23 Haziran-6 Temmuz 2024 tarihli sayıdan
Türkiye’nin 2021 yılında girdiği gri listeden 28 Haziran’da yapılacak toplantıda çıkması bekleniyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de daha önce birçok kez ifade ettiği gibi, Türkiye’nin gerekli kriterleri sağlaması nedeniyle gri listeden çıkmasına iş dünyası, akademisyenler ve vergi uzmanları neredeyse kesin gözüyle bakıyor. Bu listeden çıkışın Türkiye’ye olan güvenin artmasının yanı sıra yabancı yatırımların artması ve TL varlıkların pozitif yönde değerlenmesi anlamına geleceği de ifade ediliyor.
1989 yılında kurulan ve suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine odaklanan uluslararası bir organizasyon olan Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine İlişkin Mali Çalışma Grubu (FATF), bu anlamda Türkiye’yi Ekim 2021’den beri gri listeye alarak yakından izliyor.
Türkiye’nin bu listeden çıkması için 40 kritere de tam uyumluluk sağlaması bekleniyor. Suç gelirlerinin aklanması ile terörizm ve kitle imha silahlarının finansmanıyla mücadelede ülkelerin ve özel sektörün gerekli adımları atabilmesi için kurallar yayımlayan FATF, gri listede bulunan ülkelerin taahhütlerinin ve son uyum durumlarının değerlendirilmesini yılda üç defa yapıyor.
En son 23 Şubat 2024 FATF genel kurulu yapıldı ve Türkiye’nin eylem planını büyük ölçüde tamamladığı ve AML / CFT reformlarının uygulanmasına başladığı ve sürdürüldüğünün doğrulanması için yerinde bir değerlendirme yapılmasının garanti edildiği açıklandı.
ABDÜLKADİR KAHRAMAN / ERNST & YOUNG
TEKNOLOJİ KRİTERİ MECLİS’TE
Türkiye’nin uyması gereken 40 kriterden sadece yeni teknolojiler konusunda kısmi uyumluluk ifade edilse de kısa bir süre önce o konu da Meclis’e geldi. Konuyla ilgili bilgi veren Ernst & Young Vergi Ortağı Abdülkadir Kahraman, “Türkiye’nin 2024 içinde gri listeden çıkmasını bekliyoruz. Çünkü 2023 Türkiye Takip Raporu içindeki 40 farklı Teknik Uyumluluk kriteri ile ilgili teknik gerekliliklerin bir tanesi hariç hepsi uyumlu ve büyük ölçüde uyumlu olarak ifade edildi.
Fakat ‘kısmen uyumlu’ olan tek alanın 15 no’lu yeni teknoloji alanı olarak görülüyor” diye konuşuyor. Bu arada yeni teknolojiler ile ilgili olarak Sermaye Piyasası Kanunu’nda kripto varlıklar piyasası ve kripto hizmet sağlayıcılarla ilgili 16 Mayıs 2024 itibarıyla TBMM’ye sunulan kanun teklifi 30 Mayıs 2024 itibarıyla TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi ve TBMM Genel Kurulu’ndan da geçerek yasalaşması bekleniyor.
Dolayısıyla yeni teknoloji ürünleri olan kripto varlıklar düzenlemesiyle teknik uyumluluk sağlanmış olacak. Kahraman, “Bu nedenle Türkiye’nin 23-28 Haziran 2024 tarihlerinde Singapur’da gerçekleşecek toplantıda gri listeden çıkması bekleniyor” diyor.
EZGİ TÜRKMEN / PwC
“YABANCI YATIRIMCI GELECEK”
Listedeki diğer ülkelerle kıyaslandığında bugün Türkiye’nin FATF kapsamındaki yasal altyapısının ve suç gelirlerinin aklanmasına dair önlemlerinin ve standartlarının daha etkili olduğuna dikkat çeken PwC Şirket Ortağı Ezgi Türkmen ise “Gri listeye alınma sonrasında Türkiye, FATF ile üst düzeyde iş birliğini ön planda tutmaya devam etti. Bu konuda geçtiğimiz dönemde Türkiye’nin birçok olumlu adımı attığını görüyoruz. FATF, Türkiye’nin son dönemde mali istihbarat kullanımını artırdığını, suç gelirlerinin aklama soruşturmalarının etkin şekilde yürütülmeye başlandığını belirtti” diyor. Bakan Şimşek de yürütülecek yerinde denetim süreci sonucunda gri listeden çıkmaya yönelik sürecin tamamlanacağını ifade eden açıklamalarda bulunmuştu.
Gri listeden çıkışın en büyük olumlu etkisinin yabancı yatırımların artması ve ülkeye daha fazla sıcak para girmesi olacağını vurgulayan Türkmen, “Ayrıca, Türkiye merkezli uluslararası finansal hareketler ile bankalararası işlemlerdeki kolaylaşma ve kredi derecelendirme kuruluşlarından olumlu değerlendirmeler ve kredi notunda yükselme de beklenebilir” şeklinde konuşuyor.
PORF. DR. FUNDA B. YAVAŞLAR
“TÜRK ŞİRKETLERE DE YARAYACAK”
Türkiye’nin 2019 yılından beri artan bir izleme sürecinde bulunduğunu aktaran Vergi Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Funda Başaran Yavaşlar da kriterlerin yerine getirilmesiyle bu süreçten çıkılmasının beklendiğini aktarıyor. Türkiye’nin FATF’nin gri listesinden çıkmasının yurt dışında sadece devletin değil, Türkiye merkezli şirketlerin ve Türk vatandaşlarının yurt dışındaki banka hesabı açmadan, kredi almaya kadar geniş bir yelpazedeki finansal işlemlerini kolaylaştıracağı söyleyen Yavaşlar, “Gri listeden çıkış Türkiye’ye yabancı yatırımcı gelmesini de kolaylaştıracaktır. Türkiye, şirketleri ve vatandaşları yurt dışındaki finansal işlemlerde sıkıntı yaşamaya devam ettikleri gibi, Türkiye’ye yabancı yatırımcı gelmesi, kredi bulunması gibi konularda mevcut sorunlar devam eder” diye konuşuyor.
SÜLEYMAN SÖNMEZ / TÜRKONFED
“TL VARLIKLARIN DEĞERİ ARTAR”
Türkiye’nin yabancı yatırımcı açısından birincil sorununun hep ‘güven’ olduğunu aktaran TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez ise gri listede yer almayı bu açıdan değerlendiriyor. Yabancı şirketlerin çok büyük bir kısmının Türkiye’deki operasyonlarından son derece memnun olduklarını ifade eden Sönmez, ancak öngörülebilirlik ve yasal güvencenin en büyük sorun olarak hep gündemde olduğunu aktarıyor. Sönmez, Türkiye’de ekonomi yönetimi anlayışının makul bir zemine dönmeye başlamasının ve finansal anlamda kredibilitesini artırmasının yabancı yatırımların önünü daha da açacağını kaydediyor.
Gri listeden çıkışın ise bu güvenin pekişmesini sağlayacağını söyleyen Süleyman Sönmez, şu görüşleri dile getiriyor: “Bu karar hem sıcak para olarak adlandırılan kısa dönemli sermaye girişlerini hem de doğrudan yabancı yatırımları önümüzdeki süreçte artıracaktır. Yaz aylarına girerken gri listeden çıkacağımız beklentisi halihazırda pozitif fiyatlamalara neden oldu ve karar açıklandıktan sonra TL varlıkların pozitif değer artış göstermesi bekleniyor. Nihayetinde iş dünyası olarak hem ulusal ekonomi hem yurt dışı yatırımcılar açısından uzun vadeli öngörülebilirlik, güven ve planlama olanaklarının sağlanmasını bekliyoruz.”
TÜRKİYE HANGİ REFORMLARI YAPTI?
- Risk bazlı AML/TFM denetimine yönelik yaklaşımını geliştirmek,
- AML/CFT ihlallerine yönelik yaptırımların ve gerçek faydalanıcı gerekliliklerinin caydırıcı olmasını sağlayacak adımların atılması,
- Mali İstihbarat Birimi için kaynak tahsisi ve üretilen mali istihbaratın kullanılması,
- Risklere uygun olarak daha karmaşık kara para aklama soruşturma ve kovuşturmalarının yürütülmesi,
- Varlık kurtarma sisteminin iyileştirilmesi,
- BM tarafından belirlenen gruplarla ilgili TF soruşturmalarına, kovuşturmalarına ve müsaderelere öncelik verilmesi,
- Terörizmin finansmanına yönelik hedeflenen mali yaptırım uygulamalarının artırılması,
- Geniş bir yelpazedeki “kâr amacı olmayan organizasyonların” (Non-profit Organisation, NPO) erişimin artırılması ve NPO’ların denetiminin risk bazlı yapılması ve bağış toplama gibi meşru “NPO” faaliyetlerini kesintiye uğratmamasını veya engellememesini sağlayacak adımların atılması.
GRİ LİSTEDE HANGİ ÜLKELER VAR?
- Küresel finansal sistemi korumaya yönelik standartlara uyumu esas alan FATF, 1989 yılında G-7 ülkeleri (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada) tarafından kuruldu. *FATF Siyah ve Gri olmak üzere iki liste açıklıyor. Siyah liste yani yüksek riskli ülkeler anlamına geliyor ve bu listede üç ülke yer alıyor. Siyah listede Kuzey Kore, İran ve Myanmar yer alıyor.
- Gri liste ise suçtan kaynaklanan varlıkları aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı ile mücadele için oluşturulmuş uluslararası standartlara teknik ve operasyonel olarak tam olarak uyumlu olmayan ülkeleri kapsıyor.
- 23 Şubat 2024 tarihi itibarıyla bu kapsama giren ülkeler şöyle sıralanıyor: Bulgaristan, Burkina Faso, Kamerun, Hırvatistan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Haiti, Jamaika, Kenya, Mali, Mozambik, Namibya, Nijerya, Filipinler, Senegal, Güney Afrika, Güney Sudan, Suriye, Tanzanya, Türkiye, Vietnam ve Yemen.
