LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
Dünya, koronavirüs pandemisi ile birlikte artık eskisi gibi değil. Virüsün yayılımını yavaşlatmak üzere aylarca insanların evlere kapanması, şirketlerin iş yapış süreçlerini de değiştirdi. Artık hayatımızda birçok süreç online kanallar üzerinden yürütülüyor.
Yeni normalde insanlar işyerlerine dönseler bile ofisler de eskisi gibi değil. Sosyal mesafenin ve hijyen şartlarının en önemli kriter olduğu şu dönemde şirketler de ofis seçimlerini değiştiriyor. Bu durum ofis sektöründe değişim rüzgarlarının esmesini ve yeni çalışma alanlarının oluşmasını sağlıyor.
Biz de yeni dönemde şirketlerin ofis yaklaşımlarını mercek altına aldık. Araştırmamızın sonuçlarına göre, Mey İçki'den Borusan'a, Miele'den Allianz'a kadar yerli ve yabancı 23 şirket, ofis alanlarını küçültmekten uydu ofise geçmeye kadar ofisteki tercihlerini değiştirdi.
Thysenkrupp ve Peugeot, ofis alanlarını yarı yarıya küçültüp hazır ofise geçmeyi tercih ettiler. Neilsen, Borusan, Mey İçki, Pepsico merkez ofislerini küçülttü. Uzmanlar, bu değişimde şirketlerin pandemi sürecindeki çalışma sistemlerinin değişmesinin etkili olduğuna dikkat çekiyor.
Koronavirüs nedeniyle ofis sektöründe ciddi bir değişim yaşandığına dikkat çeken JLL Türkiye Ofis Kiralama ve Kiracı Temsilciliği Departmanı Kıdemli Direktörü Mahir Mermer, 10 yıllık dönemde hayatımıza girmesi gereken değişikliklerin şirketlerin evden çalışma modeline geçmesiyle öne çekildiğini söylüyor. Virüsten korunma maksatlı sosyal mesafe uygulamasıyla
birlikte kişi başı ofis alanı artarken, uzaktan ve vardiyalı çalışma ofis alanlarının küçülmesine neden oluyor. Mermer, şirketlerin çok geniş ofis alanlarını ellerinde tutmak yerine merkez ofislerini küçültüp kentin değişik yerlerindeki çalışanlarına yakın uydu ofisler oluşturduklarını belirtiyor.
Önümüzdeki dönemde uzaktan toplantılar ya da evden çalışma gibi yöntemler hızlıca gelişip hayatımızın bir parçası haline gelecek.
Türkiye genelinde 12 milyon metrekare toplam ofis stoku bulunurken, yılda toplam 200 bin metrekarelik ofis alanı da yerli-yabancı şirketler tarafından kiralanıyor. Hayatımızın akışının belirleyicisi haline gelen pandemi süreci ile birlikte şirketlerin evden çalışmaya başlaması, ofis pazarında şartların güncellenmesine neden oldu.
Sosyal mesafe kuralına rağmen büyük ofis alanlarında çalışma dönemi sona erdi. Bununla birlikte birçok şirkette sürekli olarak evden çalışmaya geçilmesine ya da belirli günlerde evden çalışma uygulamalarına rağmen şirketler ofis alanlarından vazgeçmiyor.
Ofis sektörünün oyuncuları da bu süreçte özellikle İstanbul'da kent merkezinde yönetim ofisi (head office) kavramını ortaya çıkardı. Kentin farklı semtlerinde konumlanan uydu ofis alanları oluşturulması trendi de yaygınlaştı.
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, yeni dönemde ofis planlarken kişilerin ofise geliş saatlerinden haftada kaç gün geleceklerine kadar birçok konunun hesaba katılacağını söylüyor. Maya, "Pandemi ile birlikte otellerin bazı katlarının ofis olarak kullanılması konsepti ortaya çıktı.
Bu trendin önümüzdeki dönemde gelişmesini ve yaygınlaşmasını bekliyoruz" diyor. Bu dönemde önümüzdeki beş yılda hayata geçirilmesi beklenen hologram ile görüntülü toplantı ve görüşme gibi uygulamaların daha erken dönemde uygulanabileceği de belirtiliyor. Bu tip uygulamaların hemen her şirkette kullanılır hale gelmesi de bir diğer beklenti.
BEŞ YENİ OFİS TRENDİ
1- Yatırım maliyeti olmayan, 7/24 her türlü hizmeti sunan hazır ofisler.
2- Merkez ofis ve çalışanların evlerine yakın konumlu uydu ofisler.
3- Sosyal mesafe ve hijyen şartlarına uygunluk.
4- Az katlı, camları açılan, asansör yerine merdiven kullanılan alanlar.
HAN Spaces, Assembly Buildings gibi pandemi sürecinde hayatımıza yeni giren markalar, yeni normalin trendi olan esnek ofislerin öncüsü şirketler olarak öne çıkıyor. Popülerliğini artıran esnek ofisler, alanlarını küçülten şirketlere merkezde bir yönetim ofisi ile birlikte şirket çalışanlarının semtlere dağılımına göre belirlenen uydu ofisler kuruyor.
Bununla birlikte evden çalışan şirket çalışanlarına teknik destek vermek gibi hizmetler de sunuyorlar. Önümüzdeki yıl pandemi nedeniyle bu yıl ertelenen ofis taleplerinin yeni ofis tasarım ve dizaynları ile birleşip sektörün hareketlenmesi ve değişim rüzgarlarının daha hızlı esmesi öngörülüyor.
Assembly Buildings Kurucu Ortağı İsmet Öztanık, yeni döneme uygun olarak kurguladıkları yeni ofis modelinde kontratların kısa dönem yapılabildiğine dikkat çekiyor. Maslak, Etiler, Rumeli Hisarı, Fulya, Beşiktaş'ta apartman dairelerini, villaları ve rezidansları ofise çevirdiklerini anlatan Öztanık, bu trendin önümüzdeki dönemde giderek yayılmasını beklediklerini de vurguluyor.
Sosyal mesafenin ve hijyen şartlarının öne çıktığı bu dönemde şirketler için tasarlanan bu uydu ofisler, içinde kapalı devre mutfağı, tuvaleti olan yerler olması ve kontrol edilebilirliği ile tercih nedeni oluyor.
Ayrıca bu ofislerde dijital altyapının yanı sıra bir ofiste ihtiyaç duyulabilecek her türlü hizmet sunuluyor. Çalışana ve şirkete özel çözüm sunan bu sistemlerin gelecekte daha çok karşımıza çıkması da bekleniyor.
HAN Spaces Kurucu Ortağı ve CEO'su Gizem Burteçin, plazalarda çalışma olanağının artık zorlaşacağını vurguluyor. Burteçin, yeni dönemde asansör kullanmadan açık hava alanlarına çıkılabi-len, tüm ihtiyaçların aynı katta çözüldüğü alanlar yaratılacağını belirtiyor.
Önümüzdeki dönemde sosyal mesafe nedeniyle metrekareler çoğalıp, uydu ofis mantığı geliştikçe çoklu bina kullanıcıları olacak. Farklı kullanıcıların arayışlarına, taleplerine yanıt verebilen ofis binaları tercih edilir hale gelecek.
Talep ile birlikte arzın da daha esnek olması, akıllı bina mantığının gelişmesi, akıllı metrekareler ve ortak hizmetler sunulan bir döneme girilecek. Yeni dönemde şirketler ofise değil işe odaklanmak isterken, ofis sektörü uçtan uca hizmet veren yani yatırım maliyeti içermeyen hazır ofis modeline doğru ilerliyor.