Pandemide yaşanan kısıtlamalar, uzaktan çalışma modeli, insanların doğada olma istekleri sayfiyelere olan talebi artırdı. Uzaktan çalışma modelinin devam etmesi, köprüler ve otoyollarla ulaşımın kolaylaşması sayfiyelere olan göçü hızlandırırken, birçok insanın da sayfiyelerde yazlık kiralamalarını sağladı.
01-14 Mayıs 2022 2022 tarihli sayıdan
Endeksa.com'un Ekonomist Dergisi'ne özel olarak yaptığı çalışma ile sayfiyelerdeki kiralık ve satılık fiyatlarındaki son dört yıllık değişime mercek tuttuk. Araştırmaya göre, Türkiye'nin gözde tatil, beldesi Bodrum'un bazı bölgelerinde 2019-2022 arasında satılık konut m2 fiyatlarındaki artış yüzde 400'ün üzerine çıktı.
2019-2022 kira endeksine göre ise Alanya'da yüzde 307, Kemer'de yüzde 304, Şile'de yüzde 246, Fethiye'de yüzde 233 artış yaşandı. Dünya için bir dönüm noktası olan pandemi sonrasında hayatımızda artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Bu dönemin en önemli etkilerinden biri de yazlık bölgelere yoğun göç nedeniyle gayrimenkul fiyatlarının hızlı yükselişi oldu.Sokağa çıkma yasaklarını büyükşehirlerin kaotik ortamında geçirmek istemeyen, salgın dönemindeki panik ortamından kurtulup sakin ve huzurlu bir hayat arayan insanlar Ege ve Akdeniz kıyısındaki yazlık bölgelere akın etti.
Uzaktan çalışma sistemine geçişle birlikte beyaz yakalı çalışanlar başta olmak üzere birçok çalışan yazlık bölgelerde kalmayı ve sürekli olarak buralarda yaşamayı tercih ettiler. Yaz mevsiminin yaklaştığı şu dönemde yine yazlık bölgelere olan talepte ciddi bir artış söz konusu.
Gelişmiş altyapıları, ulaşım olanakları, pandemide oluşan yoğun göçe karşı hızlı uyum sağlayabilme kapasiteleriyle öne çıkan Bodrum, Çeşme, Alanya ile Mersin, Balıkesir'de Edremit ve İstanbul'da Şile gibi sayfiyelere doğru bir hareketlilik yaşanıyor.
Bu hareketlilikten yola çıkarak teknoloji odaklı değerleme platformu Endeksa.com'un Ekonomist Dergisi'ne özel olarak yaptığı çalışma ile sayfiye bölgelerindeki kiralık ve satılık fiyatlarındaki değişime mercek tuttuk. Araştırmaya göre,
ZİRVEDE BODRUM VAR
Türkiye'nin gözde tatil beldesi Bodrum; 2019-2022 arasında satılık konut m2 fiyatlarındaki artışla lider olurken, Akyarlar'da yüzde 417, Gümüşlük'te yüzde 403'lük, Güvercinlik'te yüzde 398, Bitez'de yüzde 397, Yalıkavak'ta yüzde 382 artış, Kuşadası'nda ise yüzde 415 artış yaşandı. 2019-2022 yılları arasında m2 kira endeksindeki değişim incelendiğinde Alanya'da yüzde 307, Kemer'de yüzde 304, Şile'de yüzde 246, Fethiye'de yüzde 233 artış gözlendi.
TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE
Endeksa CEO'su Görkem Öğüt, 2019-2022 arasındaki değer değişimlerinde Bodrum'da görülen yüzde 400'ün üzerindeki artışların Türkiye ortalamasının çok üzerinde bir artış olduğunu ve bu artışın önümüzdeki dönemde de devam etmesini öngördüklerini söylüyor.
Öğüt, "Pandemide büyükşehirlerden kaçış noktası haline gelen bu yerler kiralık konut piyasasında da hareketliliğe neden oldu" diyor. Antalya'nın sahil şeridi, Şile gibi İstanbul'a yakın sayfiye yerleri ve Bodrum, Fethiye, Marmaris gibi ilçelerde son dört yılda ciddi bir kira artışı yaşandığına işaret eden Öğüt, "Pandemide hayatımıza giren uzaktan çalışma bu bölgelerde konut kiralama motivasyonunu önemli ölçüde tetikledi. Fethiye gibi kentler bu dönemde ciddi bir beyaz yaka göçü aldı" diye konuşuyor.
Yazlık bölgeler eskiden yılın 3-4 ayında yoğun olurken artık konaklamadan yeme içme olanaklarına, ticaret altyapısından ulaşım olanaklarına kadar birçok alanda gelişen bir ivmeye sahip. Yoğunlaşan nüfus ve konut alımı nedeniyle binaların yapısı da dönüşüyor. Eskiden bu bölgelerde villa tipi yapılanma hakimken büyük konut projeleri ve apartman tipi yapılaşmalar da artmaya başladı.
DEĞİŞEN DİNAMİKLER
Pandemi süreci birçok konuda olduğu gibi gayrimenkulde de dinamikleri değiştirdi. Pandemi dönemi tecrübeleri insanların kalabalıktan ve yüksek katlı konutlardan uzaklaşarak hem tatil amaçlı hem de yaz-kış yaşama amaçlı olarak yazlık belgelere olan talepleri artırdı.
Özellikle yaz döneminde, Ege ve Akdeniz bölgesindeki 'yazlık tatili, villa tatili" arayışları yeniden hareketlenmeye başladı. Gerek pandeminin etkileri gerekse değişmeye başlayan tatil anlayışı, ülkemiz de tatilcileri kendilerine özel-daha steril ve doğayla bütünleşik tatil beldelerine yönlenmesine sebep oldu.
SEZONLUK KİRALAMALARA DA TALEP VAR
Villa tipi konutlarda günlük ya da haftalık kiralamaların yanı sıra yazlık sitelerde sezonluk kiralamalara olan talep artışı ve yaz-kış ikamet amaçlı olarak nüfusun bu bölgelere göç etmesine bağlı olarak gerek kira değerlerinde gerekse gayrimenkul değerlerinde artış yaşanmasına neden oldu.
Eva Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, değişen yaşam tercihleri, şehirden uzaklaşma arzusu, global etkilerle birlikte turizmde yaşanan değişim ve otel fiyatlarındaki artışın da etkisiyle yazlık bölgelere olan talebin devam edeceği söylüyor.
Tüm dünyayı etkileyen Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle yabancıların ülkemize olan gayrimenkul ilgisinin devam edeceğini belirten Yazıcı, bu sebeple de yıllık kira fiyatlarında ve gayrimenkul değerlerinde bir süre daha artışının devam edeceğini öngördüklerini vurguluyor.
Tatil bölgelerinde Kuzey Ege'de Balıkesir Edremit Körfezi'nden başlayarak, İzmir, Aydın ve Muğla Fethiye bölgesine kadar uzanan sahil şeridinde yer alan bölgeler özellikle revaçta. Tatil beldelerinde doğa ile iç içe olma, kalabalıktan uzaklaşma, sakin bir yaşam alanı, sosyal olanaklara yakınlık gibi tercih sebeplerine bağlı olarak villa tipi konutlara, yazlıklara ve apartlara olan talepte de artıyor.
Üst gelir grubu tarafından daha çok Muğla'da Bodrum, İzmir'de Çeşme-Alaçatı ve Urla tercih ediliyor. Bu bölgelere erişemeyenler ise Muğla'da Fethiye, yine İzmir'de Seferihisar, Foça, Dikili-Çandarlı ile Aydın'dan Kuşadası ve Didim, Kuzey Ege'de Edremit'i tercih ediyor. Akdeniz'de, Alanya, Kemer-Lara-Belek aksı ile Side ve Alanya ilçeleri de yaz-kış tercih edilen bölgeler arasında öne çıkıyor.
OKULLAR BEKLENİYOR
Okulların haziran ayında kapanmasıyla birlikte insanlar büyük kentlerden yavaş yavaş tatil bölgelerine geçmeye başlayacak. Yazlık kiralık ve satılık ev konusundaki talebin gün geçtikçe artması ile birlikte yazlık ev fiyatları da yükselişe geçti. Özellikle yaz sezonunda yazlık kiralamak oldukça maliyetli olabiliyor.
Hepsiemlak Genel Müdürü Zeynep Tandoğan, yazlık bölgelere talebin artarak devam etmesi ve son dönemde yaşanan enflasyondan dolayı satılık konut fiyatlarında indirim beklemediklerini, yüksek kira bedelleri sebebiyle yeterli talebi görmeyen evlerin kira fiyatlarında bir düşüş gözlemlenebileceğini söylüyor.
Sezon yeni açılırken en yüksek fiyat artışının yaşandığı illerin başında İzmir ve Muğla'nın geldiğini belirten Tandoğan; Bodrum, Çeşme yine öne çıkarken özellikle Çanakkale ve Balıkesir’in Ege’ye yakın bölgelerinin de dikkat çektiğini vurguluyor.
Tandoğan, sayfiyede yaşamak için kiralama yapacak olanlara şu uyarılarda bulunuyor: “Kiralık yazlık ev bakarken çevresel etkenleri ve altyapı özelliklerini göz önünde bulundurun. Ev seçerken tatilden beklentileriniz de çok önemli, örneğin sıkça denize gireceğiniz bir tatil yapmayı düşünüyorsanız evin denize yakın olması, evden çalışıyorsanız elektrik ve internet altyapısını göz önünde bulundurun.”
Uzun ya da kısa dönem fark etmeksizin yazlık ev kiralarken, mutlaka sözleşme yapılmasını ve içeriğin iyi değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Tandoğan, kiralama yapan kişilerle sözleşme imzalamadan önce kiralama bedelini göndermenin unutulmamasına işaret ediyor. Tandoğan, “Yaşanan bir aksilik durumunda sözleşmeniz sayesinde hukuki bir arayış başlatabilirsiniz” diyor.
İZOLE YAŞAM ARAYIŞI
Geçtiğimiz üç yılı büyük ölçekte bloke eden Covid-19 pandemisinin etkileri yavaş yavaş ortadan kalksa da yaşanan bu süreç hayatımızda bir takım değişikliklere neden oldu. Sayfiyelerin öneminin artması, izole tatil, izole yaşam tarzındaki talebin devam etmesi bu değişiklikler arasında yerini alıyor.
Değişimin etkileri daha uzun yıllar devam edecek gibi görünüyor. Ayrıca turizm-hotelcilik sektöründeki hızlı fiyat artışları da tüketiciyi daha uzun vadeli ve ekonomik tatil yapabilecekleri kiralama modellerine yönlendiriyor.
ProjEkspert Gayrimenkul Kurucusu Emel Akbaş, sayfiyelerde satılık ve kiralık fiyatlarında geçtiğimiz iki yıl kadar olmasa da hala bir artış olduğunu bunun en büyük nedenlerinin üretim maliyetlerinin artması ve kısıtlı arz olduğunu söylüyor.
Akbaş, "Çeşme ve Bodrum her ne kadar sayfiye bölgelerinin en önde gelen semtleri olsa da geçtiğimiz yıllarda Güney Ege'de yaşanan hızlı fiyat artışlarının da etkisi ile bu yıl talep ağırlıkla Kuzey Ege bölgelerine doğru kaydı. Edremit, Ayvalık, Kaz Dağları popüler yatırım noktalarından" diyor.
Ülke genelinde son iki yılda en çok projenin sayfiye bölgelerinde başladığını hatırlatan Akbaş; İstanbul, Ankara gibi kentlerdeki müteahhitlerin İzmir, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Antalya gibi bölgelerde yeni projeler yapmaya başladıklarını vurguluyor.
TERCİHLER FARKLILAŞTI
Ekonomik durgunluk ve büyük kentlerdeki aşırı pahalılık nedeniyle önümüzdeki dönemde sayfiye hayatının daha çok tercih edilmesi bekleniyor. Realtyplus Türkiye-KKTC Kurucu Ortağı Özhan Carda, sayfiyelere ilgi gösteren Türklerin yanı sıra Rusya- Ukrayna savaşından kaçan her iki ülke vatandaşlarının özellikle sahil şeridinde yerleşme isteklerinin önümüzdeki dönemde de bu fiyatları daha da yukarıya çıkarmasını beklediklerini söylüyor.
Carda, sayfiye bölgelerindeki satılık ve kiralık fiyatlarının yüksekliği aşırı talepten kaynaklandığı için konut arzının artırılmadığı sürece devam edeceğini de vurguluyor. Sayfiye tercihlerinde mevcut alışkanlıklar da değişmek zorunda kalacak.
Örneğin, İstanbul'da yaşayanlar daha çok Kuzey Ege ve Bodrum'u tercih ederken İç Anadolu ve Güneydoğu illeri Doğu Akdeniz'in sayfiyelerine giderdi ancak gelinen noktada bu alışkanlıkların değişmesi bekleniyor.
Mersin, Alanya, Antalya ve batısındaki mülk sahiplerinin yazlıklarını daha yüksek bedel ödemeye razı yabancılara satma veya kiralamak isteyeceğinden bu bölgelerde tatilini geçiren yerli turistleri daha bakir bölgelere yönlendirecek.
Bodrum ve Marmaris'in yüksek kira fiyatlarından bu bölgelere gücü yetmeyenler Kuzey Ege'deki sayfiyeleri tercih edecek. Yazlık ev talebindeki artış müteahhit firmaları bu konuda yatırım yapmaya teşvik etti. Özellikle Bodrum, Marmaris gibi bölgelerde arsa arayışları ve arsa sahipleriyle kat karşılığı anlaşmalarda önemli artış görülüyor.
Eski yapıların çok olduğu örneğin Alanya'nın çeşitli mahallelerinde kentsel dönüşüme uygun proje arayışları ve uygulamalarıyla karşılaşıyoruz. Özellikle Alanya'nın çeşitli mahallelerinde bu hareketlilik göze çarpıyor.
YAZLIK KİRALARKEN BUNLARA DİKKAT!
- Kiralamayı lisanslı bir kuruluştan yapın.
- Kısa ya da uzun dönem fark etmeksizin mutlaka sözleşme imzalayın. Sözleşmeyi evin sahibiyle imzalayın ve maddelerini iyi okuyun.
- Bölgenin kiralık fiyatlarını araştırıp ona göre kiralama yapın.
- İhtiyaçlarınızı doğru belirleyip ona göre yazlığın konumunu belirleyin.
- Daha hesaplı alternatif bölgeleri de araştırabilirsiniz.
KAKICI & ŞİMŞEK HUKUK BÜROSU KURUCULARINDAN AV. ELVAN KAKICI ŞİMŞEK “MUTLAKA SÖZLEŞME YAPIN”
“Sahibinden ya da emlakçıdan sezonluk yazlık ev kiralarken mutlaka sözleşe yapılmalı. Yazlık ev kiralayan kişinin hak ve sorumlulukları, taraflar arasında imzalanan sözleşmede belirtilir. Yazlık evde kalma süresi boyunca herhangi bir problemle karşılaşmamak için bu sözleşme dikkatlice okunmalı.
Yazlık evde evcil hayvan bulundurma hakkı, fazla ses yapılması durumunda gayrimenkul sahibinin sözleşmeyi feshedip edemeyeceği ya da evi kiraladıktan sonra cayma hakkının bulunup bulunmadığı iyice okunmalı ve doğabilecek sorunlar baştan bertaraf edilmeli.
Sözleşmelerde kiracının cayma hakkı genellikle bulunmaz. Bu nedenle yazlık kiralarken giriş çıkış tarihlerinin çok iyi belirlemesi ve çok önemli bir neden olmadıkça rezervasyon iptal edilmemeli. Aksi takdirde sadece kapora yanmaz, belirlenen kiralama ücretinin tamamının ödenmesi gerekebilir.”
ENDEKSA CEO’SU GÖRKEM ÖĞÜT “SAYFİYELERDE BİNALARIN TİPİ DEĞİŞİYOR”
“Pandemiyi büyükşehirlerin kaotik ortamında geçirmek istemeyen, sakin ve huzurlu bir hayat arayanlar Ege ve Akdeniz’deki yazlık bölgeleri tercih ettiler. Uzaktan çalışma sistemine geçiş ile beyaz yakalı çalışanlara bu bölgelere taşınmak için önemli bir fırsat oluştu.
Gelişmiş altyapıları, ulaşım olanakları ve pandemide oluşan yoğun göçe karşı hızlı uyum sağlayabilme kapasiteleriyle hep ön planda olan Bodrum, Çeşme, Alanya ile Mersin, Balıkesir’de Edremit ve İstanbul’da Şile gibi sayfiyelere doğru bir hareketlilik oldu. Yazlık bölgeler eskiden yılın 3-4 ayında yoğunluğun yaşandığı yerler iken bugün konaklama altyapısından yeme içme olanaklarına, ticaret altyapısından ulaşım olanaklarına kadar birçok alanda gelişen bir ivmeye sahip.
Yoğunlaşan nüfus ve konut alımı nedeniyle binaların yapısı da yavaş yavaş dönüşüyor. Eskiden bu bölgelere villa tipi yapılanma hakimken büyük konut projeleri ve apartman tipi yapılaşmada yaygınlaşmaya başlıyor.”
HEPSİEMLAK GENEL MÜDÜRÜ ZEYNEPTANDOĞAN "BÜYÜK KENTLERE YAKINLIK ÖNEMLI"
“Her zaman popülaritesini koruyan Bodrum, Çeşme gibi bölgeler bu yıl yine öne çıkarken özellikle Çanakkale ve Balıkesir de dikkat çekiyor. Bu bölgelere Edirne’nin sayfiye bölgeleri Enez ve Erikli de eşlik ediyor. Balıkesir’in Akçay ve Ayvalık ilçelerinin arama hacmi yüzde 200 arttı.
Bunda büyük şehirlere yakınlığından dolayı kolay ulaşılır olması ve güneydeki otel fiyatlarının sezonluk ev kiralarıyla yarışmasının payı var. Akdeniz bölgesinde İç Anadolu’ya da yakınlığının etkiyle Mersin’in yazlık bölgeleri olan Silifke, Susanoğlu ve Erdemli de tatil için arama yapılan bölgeler olarak ön plana çıkıyor”
ALTIN EMLAK GENEL MÜDÜRÜ M. HAKAN ÖZELMACIKLI "FİYATLAR BÜTÇELERI ZORLUYOR"
“Evden çalışma modeliyle yazlık bölgelerde boşluklar azalmıştı, yeterli arz olmadığından fiyatlar buralarda bütçeleri zorlayacak noktalara geliyor. Pandemi sonrasında hızlı bir rahatlama dönemi yaşanıyor. Ayrıca Rusya ve Ukrayna krizi ile özellikle Antalya Alanya hattında ciddi bir yoğunluk söz konusu.
Kalabalık ailelerin taleplerinin yanı sıra artan otel fiyatları yazlık fiyatlarını artırıyor. Geçen yıl geceliği 500-600 TL olan yazlık dairelere bin TL’den başlayan fiyatlar isteniyor. 15 Mayıs - 15 Eylül dönemlerinde sezonluk dairelerde bile 50 bin TL’lere şimdiden ulaşıldı.”
PROJEKSPERT GAYRİMENKUL KURUCUSU EMEL AKBAŞ "ÖDEMEYİ MÜLK SAHİBİNE YAPIN"
“Geçtiğimiz yıllarda Güney Ege'deki hızlı fiyat artışlarının da etkisiyle bu yıl talep Kuzey Ege'ye kaydı. Edremit, Ayvalık, Kaz Dağları popüler yatırım noktalarından. Sezonluk kiralamada birçok mağduriyet yaşanabiliyor. Kiralama ofisi, vergi levhası, yetki belgesi olan bir işletme olmalı.
Her an ulaşabileceğiniz birilerinin olduğundan emin olunmalı. Birçok şahıs/ işletme kiralamayı yapar yapmaz ortadan kaybolabiliyor. Kira sözleşmesi mümkünse mülkün direkt sahibi ya da vekalet sahibi ile imzalanmalı, aracılarla yapılmamalı, ekstra giderlerin (fatura vb) nasıl karşılanacağı bu sözleşmede açıkça belirtilmeli. Ödemeler mülk sahibine yapılmalı."
REALTYPLUS TÜRKİYE-KKTC KURUCU ORTAĞI ÖZHAN CARDA "YATIRIMLAR ARTIYOR"
“Yazlık ev talebindeki artış müteahhit firmaları bu konuda yatırım yapmaya teşvik etti. Özellikle Bodrum, Marmaris gibi bölgelerde arsa arayışları ve arsa sahipleriyle kat karşılığı anlaşmalarda önemli artış görülüyor. Ayrıca eski yapıların çok olduğu bazı bölgelerde kentsel dönüşüme uygun proje arayışları ve uygulamalarıyla karşılaşıyoruz.
Özellikle Alanya'nın çeşitli mahallelerinde bu hareketlilik göze çarpıyor. Kiralık yazlık sıkıntısı niteliksiz ya da hazır olmayan yapıların kiralık ilanlarda yer alması ihtimaliyle tüketiciler gözü açık olmalı her türlü kontrolü yapmadan kira ya da kaparo göndermemeli."
EVA GAYRİMENKUL DEĞERLEME GENEL MÜDÜRÜ CANSEL TURGUT YAZICI "SAYFİYELERDE PROJELER ARTTI"
“Sayfiyelerde oluşan talebe bağlı olarak özellikle konut üretimi artıyor. Ekonomik dinamikler, artan maliyetler, nitelikli arsa sayısının azlığı, ikincil konut talebine karşılayacak proje arzını yeterli düzeyde oluşturamıyor. İzmir'de Çeşme Ilıca- Alaçatı'da, Germiyan, Reisdere bölgesi, Urla, Foça, Seferihisar’da, Muğla'da Fethiye-Ölüdeniz'de villa projeleri, Kuzey Ege'de Edremit'te 1+1 konut üretimi arttı.
Didim-Dikili aksında ve Kuşadası'nda siteler, Alanya-Side-Kemer-Lara’da daha çok yabancılara yönelik site tarzında lüks yapılaşmalar artıyor. Bodrum’da artan arsa maliyetleri ve arsa arzının azalmasıyla yeni site yapılaşmaları Milas ve Dalaman tarafına kayıyor."
