TRT Haber'e konuşan Afyon Kocatepe Üniversitesi Coğrafya Bölümü İklim Bilimci Öğretim Üyesi Dr. Okan Bozyurt kar neden yağmıyor ve kar ne zaman yağacak sorularını yanıtladı. Bozyurt, “Kar yağışı toprağa faydası, barajlardaki doluluk oranına etkisi ve pek çok canlı türüne katkısı ile en önemli, hayati rol oynayan yağış türüdür" diyor.
KAR NEDEN YAĞMIYOR?
Dr. Bozyurt, beklenen kar yağışının henüz gelmemiş olmasının sebebinin kutupsal cephelerin gelişini engelleyen bir blokaj olduğunu söylüyor: “Şimdiye kadar kar yağmadı çünkü bize kuzeyden kolayca gelmesi gereken kutupsal cepheleri Grönland blokajı dediğimiz bir blokaj önemli ölçüde engelliyor. Dolayısıyla da güneyde salınımlar bizde çok etkili oldu. Bu da hava sıcaklıklarını mevsim normallerinin bir hayli üzerinde çıkardı ve tabii kar yağışını kesti diyebilirim.”
1 BLOKAJ KIRILIYOR GİBİ...
Türkiye’nin en kurak kış mevsimini yaşadığını söyleyen Dr. Bozyurt, kuzeyden gelecek soğuk hava cephelerini engelleyen blokajın kırılmaya başladığını da belirtiyor: “Blokaj kırılıyor gibi şu anda; bu sistem değişmeye başladı. Ama Türkiye kış mevsimi tarihinin en uzun kurak dönemini yaşadı. Bu kuraklık ekim ayı gibi başladı. Ekim ve kasım ayları son yılların en kurak dönemi oldu. Kasım aylarında hava sıcaklığı mevsim normallerinin bir hayli üzerinde seyretti.
Aralık deseniz, son yılların en ılık aralık ayı yaşandı. Ve ocak ayının ortalarında olmamıza rağmen hala hava sıcaklıkları pek çok bölgede mevsim normallerinin bir hayli üzerinde. Ama dediğim gibi bu blokaj kırılmaya başladı artık. Kuzeyden soğuk hava cepheleri gelmeye başlayacak gibi duruyor.”
2 KAR NE ZAMAN YAĞACAK?
Peki, kar ne zaman yağacak? Kuzey cephelerini engelleyen blokajın kırılmasıyla soğuk havaların yurda giriş yapabileceğini söyleyen Dr. Bozyurt şunları söyledi: “Bir öngörüde bulunacak olursam eğer ocak ayının 25’inden sonra -özellikle ocak ayının son günü ve şubat ayının ilk haftasını kapsayacak şekilde- ciddi anlamda soğuk ve yağışlı hava kitlelerini bekliyorum. Özellikle yurdun kuzey iç ve doğu bölgelerinde kar yağışları etkili olabilir. Diğer bölgelerde de yağmur yağışı etkili olacak. Yani şubat, mart ve nisan aylarında yağış değerlerinin pek çok yerde mevsim normallerinin üzerinde seyredeceğini söyleyebilirim.”
3 OMEGA BLOKAJI VE KURAKLIK
Öte yandan Haliç Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ahmet Köse, dünyada su tüketiminin çok fazla arttığını, Türkiye'nin de "omega blokajı" kaynaklı yağış azlığına bağlı kuraklık yaşadığını belirterek, acilen su tasarrufu tedbirlerine geçilmesi gerektiğini söylüyor. Köse, dünyada su kaynakları artmadığı gibi küresel ısınma, iklim değişikliği, düzensiz kentleşme, çevre kirliliği ve benzeri nedenlerle temiz suya ulaşmanın daha da güçleştiğini belirtiyor.
4 OMEGA BLOKAJI VE YAĞIŞ AZLIĞI
Yağışların, "omega blokajı" nedeniyle yaşanan yüksek basınçtan etkilendiğini anlatan Köse, "Omega blokajı nedeniyle aralık ve ocak aylarının ilk 10 günü içindeki yağış azlığına bağlı, kuraklık süresi ve şiddeti daha da artmış durumda." dedi.
Ahmet Köse, yağışların yurdun batısında başladığını belirterek, şöyle konuştu:
"Geriye kalan kesimlerde normale dönse bile, su yılı başlangıcı olan ekimden bu yana en fazla yağış aldığımız ekim, kasım, aralık ve ocak ayının ilk yarısını içine alan 100 günlük bölümü olağanüstü kurak geçirdik. Yağışlar normale dönse bile, susayan toprak önce kendi ihtiyacını depolayıp, yeraltını bir miktar besledikten sonra akarsularımız, göllerimiz ve barajlarımızın seviyesi artmaya başlayacaktır. Bu gerçekleşse bile tamamen dolması pek mümkün gözükmüyor. Bu nedenle çok geç kalsak da acilen ülkemiz genelinde su tasarruf tedbirlerine geçilmesi gerekiyor."
Su tüketiminin azaltılması için bireysel önlemler de alınması gerektiğini vurgulayan Ahmet Köse, "Nerede ne kadar su tükettiğimizi bilmiyoruz. Günlük 3-5 litre arası içmemiz gereken suyun en az 10 katını farklı amaçlarla tüketiyoruz." dedi.
Köse, 1 dilim ekmeğin yaklaşık 2 damacana sudan meydana geldiğini, bunun farkına vararak, bireysel tedbirlerin alınması gerektiğini belirterek, "Örneğin duşu kısa tutalım, gereksiz yere sifona basmayalım, bulaşık ve çamaşırları makinede yıkayabiliriz. Bisiklete binmek, yakın mesafeleri yürümek, şahsi araç yerine toplu taşıma araçlarını kullanmak önemli." diye konuştu.
7 TASARRUF YAŞAMIN HER ALANINDA OLMALI
Tasarrufun, yaşamın tüm alanlarında uygulanması gerektiğine vurgu yapan Köse, tüketim çılgınlığından vazgeçilmesi gerektiğini ifade ederek, şöyle devam etti:
"Biz tükettikçe firmalar üretiyor, ürettikçe atmosfere sera gazı salınmaya devam ediyor. Bunun dışında ilkbaharda ekim yapacak çiftçilerimiz, ürün seçimini daha az su isteyen ürünlerden yana kullanmalı. Bu konuda Tarım ve Orman Bakanlığımız çiftçilere önerilerde bulunmalı ve onları yönlendirmeli. Belediyelerimiz park bahçe sulamalarını gri su dediğimiz kullanılmış sulardan karşılamalı, keza sanayicilerimiz de. Ayrıca düşen her damla yağışın kıymetini bilerek sarnıç ve depolama yöntemleri ile sularımızı israf etmemeliyiz."
8 OMEGA BLOKAJI NEDİR?
Ahmet Köse, iki alçak basınç merkezinin orta kısmına sıkışmış yüksek basıncın uzun süreli etkili olduğu sisteme denilen "Omega blokajı"nın, Yunanca "Omega" harfine benzediği için bu isimle anıldığını belirtti.
Köse, "Omega blokajında, uzun süre güneyden gelen sıcaklar nedeniyle sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerinde seyrederken, sabahları sis, pus nedeniyle hava kirliliği, yağış azlığı nedeniyle de kuraklık yaşanır." diye konuştu.
