İran’da kan kaybetmek istemeyen Türk şirketleri de bunun üzerine bu ülkede yatırım için harekete geçti. Şirketler bir yandan İran’daki mağaza sayılarını artırırken, bir yandan da yerli partnerleriyle birlikte yatırıma soyunuyor.
AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Türkiye ihracatının lokomotif sektörlerinden hazır giyim ve konfeksiyon, 2016 yılını 17 milyar dolarlık ihracatla kapattı. 2017 yılında ihracatını yüzde 10 artışla 19 milyar dolara çıkarmayı hedefleyen sektör, son dönemde alternatif pazarlara yöneliyor. Bunlardan biri de İran. Geçen yıl bu ülkeye uygulanan ambargonun kalkmasıyla hazır giyim ve konfeksiyon ihracatçıları İran’da ciddi bir atağa kalktı.
Türkiye’nin İran’a hazır giyim ihracatı 2014 yılında 70,7 milyon dolardan 2015’te yüzde 71,3 artışla 121,1 milyon dolara yükselmişti. 2016’da ise İran üzerindeki uluslararası yaptırımların hafifletilmesiyle birlikte ihracat hızla ivme kazandı ve yüzde 203,7 oranında artışla 367,8 milyon dolara ulaştı.
Bu hızlı büyüme İranlı yetkilileri harekete geçirdi. Kendisi de hazır giyim ve konfeksiyonda üretici olan İran, üreticilerini korumak için ithal edilen ürünün yüzde 20’si kadarını iç pazardan alma zorunluluğu getirdi. Bir yılın sonunda ise bu yüzde 20’nin yarısının ihraç edilmesini talep ediyor.
SİSTEMLİ İHRACAT
Türk İran İş Konseyi Başkanı Bilgin Aygül, bu konudaki yönergenin iki ay önce çıktığını ve önümüzdeki birkaç ay içinde uygulamaya konulacağını söylüyor. Aygül, bu konuda şöyle konuşuyor: “Bu durumu negatif yorumlamıyoruz. Bu gelişme oradaki yatırımların artmasını ve sistemli bir ihracata geçilmesini sağlayacak. İran ciddi bir pazar. Orada üretim yapıp ihraç etmek çok mantıklı. Enerji maliyetleri Türkiye’ye göre çok daha düşük. İran’dan Ermenistan, Pakistan, Afganistan gibi ülkelere ihracat yapılabilir.”
Önümüzdeki günlerde uygulamaya geçecek olan bu kuralla birlikte İran’daki büyüme ivmesini kaybetmek istemeyen Türk şirketleri de harekete geçti. İran’da büyüme planlarını değiştirmeyen şirketler, tam aksine bu ülkede yatırıma hazırlanıyor.
PENTİ VE SARAR HAZIRLIKTA
İran’da mağaza sayısını kısa bir süre önce üçe çıkartan Penti, bu ülkede yatırım planlayan markalardan biri. Şirket, 2017 sonuna kadar 11 mağaza daha açmayı planlıyor. İran, şirketin Türkiye’den sonraki en önemli pazarlarından biri. Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo, yüzde 25 pazar payı hedefledikleri İran’da yerli ortaklarıyla birlikte beş yılda 100 mağaza açmayı planladıklarını söylüyor.
Kariyo, aynı zamanda İran’da fabrika kurmak için hazırlıklara başladıklarını da söylüyor. İran’da bir bayiyle çalışan Sarar Grubu’nun Sarar ve Sarev markalarıyla 30’a yakın mağazası var.
Şirket böl- gedeki büyüme hedefleri doğrultusunda ülkedeki ortağıyla birlikte üretim tesisi kurmayı planlıyor. Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar, “İran’da dikim veya paketleme için bir tesis kurmayı planlıyoruz. 3-5 milyon dolarlık bir yatırım yapabiliriz” diyor. Sarar, İran’a 8 milyon dolarlık ihracat yapıyor. 2017’de İran’a ihracatta yüzde 20’lik büyüme hedefleniyor.
YERLİ ORTAK ARIYOR
İran’da üç mağazayla faaliyet gösteren ve 2017 sonuna kadar 11 yeni mağaza daha açmayı hedefleyen Collezione da bölgede tesis açmak için ortak arıyor. İyi bir partner bulmaları durumunda yatırım yapabileceklerini söyleyen Collezione’un patronu Ekrem Akyiğit, şöyle devam ediyor: “Henüz araştırmalarımız sürüyor.
İran bizim için önemli bir pazar. Bu gelişmeler bizim büyüme planlarımızı olumsuz etkilemez. Hatta bu yatırımları Avrupalılar yapamaz. Biz komşu olduğumuz için çok daha avantajlıyız. Doğru strateji geliştiren Türk şirketleri pazarda başarılı olacaktır.”
Damat, Tween ve D’S Damat markalarını bünyesinde bulunduran Orka Holding de İran’da büyümeye odaklanan şirketlerden biri. Şirketin Tah-ran’da altı mağazası var. 2017 için dört mağazanın daha anlaşması yapılmış durumda. Bu dört mağazaya ek olarak iki mağaza daha açma hedefleri olduğunu söyleyen Orka Holding Genel
Koordinatörü Osman Arar, “2016’da İran’a 20 bin gömlek sattık. 2017’de bu rakamın ikiye katlanmasını bekliyoruz. İran’da yeni stratejimiz doğrultusunda 10 bin adet gömlek ürettireceğiz” diyor. Şirket, önümüzdeki birkaç yıl içinde mağaza sayısını artırdıktan sonra üretim için yatırım planlıyor.
YENİ STRATEJİLER İZLEYECEK
İran’da dört mağazası bulunanAdil Işık Group, 2017 yılında iki yeni mağaza daha açarak buradaki satış ağını genişletmeyi hedefliyor. Adil Işık Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zehra Işık, üreticilerle görüşmelerin devam ettiğini söylüyor. Işık, “Şu an için üretime yönelik herhangi bir yatırım planımız mevcut değil.
Bu gelişme büyüme planlarımızı olumsuz etkilemedi. Adet bazlı oluşturulan yeni uygulama adL’nin marka stratejisi ve butik servis anlayışı nedeniyle sürüme odaklı değil. Bu nedenle yeni stratejilerle ülkede büyümemizi sürdüreceğiz” diyor.
Bugüne kadar İran’da sadece satış noktaları bulunan Avva, bu yıl ülkedeki ilk mağazasını açmayı planlıyor. Avva Yönetim Kurulu Başkanı Volkan Atik, son dönemde küresel markaların ilgi odağı haline gelen İran’ın, kolay gibi gözükse de aslında ciddi bariyerleri olan bir pazar olduğuna dikkat çekiyor. Şirket, İran’da franchise yöntemiyle büyümeyi hedefliyor. Bu amaçla halen iki İranlı perakende grubu ile görüşmeler devam ediyor.
