M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
[email protected]
www.vergidegundem.com
Geçtiğimiz kasım ayında yeniden değerleme oranı yüzde 23,73 olarak açıklanmıştı. Bu oran aslında ekimden ekime 12 aylık ortalamalara göre enflasyon oranı. Vergi yasalarında yer alan tutarların hemen hepsi, her yıl belirlenen bu orana göre otomatik olarak artıyor.
Artırım işleminden sonra yasada belirtildiği şekilde küsuratlar da siliniyor. Ancak ilgili yasaların belli sınırlar dahilinde yeni oran belirleme konusunda Cumhurbaşkanı'na yetki verdiğini de söylememiz lazım. Nitekim Cumhurbaşkanı yılın son günü bu yetkisini kullandı ve sadece motorlu taşıtlar vergisinin (MTV) artışında geçerli yeni bir oran belirledi.
Bu kapsamda 2019 yılında MTV'ler yeniden değerleme oranında değil Cumhurbaşkanı'nın belirlediği yüzde 15,9 oranına göre artırıldı. MTV dışındaki diğer tutarların hepsi yeniden değerleme oranında yani yüzde 23,73 oranında arttı.
Biz de bu hafta, 2019 yılında uygulanacak bazı vergisel tutarlar üzerinde duracağız. Ücret dışındaki gelirlerin beyan edilmesi durumunda vergi aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacak:
KİRADA İSTİSNA
Kira gelirlerini beyan eden mükellefler için bir istisna uygulaması var. Sadece konut kira gelirleri için geçerli. 2018 yılı gelirleri için 4 bin 400 lira olarak uygulanıyor. 2018 yılında bu tutarın altında konut kirası alanlar beyanname vermeyecekler. 2019 yılı gelirleri için istisna tutarı 5 bin 400 lira oluyor.
GELİR VERGİSİ TARİFESİ
Gelir vergisi hesaplanırken kullanılan iki farklı tarife var. Bunlardan biri sadece ücret gelirleri üzerinden kesilecek verginin hesaplanmasında ya da çok nadiren de olsa ücret gelirlerinin beyan edilmesi durumunda vergi hesaplamasında kullanılan tarife.
İkincisi ise ücret dışındaki diğer gelirlerin (kira, ticari kazanç, serbest meslek kazancı gibi) beyanında ödenecek olan vergi tutarının hesaplandığı tarife. Ocak ayından itibaren ücretler üzerinden aşağıdaki tarifeye göre gelir vergisi kesilecek:
YEMEK İSTİSNASI
Çalışanlara işyeri ve müştemilatında yemek verilmediği durumlarda, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olması şartıyla, çalışılan her gün için 16 liraya kadar yapılan ödemeler (yemek fişi, yemek kartı uygulaması) gelir vergisinden istisna olarak değerlendiriliyor. Bu tutar 2019 yılında 19 lira oluyor.
BEYAN SINIRI
Başta temettü gelirleri, işyeri kira gelirleri veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri olmak üzere, tevkifata tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanında kullanılan sınır tutarı da yeniden değerleme oranına göre artırılıyor. 2018 gelirleri için 34 bin lira olan bu tutar, 2019 gelirleri için 40 bin liraya çıkıyor.
Herhangi bir tevkifat veya istisna uygulamasına tabi olmayan gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarında (yurtdışı banka faiz geliri gibi) ise bin 800 lira olan beyan sınırı 2019'da 2 bin 200 lira olarak uygulanacak.
BASİT USULDE İNDİRİM
Basit usulde tespit edilen ticari kazançların yıllık 9 bin liraya kadar olan kısmı gelir vergisi beyannamesinde kazançtan indirilebiliyor. Bu tutar 2019 yılı gelirleri için 11 bin lira oluyor.
GAYRİMENKUL SATIŞI
Ticari faaliyet kapsamında yapılan satışlar hariç olmak üzere, en az beş yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılan gayrimenkullerden sağlanan kazanç kaç lira olursa olsun gelir vergisi ödenmiyor.
Beş yıllık süre dolmadan satılan gayrimenkullerden 12 bin lirayı (2018 yılı için) aşan bir kazanç elde edilmesi durumunda ise aşan kısmın beyan edilerek hesaplanan gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor. Bu istisna tutarı 2019 yılında 14 bin 800 lira oluyor.
FATURA VE AMORTİSMAN
2018 yılında bin lira olarak uygulanan fatura düzenleme sınırı ve doğrudan gider yazılabilecek demirbaşlara ait sınır, 2019 yılında bin 200 lira oluyor.
E-BEYANNAME VERMEYENLER
Elektronik beyanname veya bildirimleri vermeyenlere özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Bu ceza birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için bin 600 lira, işletme defteri tutanlar ile basit usuldekiler içinse 800 lira olarak uygulanıyordu. Bunlar yeni yılda sırasıyla bin 900 ve 980 lira oluyor.
Elektronik beyannameler, süresinin sonundan itibaren 30 gün içinde verilirse ceza onda biri oranında, bu süre de dolduktan sonraki 30 gün içinde verilirse beşte biri oranında uygulanıyor.
Ba-Bs formları gibi elektronik bildirimler ise süre sonundan itibaren üç gün içinde verilirse yukarıdaki cezaların onda biri oranında ceza kesiliyor. Bir de elektronik tebligat zorunluluğuna uymayanlara kesilecek cezadan bahsedelim.
2018 yılında yasaya giren bu ceza da yine yukarıdakiler gibi mükellef türüne göre ayrı ayrı belirleniyor. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için bin lira, işletme defteri tutanlar ile basit usuldekiler içinse 500 lira olarak uygulanan bu ceza, 2019 yılında sırasıyla bin 200 lira ve 600 lira oluyor.
Sadece bunlar değil tabii ki. Usulsüzlük cezaları, çeşitli istisna ve indirim tutarları, basit usule tabi olmanın genel ve özel şartları, bilanço usulüne göre defter tutma hadleri, maktu (tutarsal) olarak alınan damga vergisi ve harçlar gibi birçok tutar da 2019 yılında yukarıda belirttiğimiz oran kadar artırılmak suretiyle uygulanacak.
ASGARİ ÜCRET VE KESİNTİLER
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun 25 Aralık tarihli toplantısında 2019 yılı brüt asgari ücreti 2 bin 558 lira olarak belirlendi. Bu tutara göre bekâr bir asgari ücretlinin yeni yılda alacağı net ücret 2 bin 20 lira oluyor.
Eşin çalışıp çalışmaması veya çocuk sayısına göre asgari geçim indirimi değiştiği için bu da net asgari ücret tutarını değiştiriyor. Eşi çalışmayan üç çocuklu bir asgari ücretli ise gelir vergisinin tamamı kadar asgari geçim indiriminden yararlanacağından ücretinden hiç gelir vergisi kesilmemiş olacak ve 2 bin 155 lira alacak.
