Kısa çalışma uygulaması, küresel etkileri neredeyse bütün sektörlerde hızlıca hissedilen Koronavirus (Covid-19) salgınının çalışma hayatına yönelik etkileri karşısında alınan önlemlerin başında geliyor.
Başta, salgına yönelik tedbirler doğrultusunda faaliyetlerine ara veren işletmeler olmak üzere koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle kısa çalışma uygulamasından yararlanmak isteyen işverenler tarafından merak edilen soruları, EY Türkiye Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Direktörü Dr. Hakkı Demirci ve Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Müdürü Caner Çelik, ekonomist.com.tr için yanıtladı:
Kısa çalışma uygulaması ve kısa çalışma ödeneği İşsizlik Sigortası Kanununda düzenlenmiştir. Uygulama ile genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlanmaktadır.
Kısa çalışma uygulamasına hangi hallerde başvurulabilir?
İşverenler genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde kısa çalışma uygulamasına başvurabilirler. Kısa çalışma uygulaması bakımından zorlayıcı sebepler ise işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Koronavirüs salgını (Covid-19) sebebiyle kısa çalışma uygulamasına başvurulabilir mi?
Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulu kararıyla yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgını olası etkileri de dikkate alınarak "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamına dahil edilmiştir. Başta, salgına yönelik tedbirler kapsamında faaliyeti durdurulan işyerleri olmak üzere Koronavirüs (Covid-19) salgınının olumsuz etkileri sebebiyle işyerindeki haftalık çalışma süreleri geçici olarak en az üçte bir oranında azalan veya faaliyetini durduran işverenler İŞKUR aracılığıyla kısa çalışma başvurusunda bulunabilirler.
Bununla birlikte, işyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için İş Müfettişlerince yapılacak uygunluk tespiti sonucunda işyerinin bu durumdan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.
Kısa çalışma kapsamında sağlanan destekler nelerdir?
Kısa çalışma süresi boyunca kapsam dahilindeki çalışanlara işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için İŞKUR tarafından kısa çalışma ödeneği sağlanmaktadır. Ödemeler, çalışanın kendisine ve aylık olarak, her ayın beşinde PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Bununla birlikte, kısa çalışma kapsamındaki süreler için çalışan adına genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesine devam edilmektedir. Ancak, söz konusu süreler için kısa ve uzun vadeli sigorta kolları kapsamında herhangi bir prim ödemesi yapılmamaktadır.
Hangi çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilirler?
Yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurularında kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmeleri için çalışanların;
• Kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün boyunca hizmet akdine tabi olarak çalışmaya devam etmiş olmaları ve son üç yıl içinde 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olmaları gerekmektedir.
Daha önce işsizlik ödeneğine hak kazanmış olmakla birlikte bir önceki işyerinden ayrıldıktan sonra geçen sürede işsizlik ödeneği hak sahipliğini yarım bırakarak çalışmaya başlayan ve son işyerindeki sigortalılık süresi 60 günden az olan çalışanlar da kısa çalışma ödeneğinden bir önceki hak sahipliklerinden kalan süre kadar yararlanabilecektir.
Kısa çalışma ödeneği nasıl hesaplanır?
Kısa çalışma ödeneği, çalışanın son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ ıdır. Kısa çalışma ödeneğinin aylık üst sınırı ise ilgili dönemde yürürlükte olan brüt asgari ücretin %150’ sidir. Kısa çalışma ödeneği, kısa çalışma süresi ile orantılı olarak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilmektedir. Ödenek süresi üç ayı aşmamak koşuluyla kısa çalışma süresi kadardır.
İşyerinde zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Söz konusu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.
Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Türkiye İş Kurumu tarafından karşılanmaktadır.
Aşağıda kısa çalışma ödeneği tutarına ilişkin örnek hesaplama:
Ortalama Aylık Kazanç Kısa Çalışma Ödeneği (Aylık) Damga Vergisi Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği (Aylık)
Son 12 ayda asgari ücretle çalışan 2.943,00 1.765,80 13,40 1.752,40
Son 12 ayda 5.000 TL ile çalışan 5.000,00 3.000,00 22,77 2.977,24
Son 12 ayda 12.000 TL ile çalışan 12.000,00 4.414,50 (*) 33,51 4.380,99
(*) Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyecektir.
İşverenler kısa çalışma uygulamasına nasıl başvuracaklar?
Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma başvurusunda bulunacak işverenler kısa çalışma talep formu ve kısa çalışma uygulanacak çalışanlara ilişkin listeyi bu duruma ilişkin kanıtlarla birlikte bağlı oldukları İŞKUR birimine elektronik posta yoluyla göndererek başvurularını gerçekleştirebilirler. Başvuruların hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi açısından işyerinin Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil edecek belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır. Başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir.
Uygunluk tespitinde dikkat edilecek hususlar nelerdir?
İş Müfettişleri tarafından gerçekleştirilecek uygunluk tespiti işyerlerine gidilmeksizin başvuru belgeleri ve sunulan ekler dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.
• Koronavirus (Covid-19) salgınına yönelik tedbirler kapsamında faaliyeti durdurulan işyerleri ile ilgili uygunluk tespiti incelemelerinde söz konusu işyerinin bu kapsamda olup olmadığını gösteren belgeler yeterli olacaktır.
• İşverenlerin yönetimsel kararları ile faaliyetine ara verilen veya azaltılan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde ise, durumu ortaya koyacak ilgili belgeler yeterli kabul edilecektir.
Başvurusu uygun bulunan işverenler ne yapmalı?
Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma başvurusunda bulunan işverenlerin başvuru sonuçları e-posta yoluyla bildirilir. Kısa çalışma başvurusu uygun bulunan işveren, İŞKUR tarafından bildirilecek sürede, kısa çalışmaya tabi çalışanlara ilişkin bilgilerin yer alacağı bildirim listesini güncelleyerek başvuru yaptığı İŞKUR biriminin e-posta adresine göndermelidir.
İşverenlerin dikkat etmesi gereken diğer önemli hususlar nelerdir?
• İşyerinde yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde belirtilen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” dışında işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.
• İşverenlerin kısa çalışma uygulamasından yararlanmaya devam edebilmeleri için iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde, 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde belirtilen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” nedeniyle derhal haklı fesih halleri dışında, işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekecektir.
• Uygunluk tespiti sonuçlanan işveren, durumu işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan etmeli ve varsa toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına bildirmelidir. Sonucun ilan yoluyla çalışanlara duyurulamadığı durumlarda kısa çalışmaya tabi çalışanlara yazılı bildirim yapılmalıdır.
• Kısa çalışmaya dahil edilen çalışanlar adına gerçekleştirilecek sigortalılık bildirimlerinde kısa çalışma yapılan süreler için eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilmelidir.
• İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde söz konusu durumu İŞKUR’ a, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve çalışanlara altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
• Kısa çalışma başvurusuna konu edilen toplam çalışan sayısında meydana gelecek değişikliklerin 10 gün içinde gerekçesi ile birlikte İŞKUR’ a bildirilmesi zorunludur.
Başta, salgına yönelik tedbirler doğrultusunda faaliyetlerine ara veren işletmeler olmak üzere koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle kısa çalışma uygulamasından yararlanmak isteyen işverenler tarafından merak edilen soruları, EY Türkiye Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Direktörü Dr. Hakkı Demirci ve Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Müdürü Caner Çelik, ekonomist.com.tr için yanıtladı:
KISA ÇALIŞMA UYGULAMASI NEDİR?
Kısa çalışma uygulaması ve kısa çalışma ödeneği İşsizlik Sigortası Kanununda düzenlenmiştir. Uygulama ile genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlanmaktadır.
- Bakan Kısa Çalışma Ödeneği ile ilgili detayları paylaştı (YENİ)
- TOBB'dan işletmelere kısa çalışma ödeneği için çağrı
- 25 Soruda Kısa Çalışma Ödeneği Rehberi (YENİ)
Kısa çalışma uygulamasına hangi hallerde başvurulabilir?
İşverenler genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde kısa çalışma uygulamasına başvurabilirler. Kısa çalışma uygulaması bakımından zorlayıcı sebepler ise işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Koronavirüs salgını (Covid-19) sebebiyle kısa çalışma uygulamasına başvurulabilir mi?
Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulu kararıyla yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgını olası etkileri de dikkate alınarak "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamına dahil edilmiştir. Başta, salgına yönelik tedbirler kapsamında faaliyeti durdurulan işyerleri olmak üzere Koronavirüs (Covid-19) salgınının olumsuz etkileri sebebiyle işyerindeki haftalık çalışma süreleri geçici olarak en az üçte bir oranında azalan veya faaliyetini durduran işverenler İŞKUR aracılığıyla kısa çalışma başvurusunda bulunabilirler.
Bununla birlikte, işyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için İş Müfettişlerince yapılacak uygunluk tespiti sonucunda işyerinin bu durumdan etkilendiğinin tespit edilmesi gerekmektedir.
Kısa çalışma kapsamında sağlanan destekler nelerdir?
Kısa çalışma süresi boyunca kapsam dahilindeki çalışanlara işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için İŞKUR tarafından kısa çalışma ödeneği sağlanmaktadır. Ödemeler, çalışanın kendisine ve aylık olarak, her ayın beşinde PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Bununla birlikte, kısa çalışma kapsamındaki süreler için çalışan adına genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesine devam edilmektedir. Ancak, söz konusu süreler için kısa ve uzun vadeli sigorta kolları kapsamında herhangi bir prim ödemesi yapılmamaktadır.
Hangi çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilirler?
Yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurularında kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmeleri için çalışanların;
• Kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün boyunca hizmet akdine tabi olarak çalışmaya devam etmiş olmaları ve son üç yıl içinde 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olmaları gerekmektedir.
Daha önce işsizlik ödeneğine hak kazanmış olmakla birlikte bir önceki işyerinden ayrıldıktan sonra geçen sürede işsizlik ödeneği hak sahipliğini yarım bırakarak çalışmaya başlayan ve son işyerindeki sigortalılık süresi 60 günden az olan çalışanlar da kısa çalışma ödeneğinden bir önceki hak sahipliklerinden kalan süre kadar yararlanabilecektir.
Kısa çalışma ödeneği nasıl hesaplanır?
Kısa çalışma ödeneği, çalışanın son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ ıdır. Kısa çalışma ödeneğinin aylık üst sınırı ise ilgili dönemde yürürlükte olan brüt asgari ücretin %150’ sidir. Kısa çalışma ödeneği, kısa çalışma süresi ile orantılı olarak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilmektedir. Ödenek süresi üç ayı aşmamak koşuluyla kısa çalışma süresi kadardır.
İşyerinde zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Söz konusu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.
Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Türkiye İş Kurumu tarafından karşılanmaktadır.
Aşağıda kısa çalışma ödeneği tutarına ilişkin örnek hesaplama:
Ortalama Aylık Kazanç Kısa Çalışma Ödeneği (Aylık) Damga Vergisi Ödenecek Kısa Çalışma Ödeneği (Aylık)
Son 12 ayda asgari ücretle çalışan 2.943,00 1.765,80 13,40 1.752,40
Son 12 ayda 5.000 TL ile çalışan 5.000,00 3.000,00 22,77 2.977,24
Son 12 ayda 12.000 TL ile çalışan 12.000,00 4.414,50 (*) 33,51 4.380,99
(*) Hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemeyecektir.
İşverenler kısa çalışma uygulamasına nasıl başvuracaklar?
Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma başvurusunda bulunacak işverenler kısa çalışma talep formu ve kısa çalışma uygulanacak çalışanlara ilişkin listeyi bu duruma ilişkin kanıtlarla birlikte bağlı oldukları İŞKUR birimine elektronik posta yoluyla göndererek başvurularını gerçekleştirebilirler. Başvuruların hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi açısından işyerinin Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil edecek belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır. Başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir.
Uygunluk tespitinde dikkat edilecek hususlar nelerdir?
İş Müfettişleri tarafından gerçekleştirilecek uygunluk tespiti işyerlerine gidilmeksizin başvuru belgeleri ve sunulan ekler dikkate alınarak gerçekleştirilecektir.
• Koronavirus (Covid-19) salgınına yönelik tedbirler kapsamında faaliyeti durdurulan işyerleri ile ilgili uygunluk tespiti incelemelerinde söz konusu işyerinin bu kapsamda olup olmadığını gösteren belgeler yeterli olacaktır.
• İşverenlerin yönetimsel kararları ile faaliyetine ara verilen veya azaltılan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde ise, durumu ortaya koyacak ilgili belgeler yeterli kabul edilecektir.
Başvurusu uygun bulunan işverenler ne yapmalı?
Koronavirüs (Covid-19) salgınından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma başvurusunda bulunan işverenlerin başvuru sonuçları e-posta yoluyla bildirilir. Kısa çalışma başvurusu uygun bulunan işveren, İŞKUR tarafından bildirilecek sürede, kısa çalışmaya tabi çalışanlara ilişkin bilgilerin yer alacağı bildirim listesini güncelleyerek başvuru yaptığı İŞKUR biriminin e-posta adresine göndermelidir.
İşverenlerin dikkat etmesi gereken diğer önemli hususlar nelerdir?
• İşyerinde yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde belirtilen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” dışında işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.
• İşverenlerin kısa çalışma uygulamasından yararlanmaya devam edebilmeleri için iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde, 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde belirtilen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” nedeniyle derhal haklı fesih halleri dışında, işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekecektir.
• Uygunluk tespiti sonuçlanan işveren, durumu işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan etmeli ve varsa toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına bildirmelidir. Sonucun ilan yoluyla çalışanlara duyurulamadığı durumlarda kısa çalışmaya tabi çalışanlara yazılı bildirim yapılmalıdır.
• Kısa çalışmaya dahil edilen çalışanlar adına gerçekleştirilecek sigortalılık bildirimlerinde kısa çalışma yapılan süreler için eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilmelidir.
• İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde söz konusu durumu İŞKUR’ a, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve çalışanlara altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
• Kısa çalışma başvurusuna konu edilen toplam çalışan sayısında meydana gelecek değişikliklerin 10 gün içinde gerekçesi ile birlikte İŞKUR’ a bildirilmesi zorunludur.
