Uzun dönem sonra Türkiye ve Mısır arasındaki buzların erimeye başlaması ve artan diplomatik trafikle doğrudan yatirımlar hızlandı. İlişkilerin normalleşmesiyle Türkiye'den birçok şirket, üretim maliyetlerindeki avantajı firsat görerek Mısır'da yatırım atağına geçti.
02-15 Nisan 2023 tarihli sayıdan
Türkiye ile Mısır arasında 10 yıldır süren siyasi gerginliğin son bulması ve diplomasi trafiğinin artması son üç ayda doğrudan yatırımcının Mısır'a ilgisini de yükseltti. Müslüman Kardeşler örgütüyle bağlantılı olduğu gerekçesiyle eski Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'nin 2013'te darbeyle devrilmesinin ardından iki devlet arasındaki ilişkiler kesilmişti.
Türkiye ile Mısır arasında diplomatik ilişkilerin 10 yıl aradan sonra tekrar başlaması, şirketlerin yatırım gündemine Mısır'ı taşıdı. İki ülke arasındaki ticaret hacmi enerji ithalatı da hesap edildiğinde 9 milyar dolara ulaşırken, Mısır'daki Türk yatırımları ise toplamda 2,5 milyar dolar hacmine ulaştı.
Türkiye'den tekstil, kimya, beyaz eşya gibi alanlarda yaklaşık 35 sanayi şirketi 70 bin Mısırlı çalışana istihdam sağlarken, başlayan diplomatik ilişkilerle 2023-2024 yılı yeni yatırım hedefi ise 500 milyon dolar olarak ifade ediliyor.
Mısır'ın enerji ve işçi maliyetlerinin Türkiye'ye göre düşük olması büyük bir avantaj olarak görülürken, Mısır mallarının Güney Afrika, Avrupa Birliği ülkeleri, Amerika ve Güney Amerika ülkelerine serbest dolaşım hakkına sahip olması da yatırımcıyı çeken bir başka neden olarak ifade ediliyor. Mısır'ın özellikle enerji, turizm, tekstil ve ev aletleri alanında önemli bir yatırım ihtiyacı bulunuyor.
TÜRKİYE'NİN ETKİ ALANI DARALMIŞTI
Afrika kıtasında Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı ülke olan Mısır ile ticaret, iki ülke arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalanan 2005 yılında 955 milyon dolardı. Muhammed Mursi'nin göreve geldiği yıl olan 2012'de ise ticaret hacmi ilk kez 5 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı.
Mursi'nin devrilmesi sonrasında Mısır ile diplomatik ilişkileri askıya alan Türkiye'nin bu ülkeyle ticareti ise o günden beri yıllık ortalama 4-5 milyar dolar civarında gerçekleşti.
Ancak Mısır ile diplomatik ilişkilerin kesilmesi, karşılıklı ticarete büyük darbe vurmamış olsa da, asıl olarak Afrika ve Akdeniz çanağında Türk şirketlerinin etki alanını daralttı. Özellikle Akdeniz'deki enerji yatırımlarında Mısır-Yunanistan-İsrail ortaklığının gelişmesine neden oldu.
14 TÜRK ŞİRKETLE BULUŞTU
Türkiye-Mısır ilişkilerinin yeniden rayına girmeye başlamasıyla karşılıklı temaslar da hızlandı. Şubat ayı sonunda Mısır Başbakanı Mustafa Mebdouly 10 yıl sonra ilk kez farklı alanlardan Türk yatırımcılarla bir toplantı gerçekleştirdi. Mebdouly, Türk yatırımcılara yönelik olarak desteklerinin hükümet olarak devam edeceğini belirtti.
Toplantıda Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanı da hazır bulunurken Başbakanlıktan yapılan resmi açıklamada, toplantıya farklı alanlardan 14 şirketin katıldığı ve Mısır'daki Türk yatırımlarının toplamda 2 milyar dolarlık büyüklüğü aştığı kaydedildi.
Ardından mart ay sonunda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Mısır ziyareti ile iki ülke arasındaki buzlar iyiden iyiye erimiş oldu. Bu durum halihazırda Mısır'da üretim yapan ya da Mısır pazarına girmek isteyen Türk şirketlerini de harekete geçirmiş durumda.
SON ÜÇ AYDA İLGİ KATLANDI
Geçen 10 yılda siyasi ilişkiler bir süre negatif olsa bile ticari ilişkilerin genel anlamda sorunsuz devam ettiğini aktaran DEİK/Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer, orta vadede 15 milyar dolarlık ticaret hacmi öngörüldüğünü kaydediyor.
Denizer, Mısır'ın hali hazırdaki gümrüksüz ticaret anlaşmaları ve Mısır mallarının önemli pazarlara serbest dolaşım hakkına sahip olmasının cazibe yarattığını belirtiyor.
Bu avantajların Türk yatırımcıları cezbetmesinin yanı sıra Mısır'ın işçilik ve enerjideki düşük maliyetlerinin de yeni yatırımlarda etkili olduğunu kaydeden Denizer, son üç dört ayda hissedilir şekilde Mısır'a ilginin arttığını söylüyor.
“HEDEF 15 MİLYAR DOLAR HACİM"
Yeni yatırımcı ve pazar araştırmasına gelen şirket sayısının son aylarda giderek yükseldiğini belirten Mustafa Denizer, "Dışişleri Bakanımız Mevlüt Çavuşoğlu'nun son ziyaretiyle birlikte ilişkilerdeki pozitif süreç devam ediyor.
Mısır'dan toplamda 5,1 milyar dolar ithalat yapılıyor. Bunun 2,7 milyar doları enerji, plastik, gübre ve kimyasal ürünler bunu takip ediyor. İhracatımız da 4 milyar dolar civarında. Hem yatırımlar artacak hem de orta vadede 15 milyar dolar, uzun vadede 20 milyar ticaret hacmini yakalamak hedefleniyor" diye konuşuyor.
Son iki yıl hariç, 5 milyar dolar civarında olan ticari hacminin hep aynı seviyelerde kaldığını aktaran Denizer, Türkiye'nin Mısır'dan enerji ithalatı ile toplam ticari hacminin 9 milyar dolara ulaştığını ve ilk defa cari fazlalığın Mısır tarafına geçtiğine de işaret ediyor.
DEV YATIRIM ATAĞI
Mısır'da Türkiye'den özellikle tekstil alanında önemli yatırımlar bulunuyor. Ülkenin en fazla hazır giyim ihracatı yapan şirketleri Türkiye merkezli olurken, kimya ve beyaz eşya sektöründe de Arçelik'in yatırımı da önemli girişimler arasında yer alıyor.
Aralık 2022 sonunda Mısır'da 100 milyon dolarlık yatırımla bir beyaz eşya üretim tesisinin temellerini atan Arçelik, Mısır pazarına ilk kez 2012 yılında Beko markasıyla girmişti. Arçelik'in inşa ettiği beyaz eşya üretim tesisi tamamlandığında 2 bin kişiye istihdam sağlayacak.
Yeni bölgesel üretim merkezi olması hedeflenen fabrikanın üretiminin yüzde 60'ından fazlasının, başta Ortadoğu ve Afrika olmak üzere birçok bölgeye ihraç edilmesi planlanıyor. 2023 yılında tamamlanması planlanan, 114 bin metrekarelik alana sahip fabrika, 1,5 milyon adet üretim kapasitesine sahip olacak.
İHRACAT POTANSİYELİ YÜKSEK
Yıllık 250 milyon dolar ihracat potansiyeli olan fabrikada ilk aşamada soğutma ürünleri, kombi, fırın, ankastre ve ocak, ilerleyen dönemlerde ise klima, televizyon ve çamaşır makinesi üretilecek.
Konuya ilişkin açıklama yapan Arçelik CEO'su Hakan Bulgurlu, Mısır'ın artan nüfusu, gelişen ekonomisi ve stratejik konumu ile bölgedeki büyüme hedeflerine ivme kazandıracağını belirterek, "Arçelik olarak, yetkinliklerimizi Mısır'ın sunduğu fırsatlarla birleştirerek global konumumuzu daha da yukarıya taşımayı amaçlıyoruz" diyor.
Verilen bilgiye göre, üretimin yanı sıra modern perakende ve satış sonrası hizmet ağına da yatırım yapacak olan Arçelik, Mısır'daki 500 mağaza ve 83 hizmet noktasına ek olarak 250 yeni mağaza ve 50 yeni hizmet noktasını tüketicilerle buluşturacak.
YENİ FABRİKA KURACAK
Ülkede yedi yıldır denim pantolon üreten Doreks Tekstil'in patronu ve aynı zamanda Akdeniz Hazır Giyim ve Konfeksiyon ihracatçıları Birliği (AHKİB) Başkanı olan Gürkan Tekin de yaklaşık 25 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını fakat burada yatırımlarının süreceğini söylüyor.
Mısır'da 2 bine yakın çalışanı olan şirketin 40 milyon dolarlık yeni bir yatırıma daha hazırlandığını aktaran Tekin, "Biz yaklaşık yedi yıldır Mısır'dayız. Amerika'ya sıfır vergi imkanı bizim yatırımlarımızı etkiledi. Tabii işçilik ve enerji maliyetleri de daha cazip.
Burada Uzakdoğu ülkeleriyle ciddi bir rekabet fırsatı oluşuyor. Öbür türlü Türkiye'den Uzakdoğu ülkelerine karşı avantajımız maalesef yok" diyor.
İşçi maliyetlerinin 240-260 dolar arasında olduğunu fakat Türkiye'nin işçiliğinin daha nitelikli olduğunu da söyleyen Tekin, "Maalesef Türkiye'nin mevcut durumu ve yüksek maliyetler bizleri özellikle hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı yapan şirketleri alternatif arayışına soktu.
Biz de en yakın yer olarak Mısır'ı seçtik. Önümüzdeki dönemde de farklı sektörlerden de yatırımlar olacaktır" diye konuşuyor.
80 MİLYON DOLARLIK YENİ YATIRIM
Hazır giyim alanında Mısır'ın lider ihracatçısı da yine Türk şirketi. Mısır'da yaklaşık 8 bin 500 çalışanı olan Yeşim Grup, 180 milyon dolarlık ihracatıyla Mısır'da tekstil ihracatının lideri olurken, şirket önümüzdeki üç yılda 80 milyon dolarlık yeni yatırım daha devreye almayı planlıyor.
Mısır'da yatırımlarının 2008 yılında başladığını aktaran Yeşim Grup Co CEO'su Selim Şankaya, son beş yılda buranın en büyük ihracatçı şirketi olduklarını belirtiyor. Bugüne dek yaklaşık 200 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını ve bu yatırımların süreceğini anlatan Şankaya, entegre tesislerine iplik alanını da ekleyeceklerini iletiyor.
2025'te üretimin başlayacağı iplik tesisiyle birlikte toplam 12 bin çalışana ulaşacaklarını kaydeden Selim Şankaya, "Yatırım yapmamızın en büyük nedeni Amerika'ya ihracatımızın vergisiz olmasıdır. Aynı zamanda Türkiye'deki operasyonlarımızda sürüyor. Ama rekabet koşulları gereği ihracat odaklı olarak buradaki yatırımlarımız sürüyor" diyor.
“MISIR'DA YENİ ARAZİ ALDIK"
Mısır'da önemli yatırımları olan Şahinler Holding de buradaki tekstil fabrikasını büyütme kararı aldı. İki ülke arasında ilişkilerin yeniden iyileşmeye başlaması sonrasında bu ülkedeki fabrikasına yeni yatırım kararı aldı.
İki ülke arasındaki ilişkilerin kopmasından önce Mısır'daki iplik fabrikalarında bin 500 kişiyi istihdam ettiklerini ve Mısır'ın tekstil sektöründeki en büyük 11'nci İhracatçısı konumunda bulunduklarını ifade eden Şahinler Holding Yönetim Kurulu Kemal Şahin, "Şimdi ilişkiler düzeliyor.
Biz de Mısır'ın İskenderiye kentindeki fabrikamızda kapasiteyi iki katına çıkaracak yatırım yapacağız. Bölgede yeni araziler de aldık. ABD'ye ihracat odaklı büyüme hedefimiz var" diye konuşuyor.
ENERJİDE İŞ BİRLİĞİ GELİŞECEK
İki ülke arasında yaşanan gerginliklerin ardından 11 yıl aradan sonra Türkiye’den Mısır’ı ziyaret eden en üst düzey isim Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu oldu. Mart ayı sonunda Mısırlı mevkidaşı Samih Şükri’yle Mısır’da bir araya gelen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, görüşmelerde tarafların enerji, ticaret, ulaştırma ve diplomasi gibi alanlarda ilişkileri güçlendirme iradesi gösterdiğini açıklamıştı.
Çavuşoğlu, Mısır ile ticarette birçok alana odaklandıklarını belirterek, “Enerji alanında iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz, somut adımlar atmak istiyoruz. Ticareti arttırmak için ulaştırma konularında bazı kopukluklar oldu. Bunları tekrar canlandırmak istiyoruz.
Diplomatik ilişkilerimizi en üst düzeye çıkarmak istiyoruz” açıklamasında bulunmuştu. Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ise Türkiye ile ilişkileri güçlü bir şekilde yeniden kuracaklarını belirterek, “Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkilerin gelişmesi her iki ülkenin de çıkarınadır” ifadesini kullanmıştı.
DEİK TÜRKİYE-MISIR İŞ KONSEYİ BŞK. MUSTAFA DENİZER “GÜMRÜKSÜZ TİCARET ANLAŞMALARI VAR”
“Mısır'ın hali hazırdaki gümrüksüz ticaret anlaşmaları ve Mısır mallarının önemli pazarlara serbest dolaşım hakkına sahip olması cazibe sunuyor. Son üç dört ayda hissedilir şekilde Mısır'a ilginin artığını söyleyebilirim. Yeni yatırımcı ve pazar araştırmasına gelen şirket sayısında son aylarda artış söz konusu.”
YEŞİM GRUP CO CEO’SU SELİM ŞANKAYA “İLİŞKİLERİN NORMALLEŞMESİ YATIRIMI ARTIRACAK”
Mısır'da entegre bir tesise sahibiz ve tekstilde en fazla ihracat yapan şirketiz. İki ülke arasında siyasi ilişkilerin normalleşmesi yatırımları da artıracaktır. Şu anda bile her sektörden buraya yeni yatırımların hızlandığını görüyoruz.
Tabii çalışan verimliliği ve tecrübesi nedeniyle Türkiye daha avantajlı fakat diğer taraftan enerji ve işçi maliyetlerinin daha ucuz olması da burası için bir cazibe oluşturuyor. Enerji maliyeti dört kat daha ucuz tabii bu maliyet artışlarındaki zorluklar şirketlere ek yükler getirdiği için Mısır’a ilgi yüksek.”
