Prof. Dr. Volkan Demir Galatasaray Üniversitesi İİBF, İşletme Bölümü, Muhasebe-Finansman Anabilim Dalı Öğretim Üyesi[email protected]
Bu ayki yazımızda KOBİ’ler için nakit bütçelerinin önemi ve nasıl yapabilecekleri konusunda farkındalık yaratmaya çalışacağım.
KOBİ’ler ve Finansal Sorunlar
Ülkemizde KOBİ’ler hem üretim hacmi hem de istihdam yaratma açısında büyük öneme sahiptir. Bu durum Avrupa Birliği ve dünya ülkelerinde de değişmemekte ve KOBİ’ler ekonomilerin vazgeçilmezi olarak kabul edilmektedir.
KOBİ GİRİŞİM/Mayıs 2021 tarihli sayıdan
Ancak ülkemiz gibi gelişmekte olan ekonomilerde KOBİ’lerin ülke kaynaklı, ekonomi ve dünya kaynaklı ve yapısal sorunları çözüm beklemektedir.
Bütün bunların yanına KOBİ’lerde yönetsel zafiyetler de eklenince sürdürülebilirlik sona ermekte ve KOBİ’ler içinden çıkılamaz krizlere girme riskleriyle karşı karşıya kalmaktadır.
Bugün KOBİ’lerin en önemli sorunlarının başında İşletme Sermayesi eksikliği gelmektedir. Bunun birçok nedeni vardır. En önemli nedenlerden biri de gelişen ülkeler gibi bizim ülkemizin de tasarruf etme ve bu tasarrufları yatırıma aktarma potansiyeli ve kapasitesi beklenen ve yeterli düzeyde değildir.
Böyle olunca ve KOBİ’lerin işletme sermayeleri yeterli düzeyde olmayınca, KOBİ’ler işlerini ve faaliyetlerini borçlanarak sürdürmeye çalışmaktadır.
Borçlarını ise ürettiklerini satarak ve tahsil ederek ödemeyi planlamakta, bunun için finans kuruluşlarının yanı sıra bazen cari hesap yoluyla bazen de çek veya senet ile borçlanmaktadır.
İşte tam bu noktada ekonomi biraz sıkıştığında, satış ve tahsilatta zorlanıldığında ise borçların ödenememe riski doğmaktadır. KOBİ’lerin faaliyetlerini sağlıklı sürdürmeleri ve satış-tahsilat-ödeme döngüsünü sürdürebilmeleri için mutlaka nakit planlarının olması gerekmektedir. Bu nakit planına Nakit Bütçesi adı verilmektedir.
Nakit Bütçesinin Özellikleri Nelerdir?
Nakit bütçesi, uzun dönemli ve kısa dönemli olarak düzenlenmektedir. Uzun dönemli nakit bütçesinde, işletmenin uzun dönemli amaçlarına uygun planlarını gerçekleştirmek için gereksinme duyduğu nakit ihtiyaçlarının tedarik biçimlerinin ana hatlarını belirlenmektedir.
Kısa dönemli nakit bütçesi veya sadece nakit bütçesi bir işletmenin gelecek dönemdeki nakit girişlerini ve çıkışlarını saptayarak işletmenin her an ödeme yeteneğini kontrol ve garanti etme potansiyeline sahiptir.
Daha açık bir ifade ile nakit bütçesi, işletme faaliyetleri için gerekli uygun miktardaki paranın; uygun zamanda, uygun yerde ve uygun maliyetle hazır bulundurulmasına olanak sağlamaktadır. Bu şekilde nakit hareketlerinin bütçelenmesi ile, nakit tedariki yanında, nakdin kârlı bir şekilde kullanılması mümkündür.
Nakit bütçesi iki ana kısımdan oluşur:
1. Nakit girişlerine ilişkin tahminler ve detaylar
2. Nakit çıkışlarına ilişkin tahminler ve detaylar.
Nakit bütçesi, diğer işletme bütçelerindeki verilerden yararlanarak, nakit tahsilatı ile ödemelerine ilişkin nakit hareketlerini belirler. Ancak, nakit bütçesi ile diğer işletme bütçeleri arasında çok önemli bir fark vardır. Diğer bütçeler tahakkuk esasına göre düzenlenirken, nakit bütçesinde temel ilke nakit esasıdır.
Diğer bir deyişle, nakit bütçesinde yararlanılan veriler kesinlikle nakit esasına dönüştürülmüştür.
Nakit girişleri ve çıkışlarına ilişkin tahminlerin belirlenmesi, işletmenin gelecek döneme ilişkin nakit durumunun değerlendirilmesini mümkün kılar. Böylece, gelecek döneme ilişkin nakit açığı veya fazlası ara dönemlere göre saptanır. İşletme bu durumlara ilişkin önlemleri daha bilinçli ve daha etkili tahsilat, kredi ile yatırım politikalarına dayandırma olanağına kavuşur.
Nakit Bütçesinin Amaçları Nelerdir?
Nakit bütçesinin amaçları ise şu şekildedir:
1. İşletme faaliyetlerinin ortaya çıkaracakları nakit durumunu göstermek,
2. İşletmenin en az nakit gereksinmesini belirlemek,
3. Nakit açıkları ile fazlalarını saptamak,
4. Borçlanma gereksinmeleri ile kısa süreli yatırım olanaklarını açıklığa kavuşturmak,
5. Tahsilat, kredi ve kısa süreli yatırım harcamalarına ilişkin etkili politikaların saptanması için olanak sağlamak,
6. Nakit hareketlerinin etkin kontrolünü mümkün kılmak.
Örnek Nakit Bütçesi Tablolarını görmek için görsele tıklayın.
Tablolardaki örnekte nakit bütçesi detaylı olarak yapıldıktan sonra Nakit Tahsilat, Nakit Ödemeler Tablosu ile Nakit Bütçesi hazırlandığı kabul edilmiştir.SONUÇ
KOBİ’ler için bütçe yapmak ve bütçelerin birleştiği nakit bütçesini hazırlamak hayati önem sahiptir. KOBİ’lerin nakit bütçesi hazırlamamaları durumunda aşağıdaki bazı risklere maruz kalmaları olasılığı yüksektir:
- Tahsilatlarda yaşanabilecek sorunlar işletmenin borçlarını ödeyememe riskini doğurabilir.
- Faaliyetlerin geçici olarak yavaşlaması veya durması durumunda ödeme dengesi bozulabilir.
- Borç ödemelerinde yaşanabilecek sorunlar, tedarikçiler ve finans kuruluşları nezdindeki kredibiliteyi olumsuz etkileyebilir.
- Planlanmamış nakit çıkışları işletmenin faaliyetlerini aksatabilir.
- İşletmeye kısa sürede dönmeyecek türde yatırımların ödemeleri nakit dengesini bozabilir.
