DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Yıllık Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) enflasyonu şubat ayında yüzde 10’u aşmış ve böylece beş yıla yakın bir aradan sonra yeniden çift haneye çıkmıştı. Enflasyondaki kötüye gidiş mart ayında da sürdü. Yıllık tüketici enflasyonu mart ayında yüzde 11’i de aştı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyatları mart ayında yüzde 1,02 yükseliş gösterdi. Oysa geçen yılın mart ayında tüketici fiyatlarında az da olsa düşüş yaşanmıştı.
Geçen yıl mart ayındaki TÜFE enflasyonu negatif ve yüzde -0,04 olmuştu. Bu negatif oran hesaptan çıkıp da yerine ciddi yükseklikte bir pozitif oran girince yıllık enflasyondaki yükseliş hız kesmeden devam etti. Şubat ayında yüzde 10,13 düzeyinde bulunan yıllık TÜFE enflasyonu mart ayında yüzde 11,29’a yükseldi.
KUR ETKİSİ SÜRÜYOR
TÜFE’deki temel harcama gruplarındaki gelişmelere bakarsak, enflasyondaki yükselişin en önemli nedeni yine gıda fiyatlarındaki artış gibi görünüyor. Bu kez ona giyim ve ayakkabı, sağlık, eğlence ve kültür gruplarındaki fiyat artışları da eşlik etmişe benziyor.
Ancak bunlar enflasyondaki yükselişin görünür nedenlerini oluşturuyor. Enflasyondaki yükselişin bu verilerin gösteremediği esas nedeni ise döviz kurlarında geçen yılın ekim ayı ile bu yılın ocak ayı arasında yaşanan sıçrama. Eylül ayında 2,95 TL civarında olan dolar kuru ocak ayında 3,90 TL civarına kadar yaklaştıktan sonra 3,60-3,80 TL arasına oturdu. Büyük kısmı kalıcı olduğu için, döviz kurlarındaki bu artış hala fiyatlara yansıyor. Bu yansıma bir süre daha da devam edeceğe benziyor.
Mart ayında enflasyon sadece geçen yılki düzeyinin değil “mevsim normallerinin de biraz üzerinde çıktı. Mart ayı için mevsim normalleri (son 10 yılın ortalaması) yüzde 0,7 dolayı olarak hesaplanırken gerçekleşme 0,3 puan kadar daha yüksek oldu. Bu da enflasyonun “yıl sonu ufku”nu bir miktar daha yukarıya ve de çift hanenin üzerine attı.
Enflasyonun yıl sonu ufku diye, yılın kalan döneminde aylık enflasyon oranları hep mevsim normallerinde çıkarsa, yıl sonundakarşılaşacağımız yıllık enflasyon oranına diyoruz. Geçen ay yüzde 9,8 olan bu oranı şu anda ise yüzde 10,1 olarak hesaplıyoruz. Bu hesap enflasyonun sadece ağustos ayında yeniden tek haneyi görebileceğini, bunun dışında ise yılı hep çift hanede geçireceğini gösteriyor.
Aylık enflasyon oranları son dönemdeki gibi hep mevsim normallerinin üzerinde çıkmaya devam ederse bu yıl artık tek haneyi hiç göremememiz ve yılı yüzde 12,5 dolayında bir enflasyonla kapatmamız da mümkün.
ÖZEL ENFLASYON RAPORU
TÜİK’in hesapladığı enflasyon Türkiye’de harcama yapan ortalama bir tüketici için geçerli olan enflasyonu ifade ediyor. Hatta bu ortalama tüketici sadece Türk vatandaşlarını değil ülkemize ziyarete gelip burada harcama yapan yabancıları da kapsıyor. Gerçekte herkesin harcama kalıbı farklı olduğu için enflasyon da kişiden kişiye değişiyor.
Elbette herkes için ayrı ayrı enflasyon oranları hesaplamaya imkan yok ama çeşitli kesimler için enflasyon oranları hesaplamak mümkün. İşte biz de bu yılın başından beri bunu yapıyor ve 10 özel enflasyon göstergesi hesaplıyoruz.
Mart ayında Ekonomist’in tüm özel tanımlı enflasyon göstergeleri genel enflasyonun altında kaldı. Ancak bazı kesimlerin yıllık enflasyonu genel enflasyonu aşıyor. Örneğin en çok önem taşıyan grup olan ücretli kesimin yıllık enflasyonu mart ayında yüzde 11,45 oldu.
Müteşebbisin yıllık enflasyonu ise yüzde 11,74’ü buldu. Mart ayında en zengin, ortanın üstü ve ortadaki gelir gruplarının yıllık enflasyonu da genel enflasyonun üzerinde gerçekleşti.
