İki ülke, uzun zamandır 30 milyar dolar civarında bir dış ticaret hacmine sahip. ABD ile Türkiye arasındaki ticaretin görünümü de dengeli bir seyir izliyor. Hatta TÜİK verilerine göre, 2021 ve 2022 yıllarında Türkiye ABD’ye karşı 3 milyar doları aşan bir dış ticaret fazlası vermeyi başardı. Yeni dönemde hedef son yıllarda sıkça dile getirildiği gibi, iki ülke arasındaki ticareti 100 milyar dolar seviyesine çıkarmak olacak.
Ekonomist’in 2 - 15 Şubat 2025 tarihli sayısından
Trump’ın ilk döneminde Türkiye-ABD ticari ilişkilerinde iki ülke yıllık ortalama 21,6 milyar dolarlık ticarete imza atmıştı. Türkiye-ABD ticaret hacmi 2020’deki 21,7 milyar dolarlık seviyesinden 2021’de 27,8 milyar dolara, 2022’de 32,1 milyar dolara kadar yükseldi. 2023’te ise tutar 30,7 milyar dolar oldu. ABD seçimlerinin yapıldığı ve iki ülke arasındaki ticari ziyaretlerin yoğunlaştığı 2024’te ticaret hacmi 2020’ye kıyasla yaklaşık yüzde 50 artarak 32 milyar dolara ulaştı ve rekor olarak kayıtlara geçti. Öte yandan, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin artması, turizme de olumlu yansıyor. Türkiye’yi 2021 yılında 363 bin 427, 2022 yılında 1 milyon 15 bin 363, 2023 yılında 1 milyon 348 bin 400 ABD’li turist ziyaret etti. 2024’ün 11 ayındaki ABD’li turist sayısı ise 1 milyon 364 bin 631 ile rekor kırmış bulunuyor.
‘GÜMRÜK VERGİSİ’ RESTİ
100 milyar dolarlık ticaret hedefi için iki kritik sektör öne çıkıyor: Enerji ve savunma… ABD ile Türkiye’nin bu iki stratejik alanda yapacağı iş birliği ile 100 milyar dolarlık bir ticaret büyüklüğüne ulaşmanın mümkün olduğu belirtiliyor. Bu noktada Trump’ın siyasi manevraları için adeta bir silah gibi kullandığı gümrük vergisi rejimi de büyük önem taşıyor.
Trump, kısa bir süre önce Çin’e yüzde 10’luk bir gümrük vergisi getirmeyi düşündüğünü ve gümrük vergisinin 1 Şubat gibi erken bir tarihte yürürlüğe girebileceğini açıkladı. ABD, Çin’in tek ülke bazında en büyük ticaret ortağı konumunda. Resmi verilere göre, Çin’in ABD’den ithalatı geçen yıl dolar bazında yüzde 0,1 düşerken, ihracatı yüzde 4,9 arttı. Veriler, Çin’in 2024’te ABD ile olan ticaret fazlasının 361 milyon dolar olduğunu gösteriyor. Trump, bu tabloyu tersine çevirmeyi amaçlıyor. Trump ayrıca farklı gerekçelerle Meksika, Kanada ve Kolombiya’ya da yaklaşık yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulayacağı restini çekti.
Trump ikinci başkanlık dönemine başlarken yaptığı ilk konuşmada da, hem ABD ekonomisi hem küresel ticarete yönelik önemli mesajlar vermişti. Başkanlığının ilk günlerinden itibaren de verdiği mesajları, bir bir hayata geçirmek üzere harekete geçmiş durumda.
Bu adımları şöyle sıralayabiliriz:
Enflasyonla mücadele:
“Kabinemin tüm üyelerine, rekor seviyedeki enflasyonu yenmek ve maliyetleri ve fiyatları hızla düşürmek için emrindeki muazzam yetkileri harekete geçirmeleri talimatını vereceğim.”
Enerji politikası:
“Enflasyon krizi, büyük çaplı aşırı harcamalar ve artan enerji fiyatları nedeniyle ortaya çıktı. Bu yüzden bugün ayrıca ulusal bir enerji acil durumu ilan edeceğim. Fiyatları aşağı çekeceğiz, stratejik rezervlerimizi tekrar dolduracağız, hem de en tepeye kadar ve Amerikan enerjisini dünyanın dört bir yanına ihraç edeceğiz.”
Yeşil dönüşüm:
“Yeşil Yeni Düzen’i sonlandıracağız ve elektrikli araç zorunluluğunu iptal edeceğiz, otomotiv endüstrimizi kurtaracağız ve büyük Amerikan otomotiv işçilerimize olan kutsal sözümü yerine getireceğiz. Amerika’da otomobilleri, birkaç yıl önce kimsenin hayal bile edemeyeceği bir hızla yeniden üreteceğiz.”
Vergi politikası:
“Diğer ülkeleri zenginleştirmek için vatandaşlarımıza vergi koymak yerine, vatandaşlarımızı zenginleştirmek için yabancı ülkelere tarife uygulayacağız ve vergi koyacağız. Bu amaçla, tüm tarifeleri, vergileri ve gelirleri toplamak için Dış Gelir Servisi’ni kuruyoruz. Hazinemize yabancı kaynaklardan gelen büyük miktarda para akacak.”
ABD ile Türkiye arasındaki ticaretin 3 kat artışla 100 milyar dolara çıkarılması hedefinde ne kadar başarılı olunacak, izleyip göreceğiz.
TCMB ANFLASYONA 'AYLIK' BAKMAYACAK
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık 2024’ten sonra 2025’in ilk ayına da faiz indirimi ile girdi. Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizini (bir hafta vadeli repo ihale faizi) 250 baz puan indirerek, yüzde 45 seviyesine çekti. Merkez Bankası, 2024 Aralık toplantısında politika faizinde 250 baz puan indirime giderek, 22 ay sonra ilk kez faiz indirmiş ve 2024 Mart ayında gerçekleştirdiği son faiz artışının ardından, 8 ay sonra para politikasını değiştirmişti. TCMB’nin bir sonraki toplantısı 6 Mart tarihinde gerçekleştirilecek. Bu toplantıda da faiz indirimlerinin sürmesi bekleniyor.
Aylık enflasyonda kalıcı düşüş olmadan art arda iki kez yapılan faiz indirimleri, içinde bazı soru işaretleri de barındırıyor. Faiz kararı sonrası açıklanan TCMB’nin karar metninde, faiz indirimleri için daha önce şart koşulan “aylık enflasyonun ana eğiliminde düşüş” ifadesinin çıkarılması, 2025 sonu için yüzde 21 olan enflasyon hedefinin tutturulmasına dair inancın daha şimdiden zayıfladığını gösteriyor. Öte yandan aralık ayında enflasyonun ana eğilimi gerilerken, öncü verilerin ocak ayında öngörülerle uyumlu bir artışa işaret ettiğinin dile getirildiği açıklamada, bu gelişmede zamana bağlı fiyat belirleme ve geçmiş enflasyona endeksleme eğilimi yüksek hizmet kalemlerinin öne çıktığına vurgu yapıldı.
TÜKETİCİ GÜVENİ YILA DÜŞÜŞLE BAŞLADI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iş birliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Aralık ayında 81,3 iken Ocak ayında yüzde 0,4 oranında azalarak 81 oldu. Endeksin detaylarına bakıldığında, mevcut dönemde hanenin maddi durumu endeksi geçen ay 63,8 iken Ocak ayında yüzde 1,7 artışla 64,8 oldu. Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi endeksi aralık ayında 81,9 iken bu ay yüzde 1,7 düşüşle 80,5 olarak gerçekleşti. Aralık ayında 76,8 olan gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi endeksi ise yüzde 3 artışla bu ay 79,1 oldu. Öte yandan gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi endeksi aralıkta 102,6 olarak kaydedilmişken, ocak ayında 99,4’e geriledi. Tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.
PROF. DR. SELVA DEMİRALP / KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİ BÖLÜMÜ
“İletişim zayıflamaya başladı”
“Fatih Karahan TCMB Başkanı olduğunda iletişimi çok şeffaf bulmuş ve çok da takdir etmiştim. Çünkü Türkiye’de görmediğimiz bir şekilde enflasyonun ana eğilimine bakarak bir yönlendirme yapılmıştı. Kural bazlı olarak, hangi şartlarda faiz indirimine gideceğini açıklanmış ve ‘mevsimsellikten arındırılmış aylık enflasyonun ortalamasına bakarak faiz indirimlerine gideriz’ denmişti. Fakat mevsimsellikten arındırılmış aylık enflasyon, hedeflenen yüzde 1,5’lere inmedi. Öyle olduğu halde Merkez Bankası faiz indirimlerine başlayınca da, önceden yapılmış olan iletişimle faiz indirimleri arasında bir tutarsızlık oluştu. Metinde faiz indirimini gerekçelendirmeye çalışmışlar ama bence veriyle desteklenmiyor. Bu nedenle TCMB, iletişim konusunda zayıflamaya başladı. Atmış olduğunuz adım altta yatan veriyle çok güçlü desteklenmediği zaman, ister istemez iletişiminiz zayıflamaya başlıyor. Çünkü o adımı atmak için gerekçelendirdiğiniz sebepler, gerçeklerle tam olarak örtüşmüyor.”
