QNB eFinans Kanal Satış ve İş Ortakları Bölüm Müdürü
İLKE ALTIN
İhtiyarî olması, an itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığından yetki alan işletici kuruluşların nadirliği ve şu sıralar üzerinden kamuya yönelik iletişim çalışmaları başlamamış olması sebebiyle mükelefler ve tüketicilerin en az haberdar olduğu teknolojik bir gelişme bu tebliğin konusu.
Muhtelif görüşmelerimden anladığım kadarıyla, alınacak onaylardan sonra 2021 yılında sahada bir grup banka, ödeme cihazı üreticisi ve ödeme çözüm üreticisinin aktif şekilde bu yeni çözümü ticaret erbabına pazarlayacağını tahmin etmekteyim.
Bu teknolojik gelişimin, yani perakende ödeme sistemlerindeki değişimin, yasal kaynağı 1 Haziran 2019 tarihli Resmi Gazete'nin 30791 numaralı sayısında yayınlanan 507 numaralık Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'ne dayanmaktadır. 507 numaralı bu Tebliğ ile Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi tanımlanarak ödeme ve ödeme kayıt sistemlerinin yeni teknolojilere ayak uydurması hedeflenmiştir.
Gerek bilişim, gerek finans kurumlarının teknolojik gelişimi, gerekse de finansal teknoloji alanında oluşan finansal kurum olmayan teknoloji firmalarının artışı ve beraberinde gelen gelişmeler bu sistemlerin atılımı için bir araç haline gelmiştir.
Bununla beraber aslında aylardır yazılarımızda bahsettiğimiz mevcut ve muhtemel tüm elektronik belge uygulamalarında kolaylık kadar denetlenebilirlik unsurlarında ciddi mesafeler kaydedilmiş ve e-Belgeler an itibariyle tüm ödeme sistem yapıları ile uyum sağlayabilecek canlı ve güçlü bir tabana dönüşmüştür.
Ödeme sistemi kullanan veya kullanmak isteyen mükelleflerin operasyonel ve finansal süreçlerini denetlemesi, saklanması için elektonik belgelerin çevreye saygısı, verimliliği, maliyet fırsatları ve kolaylığı bir süredir özellikle organize perakende sektörünün "e-fiş" olarak bahsettikleri bir uygulamayı arzusu getirdi. Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi de bu talebe resmî olarak tüm belge ve yemek çeklerini bile dahil eden ödeme tiplerini kapsayacak bir sistemle sunuyor.
İNTERNET CEBE GİRİNCE
Son 10 yıl içerisinde yurtdışına seyahat edenlerin kimi ülkelerde denk geldiği, özellikle cep telefonu ve tablet gibi ürünleri takip eden tekonoloji meraklılarının haberdar olduğu basit uygulamalar mevcut. Dokunmatik ekranlı yerel ağ veya GSM şebekesine bağlanarak iletişim kuran cihazların yaygınlaşmasıyla bu cihazların çevresel birimi olarak hareket edebilen eklentiler de ortaya çıktı.
2010 yılında teknoloji ile ilgili internet sitelerinde "Telefonunuzdan kredi kartı çekebileceksiniz" gibi başlıklarla kredi kartı manyetik şeritlerini okuyabilecek çözümlerden bahsediyordu. Bu çözümlerden hâlen en çok adı anılan Twitter Kurucusu Jack Dorsey'in Square adlı şirketinin cep telefonun kulaklık girişi üzerinden veri alışverişi yapan ufak bir manyetik şerit okuyucu çözümüydü.
Türkiye POS cihazı piyasasında daha bilinen bir isim olan Verifone da aynı dönem perakende sektöründeki tecrübesi ile telefonu içine yerleştirerek, daha sağlam ve masaüstü kullanıma da yatkın bir modül ile ortaya çıkarmıştı. Böylece ilk işlem örnekleri kredi kartı ve bankacılık konusunda nispeten daha liberal çözümlere imkân veren ABD'de gerçekleşmeye başlamıştı.
2020'ye geldiğimizde Square hâlen kulaklık girişinden kart okutabildiği gibi artık tezgahüstü kasa modülleri gibi çözümlerle perakende ödeme cihazları sektöründe kendine bir alan yaratmış durumda. Her alanda olduğu gibi yeni oyuncular eski oyuncuların tecrübelerini daha hızlı ediniyor.
Ödeme sistemi kuralları ABD'ye yakınsanabilir Avrupa ve Asya ülkelerinde de bu iki firma veya benzerleri muhtelif çözümlerle ortaya çıkmakta.
Tabii burada bahsettiğimiz bu uygulamalar vergi beyanı ve denetim usulleri farklı olan bu ülkede farklı uygulanıyor. Ülkemizde ise bu uygulamaları düzenli ve güvenli hale getirmek ülkemiz usullerine uydurmak önemli bir konu.
ÜLKEMİZDE HIZLANAN UYGULAMALAR
Son bir iki ay içerisinde, Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi de yurtdışındaki uygulamalara buna benzer ülkemizdeki ödeme cihazları alanında yeni oyuncuları ortaya çıkarmaya başladı. Eski geleneksel oyuncuların bir kısmı da bu alanda yer almak üzere tecrübelerini de katarak çalışmalara başladı.
Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi yukarıda bahsettiğimiz cep telefonu veya tablet gibi cihazların dış ekipmanlar ile ödeme işlemlerinde kullanılmasına göre tabii ki daha ileri bir noktada. Kurulacak sistemin güvenlik standartları dahilinde muhtelif cihaz elektronik iletişim yöntemlerini de söz konusu olduğunda aynı güvenli iletişim dilinde olan cep telefonları, tabletler, bilgisayarlar veya sanal POS çözümleri tek tek veya hepsi birlikte çalışabilmekte.
Bu yeni sistemin en büyük artılarından biri nadiren kredi kartı ile işlem yapmak durumunda kalan ancak bunun için muhasebe ofisinde bir POS cihazı tutmak zorunda kalan firmalara.
Bu sistem ile kredi kartıyla tahsil edilecek dahi olsa güzel bir satış fırsatını kaçırmak istemeyen firma, bir POS cihazı satın almak ve senede belki bir kaç kez kullanmak suretiyle aslında cihazın varlığı ve bakımına o güzel fırsattaki kâr marjını eritecek tutarlarda yatırım yapmak zorunda kalmayacak. Veya evlere de servis yapan küçük bir şahıs işletmesi düşünün. Mesela şu "yeni dalga" tek şubeli kahve dükkanlarından...
Kahvecimizin cep telefonu mevcut, belki siparişlerini bu cep telefonu üzerinde bir sipariş sitesinden alıyor. Ödeme sistemi olarak bir tableti var, bununla müşteri bilgisi ve satış istatistiği tutuyor. Müşteri kitlesi nakit kullanımı az olduğundan tabii ki bir POS cihazı da var kart ile ödeme almak için.
VUK 507'nin devreye girmesiyle kahvecimiz artık bu ekipmanları sadece kendi cep telefonu, bu telefona indireceği bir ödeme uygulamasına indirgeyebilecek. Yan apartmandan sipariş veren ofise kahve götürdüğünde kredi kartını okutmak için cebindeki telefonunu kullanması yeterli olacak.
TÜKETİCİ E-BELGE İLİŞKİS I ARTABİLİR
Temmuz ayında bahsettiğim canlı bir uygulamayı düşünelim. Hepimizin sıkça duyduğu muhtelif Çin menşeli ödeme firmaları, sohbet programlarıyla ödemeler, cep telefonu ile fiziksel ödemeler gibi bir çok yapıyı Çinli tüketicilere sunuyor. Tüketiciye satış yapan firmalar matbu bir belge olmadan doğrudan telefon ekranlarına kurulabilen uygulamalara belgeleri yollayabiliyor.
Özellikle tüketicilerin bu belgeleri dijital saklaması için telekomünikasyon firmalarının saklama çözümleri sunuyor. Ülkemizde de bu alanda büyük kapsamlı veri saklayabilen ve geniş kitlelere ulaşabilen bankalar veya telekomünikasyon firmalarının çözümler sunması mümkün. Bu şekilde satın alınan ürünün garanti döneminde zarar görmesi halinde evimizde klasörlerde fatura ve fişlerle garanti süresini kanıtlama derdinden arınmak işten değil.
SAĞLIK ALANINDA İLGİ GÖREBİLİR
Uygulanacak Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi'ne dayalı çözümlerin artarak işletmelerce benimsenmesi sonucunda aynı zamanda sağlık alanında tüketicilere makbuz görevini sağlayan geçen POS cihaz belgelerinin de e-Belge çözümlerine dönüşmesini bekleyebiliriz. e-Fatura kullanımı halinde bu zorunluluk yine devreye girecektir.
Sağlık kuruluşlarının hastalara, yani; tüketiciye ilettikleri fiş gibi ödeme belgeleri e-fatura zorunluluğundan etkilenmese de zaman içerisinde özellikle 507 no'lu Vergi Usul Kanunu ile gelen ödeme kaydedici cihaz veya cep telefonu sanal POS uygulamaları gibi unsurların sahada kabulünün artması ile bu alanda da 507 no'lu tebliğin sağladığı tüketici sürecinin yanı sıra laboratuar sonuçları ve raporları internet üzerinden kişiye özel ve gizli sunan kuruluşların belgeler konusundaki hasta mahremiyetini arttıracak çözümlerle de elektronik belgelere dönüşümün bu alanda da artması beklenebilir.
Sağlık ve esenlikle...