham petrol adı verilir. Yarı katı ve katı halde bulunan, ağır hidrokarbon ve katrandan oluşan petrole ise asfalt, zift, katran ve benzeri isimler verilir. Ham petrol, benzin, dizel ve diğer çeşitli petrokimya türleri dahil olmak üzere kullanılabilir ürünler üretmek için rafine edilir. Sınırlı bir kaynaktır. Ham petrol çıkarıldıktan sonra rafine edilir ve tüketicilere satılmak üzere benzin, gazyağı ve asfalt gibi çeşitli biçimlerde işlenir.
İnternette sık sık merak edilen sorulardan biri de 1 varil petrolün kaç litre olduğu. Bir varil petrol 42 galon ham petrol eşdeğerindedir, yani 159 litredir. (ABD galonu ile)
Galon, başta Birleşik Krallık ve Kuzey Amerika olmak üzere bazı ülkelerde kullanılan bir ölçü birimidir ve ülkelere göre birkaç farklı ölçüsü var. ABD galonu (sıvıda) yaklaşık 3.78 litreye (3.785411784) denk geliyor. İngiliz galonu ise tam olarak 4.54609 litreyi ifade ediyor.
Peki, bir varil ham petrolden kaç litre benzin üretilir? SPK'nın sitesindeki bir araştırmaya göre bir varil ham petrolden 19,6 galon benzin, 10 galon dizel yakıt ve ısıtıcı yakıt, 4 galon jet yakıtı, 1,7 galon ağır akaryakıt, 1,7 galon LPG ve 7,6 galon diğer türevler üretilebilmektedir. Ancak ham petrolün tek bir türü yok. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki petrol rafinerileri, 42 galondan yani 1 varil petrolden yaklaşık 19 ila 20 galon motor benzini ve 11 ila 12 galon ultra düşük kükürt distilat akaryakıt (çoğu dizel yakıt olarak ve çeşitli eyaletlerde ısıtma yağı olarak satılır) üretir. Diğer birçok petrol ürünü de ham petrolden rafine edilir. Rafineriler, operasyonları farklı ürünlere olan talebi karşılamaya odakladıkça ve karı maksimize etmeye çalıştıkça, her bir ürünün rafineri verimi aydan aya değişir. (Kaynak: eia.gov) Yani ABD'de bir rafineri 1 varil petrolden yaklaşık 70-75 litre benzin üretebiliyor
Farklı ham petroller sadece farklı içeriklere sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda her ham petrolün kalitesi farklıdır. Bazı ham petroller diğerlerinden daha iyidir. Ham petrolün kalitesini belirlemek için de çeşitli parametreler kullanılıyor. Bu amaçla göz önüne alınan iki önemli ölçüt yoğunluğu ve petrolün içindeki sülfür miktarıdır.
Yoğunluk: Ham petrolün yoğunluğu ise ısıtma yakıtı ve jet yakıtı gibi ne kadar ürün üretebileceğiyle ilişkilidir. Düşük yoğunluklu ham petrol türden daha çok ürün üretilebilir. Yüksek yoğunluklu ham petrol ise daha az miktarda ürün üretilmesini sağlar. (Bkz)
Sülfür miktarı: Sülfür ham petrolün saflığı azaltan bir madde ve ham petroldeki yüksek sülfür miktarı ham petrolden daha az verim alınmasına neden olur. Ağırlıkça % 1'den az kükürt içeren ham petrol, düşük kükürtlü veya tatlı olarak adlandırılır ve ağırlıkça % 1'den fazla kükürt içeren ham petrol, yüksek kükürtlü veya ekşi olarak adlandırılır.