AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Yaklaşık 61 yıl önce kurulan Cevahir Şirketler Grubu, bugün inşaat, gayrimenkul, turizm ve madencilik gibi alanlarda faaliyet yürütüyor. Grubun kurucularından İbrahim Cevahir'in 2015 yılında vefatının ardından yönetim çocuklarına geçti. İbrahim Cevahir'in altı çocuğunun en küçüğü olan Eser Cevahir, şu an grubun Batı Balkan-lar'dan sorumlu yönetim kurulu üyesi.
Cirosunun yüzde 50'si yurtdışından gelen grup, Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp'te yeni bir projeyi hayata geçirmeye hazırlanıyor. 700 civarında ünitenin olacağı projenin yatırım bütçesi ise 125 ile 200 milyon dolar arasında değişecek. Eser Cevahir ile pandemi sonrası dönemi ve yeni yatırımlarını konuştuk.
Koronavirüs salgını pek çok sektörde ezber bozdu. Siz de büyük darbe yiyen sektörlerde faaliyet gösteriyorsunuz. Pandemi nedeniyle büyüme hedeflerinizde revizyon yaptınız mı?
2019 yılı özellikle turizm sektörünün geçmiş yıllara oranla kendini toparlamaya girdiği bir dönem oldu. Ayrıca artan turist sayısı diğer sektörlerimizi de etkiledi. Bu yüzden 2019'u önceki yıllara oranla olumlu bir şekilde tamamladık.
2020 yılı için turizm grubunda yüzde 20'lik, perakende grubumuzda ise yüzde 15'lik büyüme beklentimiz vardı. Şu an için kesin bir şey söylemek mümkün olmamakla beraber, iki grubun da 2020 yılını nasıl kapatacağı, seyahat kısıtlamalarının kalkması ve ikinci dalganın gelme riskiyle oldukça doğru orantılı. Özellikle şehir ve kongre turizmi hala belirsizliğini en çok koruyan iki alan.
Bu süreçte hangi alanlara odaklandınız?
Kuzey Makedonya'daki gayrimenkul yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. Başkent Üsküp'teki gayrimenkul yatırımlarımız sürüyor. 2020 yılı sonunda veya en geç 2021'in mart ayında 334 daireyi tamamlayıp sahiplerine teslim edeceğiz. Bir taraftan da 2021 yılının eylül ayında açılışı planlanan alışveriş merkezimizin çalışmaları devam ediyor.
Cironuzun ne kadarı yurtdışından geliyor?
Ciromuzun içinde yurtdışının payı yüzde 50 civarında. Şu an Kuzey Makedonya'nın başkenti Üsküp'te faaliyet gösteriyoruz. Gayrimenkul yatırım, inşaat ve tesis yönetim ekiplerimizle 2012'den beri sahadayız. Sadece Makedonya'nın değil Balkanların en büyük ve prestijli projesini inşa ettik.
Arap Baharı'na kadar Libya'da da projelerimiz vardı ancak siyasi durumlar nedeniyle bir süredir tamamen durmuş vaziyette. Kuzey Makedonya'da iki projemiz bulunuyor: Cevahir Sky City ve Cevahir Sun City. 250 milyon Euro değerindeki Sky City projemizin tamamlanan iki kulesi dolu ve içerisinde yaşam başladı. Şu an üçüncü kule ile beraber Cevahir Mall Skopje inşa halinde. Bunları da 2021 yılında tamamlayacağız.
Sun City projesi için ne kadar yatırım yapacaksınız?
Sun City, bölgenin meşhur Vodno Dağı'nın eteklerinde doğayla iç içe bir yaşam alanı sunacak olan, 835 dönümlük bir arazi üzerinde, çok keyifli bir proje. Altyapı çalışmaları tamamlanmış vaziyette, inşaata ne zaman başlayacağımız üzerinde çalışıyoruz.
Tabiatın ortasında, doğayla iç içe villalar, teras evler, göletler, parklar, koşu parkurları ve çeşitli sosyal yaşam alanlarını içinde barındıracak bir proje olacak. Sun City, çok büyük bir alan üzerine kurulacağından dolayı birkaç fazda tamamlanacak. 700 civarında ünite olacak. Yatırım bütçesi 125 ile 200 milyon dolar arasında değişecek.
Yeni ülkelere girmeyi planlıyor musunuz?
Doğru fırsatlar çıkması halinde yeni pazarlara açılmayı düşünüyoruz. 1975'ten beri yurtdışında iş yapan bir şirket olarak olası fırsatları sürekli araştırıyoruz. Girdiğimiz pazarlarda iz bırakan işlere imza atmak istediğimizden yeni pazarlara açılma konusunda ince eleyip sık dokuyoruz.
Bu nedenle ani kararlar vermektense uzun vadeye yayılmış değerlendirme süreçlerini tercih ediyoruz. Balkan coğrafyasındaki tüm ükeler bizim için yeni pazar. Orada bir üssümüz olduğu için hepsi potansiyel taşıyor.
AVM tarafında toparlanma ne zaman olur?
Normalleşmenin başladığı ilk birkaç gün ısınma turu gibi olduğundan giriş sayıları düşüktü ancak kendini hemen toparladı. Sektörde toparlanma pandeminin ve önlemlerin ne kadar süreceğiyle alakalı. Özellikle pandemide yeni dalgalar gelir ve süreç uzar, sosyal kapanma nedeniyle büyüyen bir ekonomik sıkıntı oluşursa birçok sektörün toparlanması kolay olmaz.
Ama şu anki gibi olumlu gelişmeler devam eder, hastalığın seyri yavaşlar ve kısa vadede hayatımızdan çıkarsa, Türkiye gibi gerek nüfus gerek ticaret noktasında dinamik bir ülkenin toparlanmasının çok uzun sürmeyeceği kanaatindeyim. Burada küresel anlamda bir iyileşmeye ihtiyaç var. Seyahat yasaklarının kalkması ve turist trafiğinin artması, küresel piyasaların iyileşmesi için büyük önem arz ediyor.
Covid-19 pandemisi faaliyet gösterdiğiniz sektörlerde iş yapış biçimlerinde nasıl bir değişim getirecek?
İnsan odaklı çalışan her firmanın ve sektörün olmazsa olmazı olan 'Önce Sağlık' kavramı bence bir süre daha birinci önceliğimiz olarak masada yerini koruyacak.
İş yapış biçimlerine gelince, dijital ve uzaktan yönetilebilir modellere geçilerek, bu veya benzeri olası durumlar halinde minimum zarar ve maksimum verimlilik sağlanması yönünde adımlar atılacak. Şirketler ani krizlerde manevra kabiliyetlerini daha hızlı ve esnek bir zemine oturtma yönünde kendini geliştirirken, insana yatırımın önemi daha fazla önce çıkacak.
"TEKNOLOJİDE FIRSATLARI İNCELİYORUZ"
"Pandemi sürecine bağlı olmaksızın yeni sektörlere yatırım planları yapıyoruz. Özellikle şirket içi dijitalleşme ve uzaktan yönetim kabiliyetlerinin geliştirilmesi konularında insan ve teknoloji yatırımları yapıyoruz. Bu tür yatırımların ve yapılanmaların ne kadar önemli olduğu pandemi süreciyle birlikte bir kez daha gün yüzüne çıktı. Bu süreçte enerjimizi bu yöne harcama kararı aldık. Dijital ve teknoloji alanında değişik fırsatları merceğimize alarak inceliyoruz. Hem Türkiye'de hem de dünyada araştırmalarımız sürüyor. Şirketin dışında ben bireysel olarak da start up yatırımlarıyla ilgileniyorum."