FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Şirketteki fonksiyonlar içinde en yüksek ücreti hukuk, mühendislik, mimari, AR-GE, UR-GE, ithalat ve ihracat kadrolarında işe başlayanlar alıyor.Üniversitelerden her yıl on binlerce aday mezun oluyor. Mezuniyetin ardından yeni bir telaş başlıyor: İyi bir iş bulmak...
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Ancak diğer yandan teknolojideki gelişmeler yeni iş kollarının oluşmasını sağlayarak adaylar açısından farklı istihdam ve ücret politikaları yaratıyor.
Peki Türkiye’de yeni mezun adayların profesyonel hayata geçişindeki başlangıç ücretleri ne düzeyde? İnsan kaynakları (İK) danışmanlarından ve ücret araştırma şirketlerinden aldığımız bilgilere göre, Türkiye’de giriş seviyesi ücretleri Avrupa’nın oldukça gerisinde kalıyor. Asgari ücretten başlayan başlangıç maaşları şirket ve fonksiyona göre 5 bin TL’ye kadar çıkıyor. Bazı fonksiyonlarda ise yıllık kazanç 70 bin TL’yi bulabiliyor.
Bilişim, enerji, denetim, bankacılık, dayanıklı tüketim ve FMCG sektörleri avantajlı maaş politikalarıyla bu anlamda dikkati çeken sektörlerin başında geliyor. Mühendislik, mimari, AR-GE, ÜR-GE, ithalat ve ihracat fonksiyonları ise başlangıç ücretlerinin en yüksek olduğu alanlar olarak öne çıkıyor.
MEZUN OLUNAN OKUL ÖNEMLİ
PwC İnsan Kaynakları Danışmanlığı’nın 2003’ten bu yana yaptığı ve bu yıl da yenilediği ‘Yeni Mezun Ücretleri ve Hakları’ araştırmasına göre, kurum başına düşen ortalama yeni mezun alımının en çok satış, bilgi teknolojileri, müşteri hizmetleri, çağrı merkezi ve üretim fonksiyonlarında gerçekleştiği görülüyor. Kurumların yeni mezun alımlarında en önde gelen kriterleri, yabancı dil bilgisi, mezun olunan okul, bölüm ve yapılan stajlar oluşturuyor.
Öyle ki son yıllarda mezun olunan okul kriterinin geçmiş yıllara göre daha önemli bulunduğu görülüyor. Mezun olunan bölüm, referanslar, mesleki sertifikalar, mezuniyet not ortalaması, seyahat engeli olmaması kriterler gibi ise geçtiğimiz yıllara göre önemini yitirmiş görünüyor.
Tabii mevcut eğitim ve iş deneyimleriyle yeni iş fırsatlarını birleştirebilen, üniversite öğrenimi süresince part-time ve staj gibi işlerde çalışmış, kendini sürekleri geliştiren, hedefleri doğrultusunda çeşitli kurs, seminer ve sertifika programlarıyla geleceğine yatırım yapan, yabancı dil bilgisine sahip, iletişim yeteneği güçlü ve ekip çalışmasına yatkın adaylar firmalar tarafından tercih edilip işte tutulmaya çalışılıyor.
Son yıllarda işe alımlarda kullanılan strateji değişimleri de araştırmaya yansımış durumda. Önceki yıllara kıyasla kişilik envanteri, yabancı dil testleri, genel yetenek testleri gibi araçların kullanımının arttığı görülüyor.
ÜCRETLER NE DÜZEYDE?
Yine aynı araştırmaya göre, son sekiz yılın fonksiyon bazlı ücret ve rilerinden çıkan sonuçlar, mimari, AR-GE, ÜR-GE, ithalat ve ihracat ile yönetici adayı fonksiyonlarında ücretlerin aıtış trendi içinde olduğunu ve aynı zamanda en yüksek medyan (ortanca) ücret değerinin de bu fonksiyonlarda olduğunu gösteriyor. En düşük medyan değere sahip üç fonksiyonun ise müşteri ilişkileri/ satış sonrası hizmetler, müşteri hizmetleri/çağrı merkezi ve idari işler fonksiyonları olduğu gözleniyor.
Mercer Türkiye Yetenek ve Bilgi Çözümleri Yöneticisi Goncagül Çamur Uğurlu, Türkiye’de piyasa medyanına göre ortalamada yıllık 44 bin TL brüt olmakla birlikte çoğunlukla başlangıç pozisyonlarında kişinin yıllık kazancının 36 bin-50 bin TL arasında değişkenlik gösterdiğini söylüyor.
ASGARİDEN BAŞLIYOR
Giriş pozisyonunda işe başlayan yeni mezun adayların ücret imkanlarının adayın mezun olduğu bölüm, çalışma alanı, sektör, o alandaki ücret skalası ve firmanın imkanlarına göre oldukça farklılık gösterdiğini anlatan Eleman.net Murahhas üyesi Savaş Ünsal ise “Ancak ülkemizde başlangıç pozisyonlarında ortalama olarak asgari ücret ile net 3 bin TL arasında bir skaladan bahsetmek mümkün” diye konuşuyor.
Ayrıca şirketlerin ücret yönetimi politikaları açısından çalışanların segmente edilmesi ve değişken ücret politikalarının tasarlanması ile yan haklar gibi kritik konuların ülkemizde de ön plana çıktığını belirtmek gerekiyor. Ek olarak birçok sektörde son yıllarda uygulanan “yönetici adayı” programları ile işe alınan yeni mezunların ücretlerinde farklılaştırmaya gidilebiliyor.
Eskiden giriş seviyesi ücretler incelendiğinde yerli ve uluslararası şirketler arasında önemli bir fark görülürdü. Ancak uzmanlar bu farkın son yıllarda piyasadaki rekabetçilik ve yetenekli çalışanları çekme ve elde tutma ihtiyacı nedeniyle kapanmaya başladığını söylüyor. Zira birçok yerli şirket, baz ücrette düzeltmeye ek olarak yaptıkları işveren markası çalışmalarıyla giriş pozisyonlarında yabancı şirketler kadar rekabetçi olmayı amaçlıyor.
AVRUPA’DAN DÜŞÜK
Willis Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları Yöneticisi Kerem Tuzlacı, ülkelerarası ücret karşılaştırmalarına bakıldığında, üst düzey yöneticilerde ücret seviyelerinin ülkeler arasında giriş seviyelerine göre daha yakın olduğunu söylüyor.
Tuzlacı, dolayısıyla giriş seviyesi ile yöneticiler arasındaki farkın açık olmasının, Türkiye’de giriş seviyesi ücretlerinin Avrupa ülkelerine göre daha aşağıda kaldığı anlamına geldiğini belirtiyor.
Tuzlacı, konuşmasını şöyle sürdürüyor: “Ücret oranlarına EMEA bölgesinde baktığımızda giriş seviyesi profesyoneller için ülkeler arası farklılıkların oranı giriş seviyesi uzmandan kıdemli yöneticiye ilerledikçe azalıyor. Giriş seviyesinde 30 kata ulaşan bir oran varken, uzmanlık seviyesi ilerledikçe bu oran 12 kata geriliyor. Kıdemli yöneticilerde ise dokuz kata kadar iniyor.”