2016'yı yüzde 9, 2017'yi yüzde 50 getiriyle geride bırakan BİST; yatırımcılarının yüzünü sadece 2018'de güldürmedi ve yılı yüzde 21 kayıpla kapattı. 2019'da yüzde 29, 2020'de yüzde 28 kazanca imza atan borsa, 4 Ocak-16 Aralık 2021 arasında yüzde 52,4 yükselse de aralık ayının son iki haftasında karşılaştığı sert satışların ardından 2021'i yüzde 21 getiriyle tamamladı.
Not: 24 Aralık 2023 - 06 Ocak 2024 tarihli sayıdan
2022, borsa için en bereketli yıllarda biri olarak kayıtlara geçti. 2022'de enflasyonun 12 aylık bazda yüzde 85'i aşmasına karşın faizlerin düşük seyretmesi ve döviz kurlarının özellikle yılın ikinci yarısında sakin bir görünüm sergilemesi yatırımcıları alternatif getiri arayışına yöneltti.
Getiri arayışına en iyi cevap veren varlığın hisse senetleri olması, BİST-100'ün 1.927'den başladığı 2022'yi 5.509'dan kapatarak yüzde 185'in üzerinde bir yükselişle tamamlamasını sağladı. Borsa, 2023'e işte böyle bir tabloyla olumlu bir trendde girdi.
2023'ÜN DÖNÜM NOKTALARI
BİST-100, 2023'ün ilk altı ayında daha yatay bantta hareketler sergiledi. Öyle ki 2023'e 5.509'dan başlayan endeks, genel seçimlerin hemen öncesinde mayıs sonu itibarıyla yüzde 17 geriledi.
Genel seçimlerin geride kalması ve risk algısının azalmasıyla 2023 Haziran-Ekim ayları arasındaki dönemde ise borsa rekorlarını sürekli olarak yenileyerek çok önemli bir ralliye imza attı. 26 Mayıs 2023'te 4.580 olan BİST-100, 3 Ekim 2023'te kapanışını 8.514'ten yaparak 2023 yılının zirvesini gördü.
26 Mayıs-3 Ekim 2023 dönemindeki getirisi yüzde 86 olarak gerçekleşen borsa, 1 Ocak-3 Ekim 2023 döneminde ise yatırımcılarına yüzde 50,4 kazandırdı. Yılın son çeyreği ise endeksin bu hızlı yükselişin ardından soluklandığı bir dönem oldu.
Borsada 20 Aralık itibarıyla bakıldığında yıllık kazanç yüzde 39'a gerilese de BİST, 2023'ün kazandıran yatırım araçları arasında yer almaya devam ediyor. "Borsa İstanbul'un 2023 Performansı" başlıklı tablomuzda; borsanın 2023'teki dönüm noktalarını ve yaşanan gelişmelerin BİST'in seyrine etkilerini inceleyebilirsiniz.
2024 İLK ÇEYREK ÖNGÖRÜLERİ
Peki, 2024 borsa açısından nasıl bir yıl olabilir? Uzun vadeli tahmin yapmanın zorlaştığı mevcut ortamda, öncelikle 2024'ün ilk çeyrek dönemine ilişkin beklentilere bakmakta fayda var. 2024'ün ilk çeyreği için piyasa uzmanlarının beklentileri 8.000-10.000 gibi geniş bir bant aralığında seyrettiğinden bu öngörülerinin nedenlerine detaylı şekilde değinmek de önem arz ediyor.
Ahlatcı Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Tonguç Erbaş; 2023'ü, 'özellikle genel seçimlerin ardından piyasanın bir dönem alternatifsiz kaldıktan sonra getirilerin enflasyon bazlı toparlandığı, son üç aya kadar iyi bir rallinin yaşandığı, tarihi bir halka arz yılı' olarak değerlendiriyor.
Erbaş; son çeyreğin ise uygulanan yeni ekonomik programdaki sıkı para politikası sonrası oluşan faiz artışı ve bunun mevduat ve kredi faizlerine yansımasıyla bankacılık sektörünün ön plana çıkarak ama diğer hisselerin çoğunun kâr satışları yaşayarak tamamlandığına dikkat çekiyor.
Bu kapsamda Tonguç Erbaş'a göre; 2024 ilk çeyrekte özellikle kredi derecelendirme kuruluşlarından gelebilecek olumlu bildirimler, ekonomi politikalarında daha net sonuçların alınması, olası swap piyasasının genişletilmesi durumunda, yerel seçimler öncesinde hisse senetlerindeki olası geri çekilmeler 'alım' fırsatı olarak uygun fiyatlamaları beraberinde getirebilir.
İlk çeyrekte endeksin 8.000'in üzerinde, 8.000-8.500 bant aralığında seyredeceğini öngören Erbaş; yüksek getiri potansiyeli sunan mevduatın ve tahvil faizlerinin olası alternatif yaratma durumuna göre yatırımcıların yatırım iştahında azalma yaşanması gibi bir durumu ise borsayı etkileyebilecek riskler olarak görüyor.
BELİRSİZLİKLER ÖN PLANDA
2024'ün ilk çeyreği finansal piyasalar açısından belirsizliğin ön planda yer alacağı bir dönem olacak. Yılın ilk yarısında yükselen enflasyonla yerel seçime girileceğini kaydeden GCM Yatırım Araştırma Müdürü Kudret Ayyıldır; TCMB'nin yerel seçim öncesinde asgari ücret zammının da etkisiyle yükselişini sürdürecek enflasyona karşın vereceği reaksiyonu, 'yurtiçindeki en önemli ve belirsiz konu başlığı' olarak görüyor.
Yurtdışında ABD Merkez Bankası (FED) ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) gibi büyük merkez bankalarının faiz indiriminde ne kadar istekli olduğunun takip edileceğini söyleyen Ayyıldır; Rusya-Ukrayna, İsrail-Hamas gibi jeopolitik risk temasına yönelik güncel gelişmelerin de mevcut bilinen konular olarak belirsizlik kategorisi içerisinde yer aldığının altını çiziyor.
"Bu belirsizliklerin yatırım kararları üzerinde direkt olarak etkili olması beklenmeli" diyen Kudret Ayyıldır'a göre; borsa cephesinde söz konusu belirsizliklerin yanında TL mevduat, altın, kripto gibi alternatif kanalların gündemi daha çok meşgul etme olasılığı da borsanın popülaritesini azaltabilecek en önemli kanallar olarak sıralanmalı.
Kudret Ayyıldır; tüm bu etkenlerin BİST-100'ün yılın ilk çeyreğinde TL bazlı zirvesi olan 8.560 seviyesi çevresine yakın bir performans izleme olasılığını güçlendirdiği analizini yapıyor.
"CİDDİ POTANSİYEL SÖZ KONUSU"
2024'ün tümüne baktığımızda ise en önemli konu başlıklarından biri TCMB'nin sıkı faiz politikasına ne kadar devam edeceği olacak. Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş; TCMB'nin faiz artış kararlarının ekonomi ve enflasyon üzerindeki etkilerinin 2024'ün ilk yarısında
daha somut bir şekilde görülmesini bekliyor.
Hükümetin ve piyasaların beklentilerine paralel enflasyonda beklenen düşüşün 2024'ün ikinci yarısında belirginleşeceği görüşündeki Demirtaş; 2023'ün yaklaşık yüzde 66'lık enflasyonla tamamlanabileceğini, 2024'te ise enflasyonun yüzde 42'ye gerileyebileceğini öngörüyor.
"Enflasyonla mücadele, makro istikrar, yabancı yatırımcılarının hem doğrudan hem de portföy yatırımlarının seyri piyasaların ve borsanın yönü hakkında da bilgi verecek" diyen Cemal Demirtaş'a göre; somut olumlu gelişmelerin olması durumunda, global benzerlerine göre yüzde 65 civarında iskon-toyla işlem gören Türkiye borsası için 2024'te ciddi bir potansiyel söz konusu.
Bu noktada 2024'ün devamında makroekono-mik dengelenmenin yanı sıra TCMB'nin faiz artırımlarına ara vermesi ve enflasyonda kalıcı gerilemeyle olası faiz indirimlerinin borsa için yükselişlerin asıl tetikleyicisi olabileceği görüşü ağırlık kazanıyor. Böyle bir durumda BİST-100 Endeksi'nin 2024 yıl sonunda 12.500 seviyelerini görmesinin sürpriz olmayacağına yönelik görüşler de dile getiriliyor.
HALKA ARZLARA İLGİ SÜRECEK Mİ?
Borsa açısından önemli bir diğer konu başlığı ise halka arzlar. 2021,2022 ve 2023 halka arzlarda rekor yıllar olurken özellikle 2023'te halka açılan yeni şirketler rekor seviyede yaklaşık 3 milyar dolarlık fon yarattı. Peki, 2024'te de şirketlerin borsaya açılma iştahı ve yatırımcıların halka arzlara ilgisi devam eder mi?
Şirketlerin son dönemde sermaye piyasalarına yöneliminin artığını vurgulayan ALB Yatırım Araştırma Yönetmeni Uğur Aydın; borç şeklinde finansman temin etmek yerine öz kaynak modeliyle faaliyetlerini finanse etmeyi tercih eden şirket sayısında artış görüldüğüne işaret ediyor.
Yüksek kredi maliyetlerinin işletme sermayesi ihtiyacı ve yatırım giderleri açısından maliyetleri artırması nedeniyle 2024'te de şirketlerin halka arzlara ilgisinin devam etmesini bekleyen Uğur Aydın, bu noktada şu uyarılarda bulunuyor:
"Tasarruf sahipleri arasındaki ilgi biraz da hisse senetlerinin performansı ve alternatif yatırım araçlarının getirilerine bağlı olarak dalgalanabilir. Halka arz hisselerinde yükseliş yerine satış baskısı görülmeye başlanırsa altın ve faiz gibi alternatif yatırım araçlarının da potansiyelini göz önünde bulundurarak yatırımcıların halka arzlara ilgisinde bir miktar zayıflama görülebilir."
SEÇİCİ OLMA ZAMANI
2023'ün ilk aylarında faizlerin düşük olması yeni halka arzlara ilgiyi artırırken, faizlerin yükselmeye başladığı dönemlerde dahi halka arzlar devam etti. Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş; halka arzlarda yabancı katılımın düşük olduğuna ve özellikle yerli yatırımcı tabanının genişlediğine dikkat çekiyor ve bu nedenle halka arzlarda yerli yatırımcının talebinin belirleyici olduğuna değiniyor.
"Ekonomide güvenin artacağı ve faizlerin yeniden gerilemeye başlayacağı inancı büyüdükçe halka arzlara ilgi daha da artabilir" diyen Cemal Demirtaş'a göre; ancak önümüzdeki dönemdeki halka arzların performansının öncekiler gibi olmasını beklememekte fayda var.
Halka arzlara katılımlarda ve hisse seçimlerinde çok daha seçici olunması gereken bir döneme girildiği uyarısında bulunan Demirtaş, yatırımcılara, özellikle hisse seçimlerinde uzmanlardan bilgi almalarını ve bu bilgileri kendi süzgeçlerinden geçirdikten sonra seçimlerini oluşturmalarını öneriyor.
2024’TE BORSAYI ETKİLEYECEK 20 FAKTÖR
YURTİÇİ:
1. Başta enflasyon olmak üzere makroekonomik veriler
2. Döviz kurlarındaki ve CDS’lerdeki seyir
3. Yerel seçim süreci ve sonrası
4. Siyasi, jeopolitik ve diplomatik gelişmeler
5. TCMB'nin sıkılaşma adımları kapsamında ekonomideki soğumanın boyutu
6. Veriler ışığında TCMB'nin para ve maliye politikasında değişiklik olasılıkları
7. Halka arzların bu hızda devam edip etmeyeceği ve yeni halka arzlara yatırımcı ilgisinin boyutu
8. Yabancı yatırımcıların TL varlıklara yönelik alacağı aksiyonlar
9. Kredi derecelendirme kuruluşlarının görüş ve kararları
10. Enflasyon muhasebesi konusu ve otoritelerden gelebilecek çeşitli olası düzenlemeler.
YURTDIŞI:
1. Global ekonomiye ilişkin veriler
2. Küreselde enflasyonun seyri ve büyüme oranları
3. Başta FED ve ECB olmak üzere merkez bankalarının kararları
4. Gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikalarında yapabilecekleri olası değişiklikler
5. Resesyon endişelerinin ne kadar gerçekleşeceğine ilişkin göstergeler
6. Euro Bölgesi ve Çin tarafında ekonomik büyümeye dair gelişmeler
7. Rusya-Ukrayna ve İsrail-Hamas savaşlarına ilişkin haber akışları
8. Jeopolitik gelişmelerin enerji fiyatları ve ekonomiler üzerinde yaratacağı etkiler
9. Kasım 2024'te yapılması planlanan ABD başkanlık seçimleri
10. Emtia fiyatları ve kripto gibi alternatif piyasalardaki trendler.
UĞUR BOĞDAY ZİRAAT YATIRIM GENEL MÜDÜRÜ
“İlk çeyrekte BİSTte 9.500-10.000 bandı görülebilir”
DÜŞÜK LİKİDİTE OLASILIĞINA DİKKAT TCMB'nin enflasyona karşı sıkı duruş vurgusu faizlerin görece yüksek seviyede kalacağına işaret ediyor. Faizlerdeki potansiyel yüksek oranlar da son zamanlarda borsaya yönelik azalan ilginin sürmesine neden olabilir. Bu da halka arzların sürdüğü ortamda düşük likidite riskini gündemde tutabilir.
Bununla birlikte faiz hadleri şirket değerlerinde aşağı yönlü riskler oluşturuyor. Ek olarak, son dönemde açıklanan veriler ekonomide soğumaya işaret ediyor. Ekonomik görünüm bilançolar üzerinde etkisini gösterebilecekken, uygulanması planlanan enflasyon muhasebesi de kısmen belirsizlik yaratıyor.
BİST İÇİN YENİ HİKÂYE NE OLABİLİR? Faiz başta olmak üzere bu gelişmeler borsada aşağı yönlü riskleri gündemde tutsa da sadeleşme kapsamında atılan adımlarla ülke risk primimizdeki (CDS) düşüş borsada orta-uzun vade için fırsat yaratıyor. Öyle ki yabancı ilgisinin yavaş yavaş arttığı da izleniyor. Ayrıca kredi derecelendirme kuruluşlarının pozitif görüş bildirmelerinin devam etme olasılığı da borsa için önemli bir hikâye potansiyeli içeriyor.
Tüm bunlarla birlikte enflasyonist ortamın 2024 ilk çeyrekte de devam etmesi bekleniyor. Bu da fiyatların en azından nominal olarak düşmesini sınırlayabilir. Yurtdışında majör merkez bankalarının faiz artırım sürecinin sonunda olmaları ve artık faiz indirimlerini tartışmaları da katalizör vazifesi görebilir.
TEMEL RİSKLER NELER? Borsadaki analist tahminleri de dikkate alındığında BİST-100'ün 2024'ün ilk çeyreğinde 9.500-10.000 bandında hareket edebileceğini öngörüyoruz.
Burada faiz oranlarının yüksek seviyede uzun süre kalması, ekonomideki soğumanın derinleşmesi, halka arzların artarak likiditeyi çekmesi, olası yeni düzenlemeler, jeopolitik taraftaki potansiyel gerginlikler, olası doğal felaketler başlıca riskler olarak sıralanabilir. Seçimlerin bittiği, ülke risk primimizin iyileşmeye devam edebileceği, varlık fiyatlarındaki normalleşmenin sürebileceği 2024 yılının borsa için önemli bir fırsat yaratacağını öngörüyoruz.
