Yurtiçi ekonomik gelişmeler, ham madde maliyetleri ve nakit akışı konusuna odaklanan satin alma ve tedarik liderleri, 2024'te de riski yönetmeye çalışacak. Dijitalleşme ve sürdürülebilirlik önemini korumaya devam edecek.
15-28 Ekim tarihli sayıdan
2023, yüksek enflasyon, fiyat dalgalanmaları, jeopolitik riskler gibi pek çok sorunla karşı karşıya kaldığımız bir yıl oldu. Belirsizliğin hakim olduğu yeni dünyada birçok şirket, değişimi yönetmek için yeni stratejiler geliştirmeye çalıştı. Şirketlerin yeni planlamalarında satın alma departmanlarının önemi daha iyi anlaşıldı.
Değişimi ortaya koymak amacıyla Ekonomist Dergisi olarak Zer iş birliğiyle ikincisini yaptığımız anket de bu durumu destekler nitelikte. Ankete göre şirketlerin yüzde 55,2 si satın almayı stratejik hedefleri açısından önemli buluyor.
60'ın üzerinde CEO ve satın alma ve tedarik liderinin katıldığı ankete göre satın alma kararlarını etkileyen öncelikli gündem maddeleri arasında yüzde 20,5'le yurtiçi ekonomik gelişmeler, yüzde 16,4'le ham madde maliyetlerindeki değişim ve yüzde 11,1'le nakit akışı yer aldı.
Mevcut iş ve ekonomik koşullarda şirketler yüzde 32,1'le kalite, yüzde 17,9'la teslimat süresi ve yüzde 17'yle sürdürülebilirlik konularını önceliğe alıyor.
Profesyonellere göre gelecek beş yılda satın alma yönetimine ilişkin en büyük sorun yüzde 29,2'yle dijital dönüşüme uyum sağlamama olacak. Diğer önemli problem ise yüzde 27,1'le doğru tedarik kaynağını bulmak olurken yüzde 20,8'le ESG kriterlerine uyumda zorluk olarak görülüyor.
Ankete göre katılımcıların yüzde 34,5'i 2024 yılında satın alma bütçelerinde yüzde 20'lik bir artış öngörüyor. Yüzde 24,1'i ise satın alım bütçelerinin yüzde 60 artmasını bekliyor. Satın alma ve tedarik zinciri yönetimi departmanlarının dijitalleşme düzeyini nasıl değerlendirirsiniz sorusuna katılımcıların yüzde 42,9'u yüzde 60'ın üzerinde yanıtını veriyor.
RESESYON RİSKİ
Bugün birçok ülkede gündeme gelen resesyon ortamının Türkiye'ye yansımasına yönelik beklenti satın alma trendlerini de yakından etkiliyor. Global resesyon dönemlerinde, maliyet tasarrufu, verimlilik artışı ve risk yönetimi öncelikli hale geliyor. TÜSMOD (Satın Alma ve Tedarik Yönetimi Meslek Odası Derneği) Başkanı Gürkan Hüryılmaz, bu ortamda satın alma ve tedarik zinciri organizasyonlarının aşağıdaki konulara daha fazla odaklanacağını söylüyor.
Hüryılmaz'a göre şirketler tedarikçi ilişkileri yönetimlerini sürdürerek daha iyi anlaşma koşulları ve uzun vadeli iş birlikleri ile maliyet tasarrufları ve verimlilik artışları elde etmeye çalışacak.
Tek bir tedarikçiye bağımlılığı azaltmak ve tedarik zinciri güvenliğini artırmak için coğrafi çeşitlendirme ile farklı tedarikçilerin araştırılacağını belirten Hüryılmaz, "Bir yandan tedarik zinciri çeşitlendirmesi yapılırken, diğer yandan tedarik zinciri riskleri daha yakından takip edilecek. Kriz senaryoları üretilecek. Tedarikçi finansal durum izlenmesinin ise tedarikçi risk yönetimi kapsamına alınması zorunlu olacak" diyor.
MALİYET YÖNETİMİ
Önceliğini 'küresel tedarik zinciri risk yönetimi' olarak belirleyen Ford Otosan, malzemelerin ve komponentlerin erişilebilirliğini sağlamayı, potansiyel finansal veya bölgesel riskleri minimize etmek adına Kademe 1 ve Kademe 2 tedarikçilerinin görünürlüğünü ve etkin yönetimini sürdürmeyi, son olarak da lojistik ve konteyner operasyonlarını verimli bir şekilde yönetmeye odaklandı.
Bir diğer odak noktası ise malzeme, enerji ve iş gücü ile ilgili maliyetleri etkin bir şekilde yönetmek adına 'maliyet yönetimi' önceliği olan şirket, bunun yanı sıra döviz ve enflasyon parametreleri gibi faktörleri göz önünde bulundurarak nakit akışını en iyi şekilde optimize etmeyi amaçlıyor. Ayrıca, sıfır emisyon ve araç portföylerinin değişimini de şirketin hedefleri arasında yer alıyor.
Ford Otosan Satınalma Lideri Murat Senir, "Sürdürülebilirlik kapsamında pek çok projesi olan şirket, geleneksel mekanik sistemlerden gelişmiş elektronik kontrol sistemlerine, içten yanmalı motorlardan elektrikli araçlara aktif bir şekilde geçiş yapıyor. 2024 yılının bu öncelikler arasında geçeceğini öngörüyoruz" diyor.
ÜRETİM VE SATIŞ BİRLİKTE ÇALIŞTI
Küresel bazda etkisini hissettiren yüksek enflasyon maliyet artışlarını kaçınılmaz kılarken yaşanan fiyat dalgalanmaları ve arz talep dengesizlikleri satın alma profesyonellerinin yönetmesi gereken yeni riskleri beraberinde getirdi.
OYAK Maden Metalürji Satın Alma Grup Başkan Yardımcısı İsmail Kürşad Korkmaz, "Azami derecede dikkatli olmamız gereken bu şartlarda, piyasaları yakından takip ederek stratejik girdilerimiz için alternatif kaynaklar yarattık. Fiyat dalgalanmalarından etkilenmemek, stoklarımızda ve maliyetimizde en optimum seviyeyi yakalayabilmek için belirlediğimiz stratejileri üretim ve satış birimlerimizle eşgüdüm içinde yürüttük" diyor.
2024 yılının tıpkı 2023 gibi yüksek enflasyonun etkilerinin hissedileceği, aşırı fiyat dalgalanmalarının yaşanacağı, öngörülebilirliğin sınırlı kalacağı bir dönem olacağını ve jeopolitik risklerin emtia piyasalarında yarattığı belirsizliklerin etkilerini göstermeye devam edeceğini tahmin ettiğini belirten Korkmaz, "Maliyet yönetiminin diğer önemli gündem maddelerinin arasından bir adım daha öne çıkacağını düşünüyoruz" diyor. Yeşil dönüşüm, dijitalleşme, tedarik zinciri emniyeti ve veri analitiğini diğer önemli başlıklar arasında yer alacak.
TUĞRUL GÜNAL / TEDAR YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“SATIN ALMA VE AR-GE BİRİMLERİ ORTAK ÇALIŞMALI”
"Ülkemizde çok uzun yıllardan beri var olan ve yüksek seyreden enflasyona karşı, şirketler kendi içlerinde ekonomik mücadelede çeşitli stratejiler geliştirmiş dürümdalar. Özellikle satın alma yapacağımız alanda faaliyet gösteren önemli tüm şirketleri yakından değerlendirilmeliyiz. Tedarikçi seçme kriterlerimiz çerçevesinde ihalelerimize davet edeceğimiz şirketlerin sayısını dolayısıyla rekabeti yükselterek daha avantajlı fiyatlar elde edebilmek mümkün olabilmektedir. Satın alma ve AR-GE birimlerinin ürünlerin modellemeleri ile ilgili yapacakları ortak sürdürülebilir geliştirme çalışmaları, ürün maliyetlerinin geliştirilmesine çok pozitif etki ettiğini de önemle belirtmek isterim.”
YAPAY ZEKAYI GÜNDEME ALDI
Enerjisa'nın ana gündem maddeleri arasında dijitalleştirme çalışmaları, sürdürülebilirlik projelerine odaklanmak ve satın alma süreçlerini kategori yönetimine taşıma hedefi öne çıktı.
2024 yılında da tedarik süreçlerindeki zorlukların devam edeceğini öngören Enerjisa Üretim Satın Alma Direktörü Aziz Ünal, "Özellikle temin süreleri konusunda sorunlar devam edecek. Sürdürülebilirlik, geleceğimizi şekillendirmek adına vazgeçilmez bir öncelik olarak kalacak" diyor.
Şirketin 2024 yılında odaklanacağı diğer önemli konular arasında yapay zeka uygulamaları ağırlıklı olmak üzere dijitalleşme, tedarikçi ve risk yönetimi ve de hızla devam eden yenilenebilir yatırım ticari süreçlerinin yönetimi olacak.
Özellikle etik ve uyum gibi konularda tedarik zincirini yakından takip ederek denetimler gerçekleştiren şirket, çevre, sosyal ve yönetim kategorilerinde ölçüm yapacak kapsamlı bir değerlendirme modelini bu yıl devreye aldı. Şirket, tedarikçilerin seçiminden, performans değerlendirmelerine mümkün olan her aşamada sürdürülebilirlik kriterlerini değerlendiriyor.
