FATOŞ BOZKUŞ
fbozkus@ekonomist.com.tr
Hakmar’ın da üretim yapan şirketleri var. Diğer indirim marketleri de bu yönde hazırlıklar yapıyor. Organize perakende sektöründe yeni mağaza yatırım hızı düşse de indirim marketler mağaza sayısını artırmaya devam ediyor. Hızlı büyüyen indirim marketleri pek çok üreticiyle çalışmanın yanı sıra kendi markalarıyla da raflarda yer alıyor. Market zincirleri, genellikle kendi markalarıyla üretimi bu alanda uzman üreticilere yaptırıyor.
Ancak son dönemde indirim marketlerinin üreticiliğe soyunduğunu da görüyoruz. Örneğin A-101’in gazoz üreten bir tesisi var. BIM tuvalet kağıdı, peçete, çocuk bezi, çöp torbası gibi ürünleri kendisi de üretmeye başladı. Hakmar’ın da üretim yapan şirketleri var. Diğer indirim marketlerinin de bu yönde hazırlıklar yaptığı sektörde konuşuluyor.
Kendi üretim tesisini kuran market zincirleri sadece Türkiye’de de yok. ABD’li perakende devi Walmart, yüzlerce mağazasında satışa çıkaracağı kendi süt markası için bu yıl tesis kurdu. Walmart’ın kendi süt tesisini kurmasının altında, hem ürünlerden daha çok gelir sağlamak hem de daha uygun fiyata satmak var.
ÜRETİM YAPAN ZİNCİRLER
“İyi ürünü daha hesaplı alma’’ talebinin arttığı ekonomik durgunluk dönemlerinde büyümesi hızlanan indirim marketleri farklı üreticilerle çalışıyor. Marketlerde satılan ürünlerin yüzde 50’den fazlası ‘private label’ olarak adlandırılan özel markalı ya da market markalı ürünler. Kârlılığı artırmak, doğru ve kaliteli ürünlerle müşteri sadakatini sağlamak, yenilikçi ürünlerle pazarda kendini rakiplerinden farklılaştırmak için özel markalı ürünlere yönelen indirim marketleri sayesinde büyümüş pek çok şirket var.
Ancak son üç yılda sektörde farklı bir trend göze çarpıyor. İndirim marketler yavaş yavaş kendi üretim tesislerini kurmaya başladı. Örneğin A-101’in bir gazoz fabrikası bulunuyor. 81 ildeki 900’e yakın ilçede faaliyet gösteren A-101’de bugün 40 bine yakın kişi çalışıyor.
7 binin üzerinde şubesi olan şirket yurtdışına açılma planları da yapıyor. Şirket yönetimi her ne kadar perakendede kalacağı yönünde açıklamalar yapsa da İstanbul Celaliye’de bir gazoz fabrikası olduğu biliniyor. 22 bin metrekarelik alanda üretim yapan Sağlıklı Gıda Ürünleri (SGÜ) 2003’ten beri içecek sektöründe faaliyet gösteriyor.
BİM NELER ÜRETİYOR?
BİM’in ise birden fazla üretim tesisi var. BİM’in ortaklarının Turkuvaz Plastik isimli bir şirketleri olduğu biliniyor. Şile yolu üzerinde 2,5 yıl önce kuru- lan şirket çocuk bezi, ıslak mendil ve çöp torbası üretimi yapıyor. Şirketin markaları arasında Sükse ve ArtPlas var. BİM’in en büyük ortaklarından olan Topbaş Ailesi’nin genç kuşağının başında olduğu Hedef Dağıtım şirketi ise BİM için yurtdışından ithal ürün getiriyor.
BİM’in son olarak ise bir ay önce Reka Yağ isminde bir şirketin yüzde 50’sini satın alarak yağ üretimine de başladığı piyasada konuşuluyor. Reka, Nisan 2010 tarihinde Reka ve Küçükbay ailelerinin ortaklığında kurulmuş bir şirket. Başta bitkisel yağlar olmak üzere tarımsal emtiaların üretim, ticaret ve dağıtımını gerçekleştiren şirket zaten BİM’in iş ortakları arasında yer alıyordu.
DİĞERLERİNDEKİ DURUM
İndirimli market zincirlerinden bir diğeri olan Hakmar’ın ise kendi et kesimhane tesisi bulunuyor. Hak Piliç ismindeki şirketi de Hakmar Marketler zinciri, Hak-Et et satış mağazası ve Hakmar Ekspres Discount Mağazalar
zinciri için çalışıyor. Hakmar Şirketler Grubu’nda yer alan Tatbak, çikolata, şekerleme, lokum, baklava gibi ürünler üretiyor.
Bilindiği üzere Yıldız Holding’in 2011’de satın aldığı Şok Marketler’de de grubun ürettiği ürünler satılıyor. Yıldız Holding’in MİS, Piyale, Evin, Vatan Konserve, Mintax gibi markalarının sadece Şok Marketler’de satışı yapılıyor.
DİĞER MARKETLERİNDE ÜRETİMİ VAR
İndirim marketlerin fiyat rekabetinden kurtulmak isteyen organize perakende zincirleri onlardan çok önce üretim yapmaya başladı. Bu şirketler bol ürün çeşidini, kaliteli bir şekilde sunmak adına üretime yöneldi. Anadolu Grubu'nun markalarından olan Migros, 2013 yılında yenilenen taze et işleme tesisiyle tüm et ihtiyacını kendisi üretiyor. Dana ve kuzuları denetlediği çiftliklerden tedarik eden Migros, kırmızı eti tüm mağazalarına günlük olarak ulaştırıyor.
Şirket, pişmeye hazır ürünler ve köftelerini, "Uzman Kasap" markasıyla paketli olarak üretiyor. Migros ayrıca Anadolu'yu karış karış gezerek keşfettiği unutulmaya yüz tutmuş yöresel lezzetlere ve tohumlara 'Anadolu Lezzetleri' markasıyla yeniden hayat veriyor. Migros'u satın alan Anadolu Grubu'nun sahip olduğu bir başka şirket olan Anadolu Etap ise markalı meyve pazarında yaptığı yatırımlarla biliniyor. Şirketin ürünlerinin satışta olduğu zincirlerden birini de Migros oluşturuyor.
Farklı alanlarda üretim yapmayı tercih eden şirketlerden biri olan Özdilek de unlu mamuller ve lokum üretimi yapmanın yanı sıra meyve ve büyükbaş hayvan yetiştiriyor. CarrefourSA ve Happy Center, unlu mamuller alanında üretim yapıyor. Onur Marketler'in ise sucuk, köfte gibi ürünlerin üretildiği entegre et tesisleri ve Rapata isimli bir unlu mamuller markası bulunuyor.