Yabancı alımlarında artış için sıkı para politikasından ve mali disiplinden taviz verilmemesi gerektiği kaydediliyor. Uzmanlara göre; swap piyasasının kademeli açılması, rezerv artırıcı politikaların sürmesi, TL'nin dengesini 'müdahalesiz' bulması da alımları destekleyecek.
21 Ocak - 03 Şubat 2024 tarihli sayıdan
Yabancı yatırımcılar, özellikle 2020'nin ikinci yarısına kadarki süreçte aldıkları pozisyonlarla BİST üzerinde oldukça etkili bir role sahipti. 2012 sonunda yüzde 67 olan yabancı takas oranı 2020'nin başlarına kadar bu seviyelerde seyretti.
Ancak 2020'nin ikinci yarısından itibaren satışlar hızlandı ve 2023 Haziran'da yabancı takas payı yüzde 27,50'le-rin altına kadar geriledi. 2023 Haziran'dan itibaren ise yabancı alımlarında kademeli artış başladı ve borsadaki yabancı payı 2023'ü yüzde 37,95 ile kapattı. Yabancılar her ne kadar 2023'ün ikinci yarısında BİST'te alımlarını artırsa da 2023'ü toplamda 1 milyar 67 milyon dolarlık net satışla tamamladı.
GÜVENSİZLİK VE 'BEKLE-GÖR'
Tablolarımızda yabancı yatırımcıların 2023'te en çok alım ve satış yaptıkları hisseleri, 2023 getirileriyle birlikte inceleyebilirsiniz. Yabancıların borsada 2015'ten 2023'e yıllık bazlı işlemlerinin detaylarını da görebilirsiniz.
Yıllık bazda yabancılar, 2015'ten bu yana sadece 2016'yı ve 2017'yı net alımla tamamladı. Net satışların en çok olduğu yıllar; 4,6 milyar dolar ile 2020 ve 4,5 milyar dolar ile 2022 olarak kayda geçti. 2023 ile beraber de 2017'den sonraki son altı yılda yabancılar yılı hep net satışla tamamlamış oldu.
2023'teki bu tablo nasıl yorumlanmalı? 2023 ikinci çeyrekle beraber Ortodoks politikalara geçiş adına adımlar atılsa da yabancı yatırımcıların buna pek ilgi göstermediğini kaydeden Dinamik Yatırım Araştırma Uzmanı Ceyhun Yavaş;
"Bunun nedeni, yakın geçmişte Naci Ağbal ile bu yola girilse de altı ay gibi kısa bir süre sonunda eski politikalara dönülmesinin yarattığı güvensizlik" diyor. Yavaş'a göre; hızlı adımlarla başlayan faiz artırım döngüsünün yaratabileceği olası olumsuzluklara ilişkin endişeler ile TCMB'nin değişen politikasına siyasi iktidarın desteğinin biraz geç gelmesiyle yabancı yatırımcılar 'bekle-gör'e geçti.
TAVİZ VERİLMEMESİ GEREKEN BAŞLIKLAR
2023'ün sonuna doğru ise hisse ve tahvilde yabancı alımlarının arttığı gözlemlendi. İntegral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer; bu ivmenin hız kazanmasında sıkılaşma adımlarının, CDS'lerdeki geri çekilmenin ve kurdaki hareketle birlikte TL varlıkların dolar bazında ucuzlamasının etkili olduğunu kaydediyor. Seda Yalçınkaya Özer;
2024'te bu ivmenin devamı için sıkı-laşma politikasının sürmesinin ve para politikasıyla birlikte maliye politikalarının seyrinin de önemli olacağının altını çiziyor.
Ahlatcı Yatırım Genel Müdürü Tuncay Karahan'a göre; yabancı yatırımcıların doğrudan veya fon bazlı yatırımlar gerçekleştirmeleri için hem mevcut ekonomik politikalara sadık kalınması hem mali disiplin konusunda taviz verilmemesi şart.
"Kısıtladığımız swap piyasasının kademeli açılması ve rezerv artırıcı politikalara devam edilmesi de gerekiyor" diyen Karahan; yapısal reformlarla ilgili 2024'te daha hızlı taslaklar oluşturularak karar alınmasının da yabancı yatırımcıların Türkiye'ye yönelik yatırım iştahını artıracak bir unsur olacağını vurguluyor.
FAİZLERİN VE TL'NİN SEYRİ İZLENİYOR
Yerel seçimler nedeniyle para politikasına dair yabancıların kafasında oluşabilecek soru işaretleri riskler arasında gösterilirken seçim belirsizliğinin ortadan kalkması sonrasında rasyonel politikalara devam edilirse yabancı ilgisinin daha üst noktalara çıkabileceği tahmin ediliyor.
Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş; yabancı yatırımcının uygulanan yeni politikalar ışığında faizlerin ve TL'nin 'müdahale olmadan' hangi seviyelerde dengeyi bulacağından emin olmak isteyeceğinin altını çiziyor. Somut yabancı doğrudan yatırımların gelmesinin de portföy yatırımcılarını teşvik edebileceğini kaydeden Demirtaş; "Özellikle TL'nin istikrar kazanması ve Türkiye'ye uzun vadeli yatırımların girmesi, borsa ve piyasalarımız açısından destekleyici olacak" diyor.
Cemal Demirtaş; yerel seçimlerden sonra ortaya çıkacak resmin ve hükümetin reformlara devam konusundaki somut adımlarının yabancı ilgisinin artmasında belirleyici olacağını da sözlerine ekliyor.
"NOT ARTIŞLARI DAHA ÇOK ETKİ EDER"
Moody's, 2023 yılı takvimde Türkiye'nin kredi notuna ilişkin gözden geçirme tarihi olarak 15 Aralık'ı belirlese de o tarihte açıklama yapmamıştı. Güncelleme 12 Ocak'ta geldi. InvestAZ Araştırma ve Strateji Birim Müdürü Mehmet Bilal Bircan; Türkiye'nin B3 olan kredi notunu teyit ederken, görünümü durağandan pozitife çeken Moody's'in enflasyonun sürdürülebilir seviyelere düşürülmesine olanak tanıyan ekonomi politikalarındaki kararlılığa vurgu yaptığına dikkat çekiyor.
"Mevcut karar piyasaların beklentisi yönünde olduğu için yabancı yatırımcı tarafında kısa vadeli etkinin sınırlı olduğu görülüyor" diyen Bircan'a göre; kredi kuruluşlarından not görünümlerinin yanında not artırımlarının da gelmesi, son dönemde TL varlıklara ilgisi artan yabancı yatırımcının ilgisini artırmada daha fazla etki yaratabilir.
“Normalleşme adımları yabancı ilgisini artırıyor”
Ziraat Yatırım Genel Müdürü Uğur Boğday; normalleşme adımları kapsamında risklerin azalmasıyla TL varlıkların yabancı ilgisini daha çok çekebileceği görüşünde. Boğday;
"Enflasyonda düşüş trendinin başlandığına yönelik sinyaller alınması ve ülke kredi notundaki belirgin artışlar, önemli yatırım getirisi sunan Türkiye gibi dinamik bir piyasada uzun süredir uzakta kalan yabancının iştahını artırabilir" diyor.
DOÇ. DR. FİLİZ ERYILMAZ ALB YATIRIM BAŞEKONOMİSTİ
“Enflasyon ve büyüme hedefleri için yabancı girişi çok önemli”
“DEZENFLASYONİST SÜREÇ İÇİN ŞART”
Özellikle enflasyon ve büyüme hedeflerinin tutturulabilmesi için yabancı girişi çok önemli. Yeni ekonomi yönetiminin de oyun planı, TL’de reel değerlenme üzerine kurulu. Bu sürecin daha güçlü ilerleyebilmesinin ana kuralı da yabancı girişlerinin artması. Aksi takdirde dezenflasyonist sürecin de etkili şekilde sağlanması çok mümkün görünmüyor. Bu noktada 2024’te yerel seçimler sonrasında yabancı girişinin daha güçlü olacağını düşünebiliriz. Hatta seçimden hemen önce bu girişlerin hızlanma olasılığı da oldukça güçlü.
“LİKİT VE KÂRLI ŞİRKETLER İZLENMELİ”
Yeni yılda yabancıların ilk olarak tahvil piyasamıza güçlü giriş yapması bekleniyor. 2013’te tahvil piyasasında yabancıların 70 milyar dolarlık alımları vardı. Bu ivmenin yarısına yakını bile sağlansa iyi bir performans olacağı kanaatindeyim. Tahvile güçlü girişler elbette ki hisseye de teveccühü artıracak. Bu nedenle 2024’te borsada özellikle yabancıların alım yapması muhtemel hisseler ön plana çıkabilir. Bu bağlamda likit ve kârlılığını sürdürme potansiyeli olan şirketlerin takip edilmesi gerektiği görüşündeyim.
