Kayıtdışı çalışana sigorta desteğinde tüm merak edilenler: Son tarih 31 Aralık

27 Ekim 2022 | 18:13

Kayıtdışı çalışana sigorta desteği hakkında merak edilenler... Kayıtdışı çalışanlar, işverene başvurarak sigorta kapsamına alınabilecek. Geçen ay yasalaşan torba kanun ile sigortasız işçiler 1 Ocak 2021’e kadar işverenine yazılı başvurduğu takdirde kayıt altına alınabilecek. Uygulama kapsamında, kayıt dışı çalışanların başvurusu halinde, işverenlerine her ay ödemeleri gereken SGK primlerinden mahsup edilmek üzere günlük 44,15 lira destek verilecek. Peki teşvik kimleri kapsıyor, kimler kapsam dışı? İşverene hangi destekler veriliyor? Başvuru süreci nasıl işleyecek? Ey Türkiye Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Direktörü Dr. Hakkı Demirci yanıtladı. İşte kayıtdışı çalışana sigorta desteği hakkında merak edilen soruların yanıtları:

İşverene istihdama dönüş desteği

17/11/2020 tarihli ve 31307 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Covid-19’un iş dünyasına olan olumsuz etkilerinin azaltılması için pek çok yeni tedbir alınmıştır. Bunlar arasında SGK-vergi borçlarının yapılandırılması, mevcutta var olan ve yıl sonunda süreleri dolacak bazı teşviklerin sürelerinin uzatılması ve istihdamın artırılmasına yönelik yeni teşvik unsurlarını sayılabilir.

Bu haftaki yazımızda bahsedilen teşvik unsurlarından en çok merak ve ilgi uyandıran, yeni bir teşvik olarak sunulan ve kayıt dışı istihdamın kayıt altına alınmasını esas olarak hedefleyen istihdama dönüş desteğini inceleyeceğiz.

Bu teşvik, 7252 sayılı Kanun’un 12 nci maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa geçici 27 nci madde ile eklenen prim desteğidir.

1-Teşvikten Faydalanma Şartları

Sigortalı yönünden;
4857 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesiyle hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilerek veya bildirilmeksizin istihdam edilip 1/1/2019-17/4/2020 tarihleri arasındaki dönemde iş veya hizmet sözleşmesinin 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fikrasının (II) numaralı bendine ve diğer Kanunların ilgili hükümlerine göre ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında sona ermesi veya hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeksizin 1/12/2020 tarihi itibarıyla istihdam edilmeye devam edilmesi,

İş veya hizmet sözleşmelerinin sona erdiği ya da halihazırda çalışmakta oldukları en son özel sektör işyeri işverenine 1/12/2020 ila 31/12/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) başvuruda bulunulması,

1/12/2020 ila 31/12/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dahil) işe alınması,

ç) 1/10/2020 tarihi itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı olmaması,

Sigortalının özel sektör işyeri işverenine başvurduğu tarih itibarıyla sosyal güvenlik kuruluşlarından emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanmamış olması,

Sigortalının özel sektör işyeri işverenine başvurduğu tarih itibarıyla yabancı olmaması,

Fiilen çalıştırılması,
İşyeri yönünden;

g) Özel sektör işverenine ait olması,

h) 4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında destekten yararlanılan sigortalı sayısının yarısı kadar sigortalının her birinin ayrı ayrı olmak üzere, destek süresinin sona ermesinden itibaren, bu sigortalıların destekten yararlandıkları ortalama süre kadar fiilen çalıştırılması,
Şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

2-Kimler kapsam dışı:

1/10/2020 tarihi itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı olanlar, sosyal güvenlik kuruluşlarından emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlar ile yabancılar teşvik kapsamı dışında yer almaktadır. Bunun dışında;bu destek hükümleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, staja tabi tutulan öğrenciler ile üniversitelerde kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler, Türkiye İş Kurumunca düzenlenen eğitimlere katılan kursiyerler, harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlar, yalnızca işsizlik sigortasına tabi olanlar, yurt dışında çalışanlar, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği alanlar, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular ve iş kaybı tazminatı alanlar hakkında uygulanmayacağından, 2-7-12-14-19-20-21-22-23-28-39-41-42-43-45-46-47-48-49-50- 90-91-92 nolu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgeleri/muhtasar ve prim hizmet beyannameleri için 17256 kanun numarası seçilemeyecektir.

3-Prim Desteğinden Yararlanma Süresi

4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca, maddede belirtilen şartları sağlayan sigortalılardan dolayı, 4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin yürürlüğe girdiği 1/12/2020 tarihinden itibaren 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere her ay prim desteğinden yararlanılabilecektir.
Örnek: Destek kapsamına giren sigortalı (A)'nın en son çalıştığı işyerine 1/12/2020 tarihinde başvurduğu ve işverenin yanında 1/12/2020 tarihinde işe alınarak çalışmaya başladığı ve bu sigortalıya ait 2020/Aralık ayına ilişkin 17256 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verildiği varsayıldığında, işveren bu destekten diğer şartlar sağlanmak kaydıyla 2020/Aralık ayından itibaren 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere her ay yararlanabilecektir.
Sigortalının destek kapsamında işe başladığı işyerinden destek süresi dolmadan işten ayrılıp aynı işyerinde yeniden işe başlaması durumunda, bu sigortalıdan dolayı kalan süre kadar destekten yararlanılabilecek, ancak aynı işverene ait farklı bir işyerinde veya farklı bir işverene ait işyerinde yeniden işe başlaması durumunda, bu sigortalıdan dolayı destekten yararlanılamayacaktır.

4- İşsizlik Sigortası Fonundan Karşılanacak Prim Desteği Tutarı

4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca destek kapsamında işe alınan sigortalıların 17256 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesinde/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde kayıtlı prim ödeme gün sayısının, günlük 44,15 TL ile çarpımı sonucu bulunan tutar kadar destekten yararlanılacak olup, bu tutar her ay işverenlerin Kurumumuza ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.
Örnek: (M) Anonim Şirketinde 1/12/2020 tarihinde işe alınan ve 4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamına giren bir sigortalı için 2020/Aralık ayına ilişkin 17256 kanun numarası seçilmek suretiyle düzenlenmiş olan aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin 22/1/2021 tarihinde Kuruma gönderildiği ve bu sigortalının 2020/Aralık ayındaki prim ödeme gün sayısının 30 olduğu varsayıldığında, işveren 30 x 44,15= 1.324,50 TL destekten yararlanacaktır.

5-Alt İşvereni Bulunan İşyerleri ve Alt İşverenlerle İlgili İşlemler

4447 sayılı Kanunun geçici 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan prim desteğinden alt işverenlerce çalıştırılan ve kapsama giren sigortalılardan dolayı da yararlanılabilecektir.

6-Destekten Yararlanmak Amacıyla Yapılacak Olan Başvurunun Şekli

İşverenlerce kapsama giren sigortalılara ilişkin yapılacak başvurular, www.sgk.gov.tr adresinden giriş yapılmak suretiyle erişilen “e-SGK/İşveren/İşveren Sistemi/Teşvikten Faydalanılacak Sigortalı Tanımlama” ekranlarında yer alan “17256- 4447 Sayılı Kanun Geçici 27. Madde - İstihdama Dönüş Desteği” menüsü vasıtasıyla yapılacaktır.

7-Kayıt dışı istihdamı kabul eden işverenlere müeyyide uygulanmayacak

Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeksizin istihdam ettiğini kabul eden işverenlere; ilgililerin işveren yanında hizmetleri bildirilmeksizin çalıştırıldığı dönemler için 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesine göre idari para cezası uygulanmayacak, işsizlik sigortası primi de dâhil olmak üzere sigorta primi tahakkuk ettirilmeyecektir. Ayrıca 5510 sayılı Kanun ve diğer kanunlarda yer alan prim teşviklerine ilişkin ortalama ve toplam sigortalı sayısı hesabında dikkate alınmayacak ve var olan hesaplamaları değiştirmeyecektir.
Yukarıdaki destek için işlemler SGK tarafından yürütülmektedir.

8-Fiilen işe başlatılıp ücretsiz izne çıkartılanlar için destek

Sigortalının başvuru üzerine son işvereni tarafından işe başlatılıp 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından pandemi ücretsiz izne ayrılanlara, kısa çalışma ödeneğinden faydalanmamak kaydıyla, fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları süre kadar, İşsizlik Fonundan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilecektir. Bu destek ten faydalananlar ayrıca GSS’li olarak sağlık hizmetlerinden faydalanabilecektir.
Ancak bu fıkra kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin başvuruda bulunduğu işveren tarafından fiilen çalıştırıldığının tespiti hâlinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

9-İşverene yaptığı başvuru kabul edilmeyenler için destek

Başvurusunun kabul edilmediğini İş-Kur’a bildirenler için 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu kapsamında yapılacak değerlendirme göz önüne alınarak 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere Fondan hane başına günlük 34,34 Türk lirası destek verilmektedir.

Zor günlerden geçilen bu günlerde işverenler için ilave kaynak yaratılması, maliyetlerin kısılması ve mümkünse istihdamın korunması hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle Torba Kanun ile getirilen tüm destek ve teşvik unsurlarından tam olarak faydalanılması çok daha önem kazanmış durumdadır. Ancak sonradan farklı sıkıntılara neden olunmaması bakımından bu teşvik ve destek unsurlarından dikkatli faydalanılması, uzman olmayan kişilerden destek alınmaması da ayrıca önemlidir. Yoksa elde edilen kazanımların geri ödenme riski bulunmaktadır.

Tüm istihdam teşvikleri için (işverenler) daha fazla destek ve bilgi almak isterseniz hakki.demirci@tr.ey.com adresine yazabilirsiniz.