Ekonomist Dergisi'nin en çok ilgi gören ve markalaşan çalışmalarından biri olan 'En Zengin 100 Araştırması'nın bu yıl 20'ncisini hazırladık. Araştırmada Türkiye'nin en büyük servete sahip isim ve ailelerini listeledik. Bu yılki araştırmaya damgasını vuran konu, döviz kurunda yaşanan sert yükselişler oldu.
26 Kasım - 09 Aralık 2023 tarihli sayıdan
Türk iş dünyasının iş hacminin yurtdışı ile dengeli olması, zenginlerin servetlerinde erimeyi engelledi. Hatta işini yurtdışında daha da büyütebilen aileler, En Zengin 100 listesinde daha üst sıralara çıkardı. Gayrimenkul değerlemelerinin dolar bazında yükselmesi de bu alandaki zenginlikleri artırdı.
Borsa endeksinde doların çok daha üzerinde yaşanan artışlar, halka açık şirketi olan iş insanlarını öne çıkardı. Ekonomi yönetiminin Ortodoks politikalara geri dönmesiyle, ekonomiyi soğutma yönündeki hamleler ise iç piyasa ağırlıklı iş yapan zenginleri olumsuz etkiledi.
EN ZENGİN 100 ARAŞTIRMASI SONUÇLARI
Ekonomist Dergisi'nin merakla beklenen 'En Zengin 100 Araştırmasının 20'ncisi tamamlandı. Son yıllarda yüksek enflasyon sürecinden geçiyoruz. Mayıs ayındaki genel seçimler öncesinde düşük faiz, yüksek enflasyon ortamı sayesinde yaşanan hızlı büyüme dönemi, yeni ekonomi yönetimi ile birlikte değişim sürecinde.
Yeni ekonomi yönetiminin Ortodoks politikalara dönme eğilimiyle birlikte faiz artışı devam ederken, enfllasyon tarafında yukarı eğilim devam ediyor. Ekonomiyi soğutma adına atılan adımlar yakından izleniyor. Borsa ve gayrimenkul rafında dolar/TL artışının üzerinde artışlar yaşanıyor.
ZİRVEDEKİLER YERİNİ KORUDU
İşte böyle bir süreçte, "En Zengin 100" araştırmasını hazırladık. Borsanın ve gayrimenkul yüksek getiriler sağladığı, nakit akışının öneminin daha da artığı bu süreçte listemizde geçen yıla göre değişimler yaşandı.
Listenin ilk sıralarında Koç Ailesi, bu yaz ailesiyle birlikte geçirdiği tekne kazasıyla gündeme gelen Ali Sabancı ve kardeşlerinin oluşturduğu Şevket Sabancı'nın ailesi ile Erol Sabancı Ailesi, ilk sıralardaki yerlerini korudular.
Bu yıl listeye iki yeni isim dahil oldu: Avrupa Konutları markasıyla tanınan Süleyman Çetinsaya ve yıl başında şirketini halka arz eden Astor Enerji'nin ana ortağı Şanlıurfalı Feridun Geçgel.
ÇALIŞMA NASIL YAPILIYOR?
- En Zengin 100 çalışmasını yaparken pek çok parametreye bakıyoruz. Öncelik verdiğimiz alanların başında Borsa İstanbul geliyor. Borsadaki şirketlerin ortaklık yapısına bakarak hisse oranında değerleme hesaplanıyor.
- Varlık satışları veya satınalmalar çok yakından takip ediliyor. Yapılan varlık satışları ve alımlarında ortaya çıkan değerlemeler önemli veri kaynağı.
- Yine halka açık şirketler ve satın alma birleşme işlemleri, benzer şirketler için değerleme yapmaya olanak sağlıyor.
- Gayrimenkul varlıkları dünyada olduğu gibi Türkiye'de de önemli bir zenginlik kaynağı. Son dönemde Türkiye'de varlık fiyatlarının döviz bazında da ciddi artışlar getirmesi, zenginliği artırmış durumda.
- Yine son yıllarda Türk şirketlerinin bölgesel ve hatta global ölçekte yaptığı işlerle sağladıkları döviz bazlı gelirler, enfasyona karşı şirket değerlemelerini pozitif etkiliyor. Bu anlamda kardeş yayınımız Capital dergisinin Global-50 araştırması iyi bir veri kaynağı oluşturuyor.
- Capital 500, ISO 500, Vergi listeleri, Anadolu 500 gibi çalışmalar da analiz ediliyor.
- Tüm bunlara baktıktan sonra reel sektörden, finans dünyasından, varlık yönetim sektöründen, gayrimenkul sektöründen uzmanlarla konuşuyoruz.
BORSA ÖNEMLİ VERİ KAYNAĞI
Borsa İstanbul, bu çalışmamızda önemli bir veri kaynağı konumunda. Geçen yıl bu çalışmayı yaptığımızda borsanın toplam değeri 303,3 milyar dolarken, bu yıl ekim sonu itibarıyla bu rakam yaklaşık 400 milyar dolar seviyesine çıktı. Bu iki dönem arasında halka arzlar da yaşandı ancak dolar kurunda yaşanan artışa rağmen, yaşanan yaklaşık 100 milyar dolarlık piyasa değeri artışı, "En Zengin 100" listesini de etkiledi.
Endeks performansına bakıldığında geçen yıl bu araştırmayı yayınladığımızda BİST-100, 4.360 seviyesindeydi, bu araştırmayı yaptığımız bu günlerde ise endeks 8.000 seviyesinde.
Yani yüzde 85'lik bir yükseliş yaşandı. Yine bu araştırmayı yaptığımızda geçen yıl dolar/TL kuru 18,62'yken bu yıl yüzde 28,6 seviyesinde. Buna göre yüzde 53,5'lik bir artış yaşandı. Yani borsanın getirisi, doların bir yıllık performansının üzerinde gerçekleşti.
Borsa; Koç, Sabancı, Tara, Şahenk, Doğan, Eczacıbaşı, Yazıcı, Özilhan, Erdemoğlu, Torun, Dinçkök, Topbaş, Alaton, Garih gibi ailelerin servetleri hakkında iyi bir veri kaynağı konumunda. Borsada dolar bazında yaşanan artışlar bu aileleri de olumlu etkiliyor.
Burada şirketin toplam değerine değil, ailelerinin sahip olduğu değerlere bakıyoruz. Yine dönemsel artış ve azalışları yakından takip ediyoruz. Bu şirketler, benzer şirket karşılaştırmalarında da önemli bir veri kaynağı olarak kabul görüyor. Örneğin perakende sektöründe faaliyet gösteren BİM, Migros gibi şirketler, halka açık olmayan sektördeki benzer şirketler için fikir veriyor.
Ailelerin geçmiş yıllara ait büyümeden kaynaklanan kâr birikimlerini de unutmamak gerekiyor. Özellikle listenin ön sıralarındaki ailelerin şu anda işin başında ikinci, üçüncü kuşak temsilcileri bulunuyor.
Bu ailelerinin, 1950'li yıllardan, bazılarının Cumhuriyetin ilk dönemlerinden itibaren uzun yıllara dayanan servet birikimleri söz konusu. Koç, Sabancı, Eczacıbaşı, Taşkent, Tara, Doğan gibi aileler, bu kapsamda sıralanabilir.
GAYRİMENKUL VE PROJE ZENGİNLİĞİ
Zenginliği etkileyen bir diğer kaynak da gayrimenkul zenginliği. Boğazdaki değeri 100 milyon doları bulan veya geçen yalılar başta olmak üzere, Zorlu, İstinye Park, Galataport gibi gayrimenkuller önemli zenginlik kaynakları arasında sıralanıyor.
Haziran ayında Endeksa işbirliği ile yaptığımız 81 ilde gayrimenkul fiyat artışları araştırmasında görülüyor ki son bir yılda yüzde 100'ün 500 ve Ekonomist Dergisi'nde yayınladığımız Anadolu 500 gibi çok değerli çalışmalar var. Anadolu 500 çalışması sayesinde, Anadolu'daki büyüklükleri analiz edebiliyoruz.
Anadolu'dan çıkan iş insanları, sadece Türkiye'de değil, global piyasalarda da önemli yatırımlara imza atıyorlar. Konukoğlu, Erdemoğlu, Tosyalı, Öksüz, Orhan aileleri bu anlamda ilk akla gelen isimler.
Kardeş yayınımız Capital Dergisi tarafından hazırlanan Global 50 listesine bakıldığında ise Arçelik, Borusan, Fiba, Eczacıbaşı, Anadolu Grubu, Tosyalı, Rönesans, Yıldırım, Kastamonu Entegre, Yeşim, Evyap gibi şirketler, yeni coğrafyalara, yeni fırsatlara ve yatırımlara koşmaya devam ediyor.
ORTA GELİRLİ ÜLKELER DÜNYADA SERVET ARTIŞININ ÖNCÜSÜ OLACAK
KÜRESELVARLIK DÜŞTÜ
Credit Suisse'in 2023 küresel varlık raporuna göre, küresel hane halkı servetinde 2008'deki finansal krizden bu yana ilk defa düşüş kaydedildiği belirtiliyor. Buna göre, toplam net özel serveti yüzde 2,4 azalarak (11,3 trilyon dolar) 2022 yılı sonunda 454,4 trilyon dolara indi. Ayrıca yetişkin başına düşen servet de 3 bin 198 dolar (yüzde 3,6) azaldı ve 2022 sonunda 84 bin 718 dolara geriledi.
DOLAR ETKİSİ ÖNEMLİ
Buradaki düşüşün nedeni olarak ABD dolarının diğer para birimleri karşısında değer kazanması gösteriliyor. Kurlar eğer 2021'deki oranlarda sabit tutulsaydı o zaman genel servet yüzde 3,4 ve kişi başına servet ise yüzde 2,2 artacaktı. Ancak yine de bu hala 2008'den beri en düşük servet artışı olarak görülüyor.
Döviz kurları sabit tutulsa da enflasyon etkisi hesaba katıldığında yüzde 2,6'lık reel servet kaybı görülüyor. 2022'de servet düşüşlerine en fazla etkiyi finansal varlıklardaki düşüşler yaparken, başta gayrimenkul olmak üzere finansal olmayan varlıklar, güçlü kalmaya devam etti.
KÜRESEL SERVET ARTACAK
Rapordaki tahminlere göre, önümüzdeki beş yıl içinde küresel servet yüzde 38 oranında artacak ve 2027 yılına kadar 629 trilyon dolara ulaşacak.
Orta gelirli ülkelerdeki büyüme, başlıca itici güç olacak. Yetişkin başına düşen servetin 2027 yılında 110 bin 270 dolara ve milyoner sayısının 86 milyona, ultra yüksek net değerli bireylerin sayısının ise 372 bin kişiye yükselmesi muhtemel görünüyor.
SÜLEYMAN ÇETİNSAYA
AVRUPA KONUTLARI YILDIZINI PARLATTI
Gayrimenkul sektöründe 1911 yılından bu yana önemli projeleri hayata geçiren Artaş İnşaat holdingleşirken önemli bir adım attı ve geçen yıl sanayi alanına da girdi. Doğan Holding'e ait 60 yıllık Çelik Halat şirketinin yüzde 69,83’lük hissesini satın alan Süleyman Çetinsaya, Avrupa Konutları markasıyla gayrimenkul tarafında yeni projeler üretmeye de devam ediyor.
Çetinsaya liderliğindeki Artaş Holding, Avrupa Yakası'nda Bağcılar bölgesinde Avrupa Konutları Yenimahalle, Atakent bölgesinde Avrupa Konutları Ata projelerini sürdürüyor. Anadolu Yakası'nda Avrupa Konutları Yamanevler projesinin yanı başında Avrupa Residence Yamanevler projesine imza atan grup, Avcılar'da sanayi odaklı hayata geçirdiği Artaş Sanayi ve Ticaret Merkezi projesini de sürdürüyor.
FERİDUN GEÇGEL
HALKA ARZ SONRASI YÜKSELEN DEĞER
Şanlıurfalı Feridun Geçgel lise eğitiminden sonra girişimciliğe adım atarak işlerini hızla büyüttü. Çalışma hayatına Özgüney Elektrik A.Ş. firmasını kurarak ve elektrik elektronik malzeme satışları yaparak başlayan Geçgel, 2005'te Astor'u satın alarak iş hayatında çıkışı yakaladı. Bu yıl başında halka arz edilen Astor Enerji'nin patronu Feridun Geçgel, zenginler listemize girmeyi başardı.
Halka arz öncesi piyasa değeri 750 milyon dolar olan şirketin şu anda piyasa değeri yaklaşık 4 milyar dolar. 2014'ten bu yana Ankara ASO İkinci Organize Sanayi Bölgesi'nde birbiri ile entegre iki ayrı fabrikada faaliyetlerine devam Astor Enerji 90'dan fazla ülkeye ihracat yapıyor.
