9 - 22 Haziran 2024 tarihli sayıdan
Ülkemizde ve dünyada tekne kiralama pazarında pandemiyle birlikte tetiklenen önemli bir hareket söz konusu. Tekne tatili, otel fiyatlarındaki fahiş artışa göre daha butik ve özgür bir tatil sunmasıyla tercih ediliyor.
Türkiye’de 2013 yılında 4 bin 083 yattan oluşan bir filo varken 2023’te bu filo 5 bin 555’e ulaştı. Türkiye’de son yıllarda öne çıkan yat ve tekne kiralamaları, 600 milyon dolarlık mavi tur hacmine sahipken, tüm deniz deneyimleri pazarının büyüklüğü ise 2 milyar dolar seviyesinde.
İlan verenlerle son kullanıcıları bir araya getiren, Türkiye’nin online tekne kiralama ve deniz deneyimleri platformu viravira.co yat kiralama sektörünü tek çatıda toplarken, sektörün veri trafiğine de hakim.
Akdeniz çanağı başta olmak üzere 60 ülke ve bin 400 farklı lokasyonda demirli 12 bin tekneyi portföyüne dahil eden viravira.co, bu ilanları Miles&Smiles, Turkcell Platinum ve Hopi gibi sadakat platformlarında, sosyal mecrada ve arama motorlarında öne çıkarıyor.
BARAN YILDIRIM / VIRAVIRA.CO KURUCU ORTAĞI VE CEO’SU
OTELLERE GÖRE UCUZ
Deniz turizmini, önde gelen tatil seçeneği yapmak, ilan sahipleri ile tatilcileri kolay ve güvenli iletişime geçirmek için çalıştıklarını ifade eden viravira.co Kurucu Ortağı ve CEO’su Baran Yıldırım, viravira.co’da listelenen teknelerin nisan ayı itibarıyla dolulukların yüzde 45’e ulaştığını, sektör olarak sezonun yüzde 90-95 doluluk oranlarıyla kapatılmasını öngördüklerini söylüyor.
Bu yılki tekne kiralama taleplerinin ortalama gün sayısının nisan sonu itibarıyla 6,1 gün olarak ölçüldüğünü belirten Yıldırım, “Yurtiçi pazarda artan 4-5 yıldızlı otel fiyatları, tekne tatilinin daha ucuz ve daha ilgi çekici bir alternatif olarak ön plana çıkmasını sağladı. viravira.co özelinde ise yurtiçi ve yurtdışı pazarda kuvvetli bir büyüme bekliyoruz. Son dönemde, yurtiçindeki misafirlerimizin, yurtdışında Yunanistan gibi Türkiye’ye yakın ülkelerdeki tekne kiralama talebinin arttığını da gözlemliyoruz” diyor. Bu yıl viravira.co üzerinden gerçekleşen rezervasyon verilerine göre, en çok talep edilen tekne tipleri sırasıyla gulet, motor yat, yelkenli ve katamaran.
3,1 MİLYONA ULAŞAN FİYATLAR
Tekne kiralaması yapılırken, teknenin lokasyonu, boyutu, tipi ve sınıfı gibi faktörlere göre fiyatlar değişkenlik gösteriyor. Bu yıl yüksek sezonda Türkiye’nin güney sahillerinde en düşük kiralama ücretleri yelkenli teknelerde kişi başı günlük 2 bin 500 TL’den başlıyor.
Yelkenlilere göre daha geniş yaşam alanı sunan çift gövdeli katamaranlar ile daha kalabalık grupları ağırlayabilen gulet tipi teknelerde ise en düşük günlük kişi başı ücret 3 bin 500 TL. Hız ve konfor isteyenlerce tercih edilen motoryat tipi teknelerde ise günlük kişi başı ücretler 4 bin 500 TL’den başlıyor. viravira.co’da bulunan en yüksek fiyatlı teknenin yüksek sezonda günlük kiralama bedeli ise 3,1 milyon TL.
2024 sezonunda yurt içi pazarda Göcek geçen yıl olduğu gibi bu yıl da en çok tercih edilen destinasyon olurken onu Fethiye, Bodrum, Marmaris, Bozburun, Kaş, Orhaniye, İzmir ve Antalya takip ediyor. Yurt dışında ise, Kos, Atina, Dubrovnik, Mikonos, Corfu ve Seyşeller en fazla talep alan lokasyonlar oluyor.
Deniz turizminin popülerliği nedeniyle marinalara olan ihtiyaç ve talep her geçen gün artıyor ancak marina maliyetlerinin yüksekliği tüketiciyi tekne sahibi olmak yerine kiralamaya yönlendiriyor. Yüksek marina fiyatları tekne kiralama fiyatlarını da etkiliyor.
Dünya genelinde yat charter sektöründe belirgin ve tutarlı bir pazar büyümesi görüldüğünü belirten Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Bekiroğlu, mahremiyeti ve özgürlüğü destekleyen izole tatile yönelik ilgi, tatilin her anının özelleştirilebilmesi, ayrıcalıklı olma hissiyle tekne kiralamanın her geçen yıl daha da tercih edildiğini söylüyor. Bekiroğlu, pazardaki talep artışına cevap verecek firma sayısının da artması nedeniyle firmaların pazar paylarının çok değişmediğini vurguluyor.
KOMŞUYLA REKABET KIZIŞTI
Yunanistan, kapıda vize uygulamasıyla yaz aylarında Ege’nin Türkiye kıyısından komşu adalara geçişi kolaylaştırarak, söz konusu adaların ekonomisini hareketlendiriyor. Tekne tatili yapanlar, adalar arası gezip sabah bir adada yüzüp, akşam yemeğini başka bir adada yemeyi tercih ediyor.
Kapıda vize uygulamasının yalnızca kapı vizesi alınan adayla sınırlı olması, en fazla bir haftayı kapsaması gibi sebeplerle, seyir ve farklı yerler keşfetme odaklı tekne tatiline uygun olmadığını belirten Bekiroğlu, “Yeni mevzuat kapsamında Yunanistan’ın uyguladığı yeni ek vergilerle charter teknelerin her bir Yunanistan ziyaretine 2 bin Euro’lara varan fazladan maliyet eklendi. Bu nedenle kapı vizesinin tekne kiralama sektörüne olumlu katkısı bulunmuyor” diyor.
Tekne ve yat artık seyahat planlarının önemli bir parçası olurken, kıyı şeridi, koyları ve tekne turizmi aktiviteleri açısından Türkiye dünyanın en iyi tekne turu destinasyonlarından biri olarak kabul ediliyor.
Maliyet açısından bakıldığında tekne ve yat kiralamanın rekabetçi bir konumda olduğunu belirten Setur Turizm Ürün Yönetimi Direktörü Serhat Günay, “Otel konaklamasının çok dışında seyretmeyen fiyat aralıkları, özellikle yakın aile üyeleri veya arkadaş grubuyla bir arada olmak isteyenler için ideal bir alternatif sunuyor. Bu eğilimlerin ışığında tekne ve yat kiralama sektörünün büyüyüp genişlemeye devam edeceğini söyleyebiliriz” diye konuşuyor.
UYGUN PAKET SEÇENEKLERİ
Geçmişte daha çok yabancı turistlerin tercih ettiği mavi turlara, pandemi sonrası Türkler de yoğun ilgi gösteriyor. Özellikle genç ve aktif tatilciler, tekne turlarını tercih ediyor. Enflasyon ve pahalılık dalgası, tekne ve yat kiralama sektörünü de etkiliyor.
Ancak tatil insanların ihtiyaç duyduğu bir dinlenme ve eğlenme aracı. Bu ihtiyaç, yaşanan ekonomik zorluklara rağmen devam ediyor. Günay, “Sektör olarak farklı alternatifler, indirimler ve kampanyalarla tatil yapma isteğini canlı tutmaya çalışıyoruz. Örneğin, uygun fiyatlı paketler, erken rezervasyon indirimleri, esnek ödeme seçenekleri gibi avantajlarla tatilcilere çeşitli seçenekler sunuyoruz.
Ayrıca seyahat acenteleri ve tur operatörleri de uygun fiyatlı tatil paketleri oluşturarak tatilcilere destek olmaya çalışıyorlar” diyor.
“Maliyetlerdeki artışlar sektörü zorluyor”
MURAT BEKİROĞLU / YATED BAŞKANI
“Yat kiralamada operasyondaki en temel kalem olarak marina fiyatlarının fahiş seviyelere gelmesi, işletme maliyetlerini olağanüstü artırıyor. İşletme maliyetlerinin aşırı yükselmesinin yanı sıra küresel enflasyonist ortamda tekne fiyatlarının artışıyla yatırım maliyetlerinin de çok ciddi yükselmesi, sektördeki yatırımcı ve işletmeci firmaları çokça zorluyor. Maliyetin fiyatlara yansıması sonucu Türk yat charter firmaları aynı bölgeyi paylaştığı Yunanistan’la rekabette geri kalıyor. Yunanistan, AB projesi olarak yatırımcılara, yat kiralama sektörü yatırımlarının yüzde 50’si oranında hibe veriyor. Bizse Katma Değer Vergisi Kanunu’nda değişlik yapılmamasına rağmen, kanunun deniz ticaretini geliştirmeye ve teşvik etmeye yönelik 13/a Maddesi kapsamındaki KDV muafiyetinin bir tebligatla uygulanamaz hale gelmesiyle kanunla verilen bu hakkımızı kullanmak için dahi hukuki mücadeleler veriyoruz. Bu olgular Yunanistan’a karşı elimizi güçsüzleşiyor, turizmde Yunanistan’ın gerisine düştüğümüz tek alan yat kiralama sektörü oluyor. Acil önlemler alınıp sektörün elini güçlendirecek teşvikler sağlanmalı.”
