Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC) Bitcoin'i El Salvador'un ardından yasal olarak kabul eden 2. ülke. Mayıs sonunda yapılan açıklamada ülkede kripto paraların resmi olarak kullanılmaya başlandığı bildirilmişti. OAC Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadera, kullanılmaya başlanan para biriminin Sango olarak isimlendirildiğini duyurdu. Meclisin onayladığı kararla, ülkede şirketler ve kişiler işlemlerini kripto para üzerinden yapabilecek ve vergi ödeyebilecek. OAC'de kripto para, 27 Nisan'da ödeme aracı olarak kabul edilmişti. Bu adımla OAC, Afrika'da kripto parayı kullanan ilk ülke oldu. Dünyada ise ilk kez Orta Amerika ülkesi El Salvador'da Bitcoin, 7 Eylül 2021'de yasal para birimi olarak kullanılmaya başlanmıştı.
Peki, bu kararın nedeni ne? BBC, ülkenin kripto para kararını mercek altına aldı. Haberdeki bazı yorumlar şöyle:
BBC'nin haberine göre ülke, bu adımın bağımsız bir finansal geleceği güvence altına alacağını savunuyor.
Mineral bakımından zengin ülke olan dünyanın en fakir ülkelerinden biri. Yaklaşık 10 yıl süren iç savaş ülkenin çoğunu harap etti. Hükümet, isyancılara karşı Rus paralı asker Wagner grubunu işe aldı. TRT'nin haberine göre Orta Afrika Cumhuriyeti'nde çok sayıda paralı Rus asker görev alıyor. Ülkedeki yerel orduları eğitmekle kalmıyor, isyancı gruplarla da çatışıyorlar.
Rus Wagner grubuna bağlı paralı askerler ayrıca önemli kişi ve madenlerin de korunmasını üstleniyor.
2020 yılına ait bir tahmine göre, 10 Orta Afrikalıdan dokuzunun internete erişimi yok. Elektrik arzı da güvensiz ve düzensiz. Bu nedenle bitcoin kararının ülke için ne kadar doğru olup olmadığı tartışma konusu.
Bangui'de yaşayan Edith Yambogaze BBC'ye "Kripto paranın ne olduğunu anlamıyorum. Bir akıllı telefonum var ama kripto para birimini kullanmak için yeterince iyi internetim yok. Ayrıca kripto paraya güvenmiyorum çünkü internette dolandırıcılık yapan insanlar var" diyor.
Warwick Üniversitesi'nde kripto para birimleri konusunda uzmanlaşmış akademisyen Ganesh Viswanath-Natraj ise "El Salvador, Chivo Cüzdanının alınmasıyla ilgili sorunlar yaşadı" dedi. Chivo Cüzdan, Bitcoin işlemlerini kolaylaştırmak için hükümet tarafından geliştirilmiş bir uygulama. Ancak son araştırmalar, geçen yıl piyasaya sürüldüğünde çok sayıda indirme olmasına rağmen, 2022'de neredeyse hiç indirme yapılmadığını ortaya koydu.
Ancak Orta Afrika Cumhuriyeti kripto para birimini benimsemesini destekleyenler sabır istiyor. Ulusal Meclisin ekonomi, planlama ve finans komisyonunda yer alan Milletvekili Jean Galvanis Ngassiyombo, ülkede teknolojik altyapının henüz oturmadığını; ancak gelecek yılın sonuna kadar herkese internet erişimi sağlayabilecek bir fiber optik ağ kurulacağını söyledi. OAC, 2023'te fiber optik ağını paylaşmak için komşu Kamerun ile bir anlaşma imzaladı.
Ngassiyombo, kendisi de bir kripto para yatırımcısı. Kararı savunanlar, az sayıda insanın banka hesabına sahip olduğu bir ülkede, Bitcoin'in benimsenmesinin tasarrufları teşvik etmeye yardımcı olacağı ve para depolamak ve transfer etmek için güvenli bir yer sunacağını öne sürüyor.
Ama şüphecilerin sayısı daha fazla.
Kamerun merkezli Orta Afrika Devletleri Bankası (BEAC), Orta Afrika Cumhuriyeti'nin Fransa tarafından desteklenen ve bölgedeki diğer beş ülke tarafından paylaşılan CFA frangı para birimini yönetiyor.
Bu nedenle Bitcoin yasasının ülkenin CFA ile rekabet edebilecek veya onun yerini alabilecek bir para birimi kurmak istediğini gösterdiğini savunanlar da var.
Ancak BBC'nin haberine göre eleştiriler Orta Afrika Cumhuriyeti'nin Bitconin hareketinin ekonomik olduğu kadar siyasi sebeplerinin de olabileceğini gösteriyor.
Fransa'nın CFA'ya dahil olması ve avroya sabitlenmiş olması istikrarını sağlarken, eleştirenler bunu bir neo-kolonyal kontrol biçimi olarak da görüyorlar. Ekonomik bağımsızlığı engellediğini ve eski sömürge gücü olan Fransa'nın etkisini korumasına izin verdiğini savunuyorlar.
Analizdeki yoruma göre bu adım aynı zamanda Rusya'ya doğru bir hareketin sinyali de olabilir. Bu konuda Rus Wagner Grubundan paralı askerlerinin kullanılması da örnek gösteriliyor.
Ancak Milletvekili Ngassiyombo için kripto para birimine geçişin Rusya ile hiçbir ilgisi olmadığını söylüyor.
KARARIN NEDENİ NE?
Peki, bu kararın nedeni ne? BBC, ülkenin kripto para kararını mercek altına aldı. Haberdeki bazı yorumlar şöyle:
BBC'nin haberine göre ülke, bu adımın bağımsız bir finansal geleceği güvence altına alacağını savunuyor.
Mineral bakımından zengin ülke olan dünyanın en fakir ülkelerinden biri. Yaklaşık 10 yıl süren iç savaş ülkenin çoğunu harap etti. Hükümet, isyancılara karşı Rus paralı asker Wagner grubunu işe aldı. TRT'nin haberine göre Orta Afrika Cumhuriyeti'nde çok sayıda paralı Rus asker görev alıyor. Ülkedeki yerel orduları eğitmekle kalmıyor, isyancı gruplarla da çatışıyorlar.
Rus Wagner grubuna bağlı paralı askerler ayrıca önemli kişi ve madenlerin de korunmasını üstleniyor.
ÜLKEDE İNTERNET ERİŞİMİ ÇOK AZ
2020 yılına ait bir tahmine göre, 10 Orta Afrikalıdan dokuzunun internete erişimi yok. Elektrik arzı da güvensiz ve düzensiz. Bu nedenle bitcoin kararının ülke için ne kadar doğru olup olmadığı tartışma konusu.
Bangui'de yaşayan Edith Yambogaze BBC'ye "Kripto paranın ne olduğunu anlamıyorum. Bir akıllı telefonum var ama kripto para birimini kullanmak için yeterince iyi internetim yok. Ayrıca kripto paraya güvenmiyorum çünkü internette dolandırıcılık yapan insanlar var" diyor.
Warwick Üniversitesi'nde kripto para birimleri konusunda uzmanlaşmış akademisyen Ganesh Viswanath-Natraj ise "El Salvador, Chivo Cüzdanının alınmasıyla ilgili sorunlar yaşadı" dedi. Chivo Cüzdan, Bitcoin işlemlerini kolaylaştırmak için hükümet tarafından geliştirilmiş bir uygulama. Ancak son araştırmalar, geçen yıl piyasaya sürüldüğünde çok sayıda indirme olmasına rağmen, 2022'de neredeyse hiç indirme yapılmadığını ortaya koydu.
'İNTERNET GELECEK'
Ancak Orta Afrika Cumhuriyeti kripto para birimini benimsemesini destekleyenler sabır istiyor. Ulusal Meclisin ekonomi, planlama ve finans komisyonunda yer alan Milletvekili Jean Galvanis Ngassiyombo, ülkede teknolojik altyapının henüz oturmadığını; ancak gelecek yılın sonuna kadar herkese internet erişimi sağlayabilecek bir fiber optik ağ kurulacağını söyledi. OAC, 2023'te fiber optik ağını paylaşmak için komşu Kamerun ile bir anlaşma imzaladı.
Ngassiyombo, kendisi de bir kripto para yatırımcısı. Kararı savunanlar, az sayıda insanın banka hesabına sahip olduğu bir ülkede, Bitcoin'in benimsenmesinin tasarrufları teşvik etmeye yardımcı olacağı ve para depolamak ve transfer etmek için güvenli bir yer sunacağını öne sürüyor.
Ama şüphecilerin sayısı daha fazla.
FRANSA VE CFA FRANGI
Kamerun merkezli Orta Afrika Devletleri Bankası (BEAC), Orta Afrika Cumhuriyeti'nin Fransa tarafından desteklenen ve bölgedeki diğer beş ülke tarafından paylaşılan CFA frangı para birimini yönetiyor.
Bu nedenle Bitcoin yasasının ülkenin CFA ile rekabet edebilecek veya onun yerini alabilecek bir para birimi kurmak istediğini gösterdiğini savunanlar da var.
Ancak BBC'nin haberine göre eleştiriler Orta Afrika Cumhuriyeti'nin Bitconin hareketinin ekonomik olduğu kadar siyasi sebeplerinin de olabileceğini gösteriyor.
Fransa'nın CFA'ya dahil olması ve avroya sabitlenmiş olması istikrarını sağlarken, eleştirenler bunu bir neo-kolonyal kontrol biçimi olarak da görüyorlar. Ekonomik bağımsızlığı engellediğini ve eski sömürge gücü olan Fransa'nın etkisini korumasına izin verdiğini savunuyorlar.
FRANSA'DAN UZAKLAŞIP RUSYA'YA YAKLAŞMA MI?
Analizdeki yoruma göre bu adım aynı zamanda Rusya'ya doğru bir hareketin sinyali de olabilir. Bu konuda Rus Wagner Grubundan paralı askerlerinin kullanılması da örnek gösteriliyor.
Ancak Milletvekili Ngassiyombo için kripto para birimine geçişin Rusya ile hiçbir ilgisi olmadığını söylüyor.
