Balkanlar’m 650 bin nüfuslu küçük ülkesi Karadağ (Montenegro), Türk yatırımcılar için hızla cazibe merkezi haline geliyor. Dünya jet sosyetesinin vazgeçilmez eğlence mekanı Monte Carlo’nun tahtına göz koyan Karadağ, Tosyalı, Doğuş, Global ve Merit gibi dev Türk şirketleri için ‘bölgesel üs’ oldu. Bazı Türk şirketleri de yeni yatırım kararır aldı.
ARAM EKİN DURAN
[email protected]
Son yıllarda uluslararası yatırımcı için bir cazibe merkezine dönüşmeye başlayan Balkanlar’ın küçük ülkesi, 650 bin nüfuslu Karadağ, Türk yatırımcının da en gözde adreslerinden biri haline geldi. Son birkaç yılda Tosyalı, Doğuş, Global ve Merit gibi dev Türk şirketlerinin yatırım yaptığı Karadağ, yeni dönemde de inşaat ve turizm alanında Türk şirketlerinin radarında.
Karadağ, dünyanın en küçük devletlerinden biri. Balkanlar’da 625 bin nüfusu ve 13 bin 812 km2’lik yüzölçümü ile ekonomisinin her geçen yıl dünyaya daha fazla açan Karadağ’ın serbest pazar ekonomisine geçiş süreci halen devam ediyor.
800 MİLYONLUK PAZAR
Dünya Bankası’nın hazırladığı ve 189 ülkedeki yatırım ortamının elverişliliğini ölçen “Doing Business 2016” raporunda Karadağ 46’ıncı sırada yer alıyor. Bu yükselişin ardında, hem Karadağ’ın AB pazarına yakınlığının hem de uluslararası yatırımcılara dönük teşviklerin büyük etkisi var.
Tüketici ile serbest ticareti sağlayan AB, Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA), Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), Rusya ve Türkiye’nin de içinde olduğu pek çok ülke ve ülke grubuyla ticaret anlaşmaları bulunan Karadağ, bu yönüyle nüfus bakımından çok küçük olmasına rağmen toplamda 800 milyonluk bir pazara erişim olanağı sağlıyor.
Karadağ’daki en önemli yabancı yatırımcıların başında Körfez sermayesi ve Rusya geliyor. Katar, Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin AVM ve otel yatırımlarının toplam tutarı 1 milyar doları aşıyor. Son dönemde Azerbaycan sermayesi de ülkedeki turizm fırsatlarını araştırıyor.
DIŞ TİCARET YOK GİBİ!
Türkiye ile Karadağ arasındaki dış ticaret hacmi ise yaklaşık 45 milyon dolar seviyesinde. Bunun yaklaşık 35 milyon dolarını Türkiye’nin bu ülkeye ihracatı oluşturuyor. Türkiye’nin Karadağ’a ihracatında elektrik-elektronik, hazır giyim ve yaş meyve sebze öne çıkıyor.
Son beş yıllık dış ticaret verilerine bakıldığında, iki ülke arasındaki ticarette mesafe kat edildiğini söylemek zor. 2011’de 41,5 milyon dolar olan toplam ticaret hacmi, 2015 sonunda ancak 46 milyon dolara çıktı. Buna karşın dış ticarette yakalanamayan iş hacmi, doğrudan yatırımlarda her geçen yıl daha da artıyor.
TÜRKİYE’DEN YATIRIM AKINI
Türk yatırımcılar, bu küçük ülkenin pek çok yerinde büyük yatırımlara imza atıyor. Karadağ’ın başkenti Podgorica ve en önemli turizm merkezi olan Budva kentleri, Türk yatırımcıların yatırımları ile büyüyor. 2014’te demir-çelik üreticisi Zelijezara AD Niksic’i satın alarak Karadağ’a giriş yapan Tosyalı Holding, 2016 sonuna tamamlayacağı modernizasyon çalışmaları sonucu başkent Podgorica’daki fabrikadan yıllık 200 milyon Euro’luk ciroya ulaşmayı hedefliyor.
Global Liman İşletmeleri, Karadağ’ın tatil cenneti Bar’da bulunan Adria Limam’mn kargo terminalini işleten ve otuz yıllık imtiyazı elinden bulunduran Container Terminal and General Cargo JSC-Bar adlı şirketin yüzde 64.5’ini satın alarak ülkeye giriş yapan Türk şirketlerden bir diğeri.
Adria Limanı, Belgrad-Bar demiryolu ve karayolu trafik ağı ile olan entegrasyonu nedeniyle bölgedeki intermodal taşımacılık zincirinde çok önemli bir bağlantı noktası.
MERİT, 3 CASİNO ALDI
Hırvatistan ve Yunanistan’da sahip olduğu 10 marinanın ardından geçen yıl Karadağ’ın Budva kentindeki Dukley Marina’yı bünyesine katan Doğuş Holding iştiraki D-Marin de ülkedeki büyük Türk yatırımcılarından biri. Tivat Uluslararası Havaalanı’na 25 dakika uzaklıktaki Dukley Marina, bölgedeki yat turizmi ve eğlence sektörü açısından merkez noktalardan biri haline gelmiş durumda.
Karadağ’ın giderek gelişen casino sektöründeki fırsatları gören Merit Group, şu anda Karadağ eğlence sektörünün en önemli aktörlerinin başında geliyor. Başkent Podgorica’daki tek casino olan Casino Montenegro ve Bud-va’daki Casino Avala’nın ardından James Bond filmleri ile dünyaca ün kazanan Casino Royal’i de bünyesine katan Net Holding iştiraki Merit, Karadağ’da uzun vadeli yatırım planlayan Türk şirketlerden bir diğeri.
30 MİLYON EURO YENİ YATIRIM
Karadağ’daki ilk Türk yatırımcılarından olan Gintaş Şirketler Grubu daülkedeki en büyük AVM’lerden olan Mall of Podgorisa ve Ramada Business Otel’in müteahhitliğinden sonra işletmeciliğini de yürütüyor. Gintaş, ülkede 30 milyon Euro’luk yeni bir inşaat yatırımına start verdi. Finans sektöründe de Türk yatırımları artıyor. Ziraat Bankası kısa süre önce ülkede faaliyete geçen ilk Türk bankası olarak hizmet vermeye başladı.
Borsa Istanbul ise Karadağ Borsası’nın hisselerinin yüzde 24,38’ini satın alarak, ülkedeki büyük yabancı yatırımcılardan biri haline geldi. Dış Ekonomik Ilişki-ler Kurulu (DElK) Türkiye-Karadağ Iş Konseyi Başkanı Necip Naci Doğru, Türkiye-Karadağ arasında imzalanan Ekonomik işbirliği Protokolü, Serbest Ticaret Anlaşması gibi anlaşmaların Türk yatırımcılara önemli avantajlar sağladığını vurguluyor.
“İHALELERİ TAKİP EDİN”
THY’nin başkent Podgorica’ya İstanbul’dan haftanın 7 günü 11 sefer yaptığını dile getiren Doğru, “Karadağ’da turizm, orman sanayi, bankacılık, marina, spa tesisleri, plaj, otel yatırımları ve kayak merkezleri alanında büyük fırsatlar var. Türk yatırımcıların mutlaka bu ihaleleri takip etmeleri ve değerlendirmelerini öneriyoruz” diyor.
Karadağ eğlence sektörünün en büyük yatırımcılarından olan Net Holding Genel Koordinatörü Hande Ti-buk ise Balkanlar’da yıldızı her geçen gün parlayan Karadağ’ı kendilerine bölgesel üs olarak seçtiklerini söylüyor. “Karadağ’ı hızla yükselen, çok değerli bir turizm destinasyonu olarak görüyoruz” diyen Tibuk, ülkede yeni otel ve casino yatırımlarına da açık olduklarını kaydediyor.
Tibuk, Karadağ’ın Türk yatırımcılar tarafından ilgi görmesinin gelecek açısından umut verdiğini belirterek, “Yatırımlarda sağlanan kolaylıklar ve sunduğu yüksek büyüme potansiyeli tüm yatırımcıların gözünde Karadağ’ı çekici bir hale getiriyor. Şu an önümüzdeki tablo sadece başlangıç, çok daha büyük yatırımların yolda olacağından hiç şüphe duymuyoruz” diye konuşuyor.
ARAM EKİN DURAN
[email protected]
Son yıllarda uluslararası yatırımcı için bir cazibe merkezine dönüşmeye başlayan Balkanlar’ın küçük ülkesi, 650 bin nüfuslu Karadağ, Türk yatırımcının da en gözde adreslerinden biri haline geldi. Son birkaç yılda Tosyalı, Doğuş, Global ve Merit gibi dev Türk şirketlerinin yatırım yaptığı Karadağ, yeni dönemde de inşaat ve turizm alanında Türk şirketlerinin radarında.
Karadağ, dünyanın en küçük devletlerinden biri. Balkanlar’da 625 bin nüfusu ve 13 bin 812 km2’lik yüzölçümü ile ekonomisinin her geçen yıl dünyaya daha fazla açan Karadağ’ın serbest pazar ekonomisine geçiş süreci halen devam ediyor.
Dünya Bankası’nın hazırladığı ve 189 ülkedeki yatırım ortamının elverişliliğini ölçen “Doing Business 2016” raporunda Karadağ 46’ıncı sırada yer alıyor. Bu yükselişin ardında, hem Karadağ’ın AB pazarına yakınlığının hem de uluslararası yatırımcılara dönük teşviklerin büyük etkisi var.
Tüketici ile serbest ticareti sağlayan AB, Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA), Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA), Rusya ve Türkiye’nin de içinde olduğu pek çok ülke ve ülke grubuyla ticaret anlaşmaları bulunan Karadağ, bu yönüyle nüfus bakımından çok küçük olmasına rağmen toplamda 800 milyonluk bir pazara erişim olanağı sağlıyor.
Karadağ’daki en önemli yabancı yatırımcıların başında Körfez sermayesi ve Rusya geliyor. Katar, Dubai ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin AVM ve otel yatırımlarının toplam tutarı 1 milyar doları aşıyor. Son dönemde Azerbaycan sermayesi de ülkedeki turizm fırsatlarını araştırıyor.
DIŞ TİCARET YOK GİBİ!Türkiye ile Karadağ arasındaki dış ticaret hacmi ise yaklaşık 45 milyon dolar seviyesinde. Bunun yaklaşık 35 milyon dolarını Türkiye’nin bu ülkeye ihracatı oluşturuyor. Türkiye’nin Karadağ’a ihracatında elektrik-elektronik, hazır giyim ve yaş meyve sebze öne çıkıyor.
Son beş yıllık dış ticaret verilerine bakıldığında, iki ülke arasındaki ticarette mesafe kat edildiğini söylemek zor. 2011’de 41,5 milyon dolar olan toplam ticaret hacmi, 2015 sonunda ancak 46 milyon dolara çıktı. Buna karşın dış ticarette yakalanamayan iş hacmi, doğrudan yatırımlarda her geçen yıl daha da artıyor.
TÜRKİYE’DEN YATIRIM AKINI
Türk yatırımcılar, bu küçük ülkenin pek çok yerinde büyük yatırımlara imza atıyor. Karadağ’ın başkenti Podgorica ve en önemli turizm merkezi olan Budva kentleri, Türk yatırımcıların yatırımları ile büyüyor. 2014’te demir-çelik üreticisi Zelijezara AD Niksic’i satın alarak Karadağ’a giriş yapan Tosyalı Holding, 2016 sonuna tamamlayacağı modernizasyon çalışmaları sonucu başkent Podgorica’daki fabrikadan yıllık 200 milyon Euro’luk ciroya ulaşmayı hedefliyor.
Global Liman İşletmeleri, Karadağ’ın tatil cenneti Bar’da bulunan Adria Limam’mn kargo terminalini işleten ve otuz yıllık imtiyazı elinden bulunduran Container Terminal and General Cargo JSC-Bar adlı şirketin yüzde 64.5’ini satın alarak ülkeye giriş yapan Türk şirketlerden bir diğeri.
Adria Limanı, Belgrad-Bar demiryolu ve karayolu trafik ağı ile olan entegrasyonu nedeniyle bölgedeki intermodal taşımacılık zincirinde çok önemli bir bağlantı noktası.
MERİT, 3 CASİNO ALDI
Hırvatistan ve Yunanistan’da sahip olduğu 10 marinanın ardından geçen yıl Karadağ’ın Budva kentindeki Dukley Marina’yı bünyesine katan Doğuş Holding iştiraki D-Marin de ülkedeki büyük Türk yatırımcılarından biri. Tivat Uluslararası Havaalanı’na 25 dakika uzaklıktaki Dukley Marina, bölgedeki yat turizmi ve eğlence sektörü açısından merkez noktalardan biri haline gelmiş durumda.
Karadağ’ın giderek gelişen casino sektöründeki fırsatları gören Merit Group, şu anda Karadağ eğlence sektörünün en önemli aktörlerinin başında geliyor. Başkent Podgorica’daki tek casino olan Casino Montenegro ve Bud-va’daki Casino Avala’nın ardından James Bond filmleri ile dünyaca ün kazanan Casino Royal’i de bünyesine katan Net Holding iştiraki Merit, Karadağ’da uzun vadeli yatırım planlayan Türk şirketlerden bir diğeri.
30 MİLYON EURO YENİ YATIRIM
Karadağ’daki ilk Türk yatırımcılarından olan Gintaş Şirketler Grubu daülkedeki en büyük AVM’lerden olan Mall of Podgorisa ve Ramada Business Otel’in müteahhitliğinden sonra işletmeciliğini de yürütüyor. Gintaş, ülkede 30 milyon Euro’luk yeni bir inşaat yatırımına start verdi. Finans sektöründe de Türk yatırımları artıyor. Ziraat Bankası kısa süre önce ülkede faaliyete geçen ilk Türk bankası olarak hizmet vermeye başladı.
Borsa Istanbul ise Karadağ Borsası’nın hisselerinin yüzde 24,38’ini satın alarak, ülkedeki büyük yabancı yatırımcılardan biri haline geldi. Dış Ekonomik Ilişki-ler Kurulu (DElK) Türkiye-Karadağ Iş Konseyi Başkanı Necip Naci Doğru, Türkiye-Karadağ arasında imzalanan Ekonomik işbirliği Protokolü, Serbest Ticaret Anlaşması gibi anlaşmaların Türk yatırımcılara önemli avantajlar sağladığını vurguluyor.
“İHALELERİ TAKİP EDİN”
THY’nin başkent Podgorica’ya İstanbul’dan haftanın 7 günü 11 sefer yaptığını dile getiren Doğru, “Karadağ’da turizm, orman sanayi, bankacılık, marina, spa tesisleri, plaj, otel yatırımları ve kayak merkezleri alanında büyük fırsatlar var. Türk yatırımcıların mutlaka bu ihaleleri takip etmeleri ve değerlendirmelerini öneriyoruz” diyor.
Karadağ eğlence sektörünün en büyük yatırımcılarından olan Net Holding Genel Koordinatörü Hande Ti-buk ise Balkanlar’da yıldızı her geçen gün parlayan Karadağ’ı kendilerine bölgesel üs olarak seçtiklerini söylüyor. “Karadağ’ı hızla yükselen, çok değerli bir turizm destinasyonu olarak görüyoruz” diyen Tibuk, ülkede yeni otel ve casino yatırımlarına da açık olduklarını kaydediyor.
Tibuk, Karadağ’ın Türk yatırımcılar tarafından ilgi görmesinin gelecek açısından umut verdiğini belirterek, “Yatırımlarda sağlanan kolaylıklar ve sunduğu yüksek büyüme potansiyeli tüm yatırımcıların gözünde Karadağ’ı çekici bir hale getiriyor. Şu an önümüzdeki tablo sadece başlangıç, çok daha büyük yatırımların yolda olacağından hiç şüphe duymuyoruz” diye konuşuyor.
