CEREN ORAL
coral@ekonomist.com.tr
Piyasalar, yoğun gündem maddeleriyle hareketliliğin hiç durmadığı bir haftayı daha geride bıraktı. BİST-100 Endeksi geçen haftaya 96.158'den başladı ve 1 Ağustos'ta 97.211'e kadar yükseldi. 2018 ikinci çeyrek bilançoları ile kâr beklentileri, BİST-100'deki bu alım yönlü hareketin en önemli nedeni olarak gösteriliyor.
Ancak bu olumlu görünüm 1 Ağustos gecesi ABD tarafından yapılan açıklamayla yerini belirsizliğe bıraktı. ABD, Amerikalı din adamı Pastör Andrew Brunson'ın tutukluğunda kilit rol oynadıkları gerekçesiyle, Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ile İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'yu yaptırım listesine koydu.
Bu kararla iki bakanın ABD'deki mal varlıklarına el konulması öngörülüyor. ABD vatandaşlarının Gül ve Soylu ile ticaret yapması da yasaklanmış oldu. Bu haber TL varlıklara sert satış getirdi. Dolar/TL 5,11'i, Euro/TL 5,92'yi gördü. BİST-100 94.000'lere geri çekildi.
TOPARLANMA İÇİN FIRSAT VAR MI?
Global Menkul Değerler Stratejisti Rıdvan Baştürk, BİST-100'ün düşen eğilimde kalmaya devam ettiğini söylüyor.
"ABD'nin yaptırımları, TL varlıkları baskı altında tutuyor. ABD ile gergin ilişkilerin daha da bozulması bu baskıyı artırabilir" diyen Baştürk'e göre, iki taraftan biri adım atarsa toparlanma için fırsat yakalanabilir.
Baştürk, Euro/dolar paritesinin baskı altında olmasının ve ABD-Çin ticaret savaşına ilişkin gelen olumsuz haber akışlarının da borsayı baskıladığına dikkat çekiyor.
Rıdvan Baştürk, bu konjonktürde BİST-100'de yeni bir ralli beklemiyor. 88.000'lerden gelen alımlarda kâr realizasyonlarına gidilebileceğini söyleyen Baştürk, gelişmekte olan ülke (GOÜ) piyasalarına göre mevcut iskontonun fırsat sunduğunu ve bu seviyelerin uzun vadeli yatırımcılar için cazip olduğunu da sözlerine ekliyor.
HEDEFLER DEĞİŞTİ
Peki, borsada satışı ne tetikler, yükselişi ne sağlar? Gedik Yatırım Araştırma Müdürü Ali Kerim Akkoyunlu, borsada satışı artırabilecek unsurları, beklenenden yüksek açıklanabilecek enflasyon ve cari açık rakamları, TL'nin değer kaybetmesi ve yavaşlayan ekonomiden olumsuz etkilenebilecek şirketlerin kâr beklentilerinin düşmesi olarak sıralıyor.
Akkoyunlu, yükseliş için ise ekonomi yönetiminde güven sağlanması ve Türk varlıklarının risk priminin düşmesi gerektiği görüşünde.
Ali Kerim Akkoyunlu, yıl sonu endeks tahminlerini artan risksiz faiz oranından dolayı iki defa aşağı yönlü revize ettiklerini belirtiyor. Gedik Yatırım'ın yılbaşında 130.000'lerden başlayan yıl sonu BİST-100 Endeksi hedefi, önce 122.000'e ve halihazırda da 115.000'e revize edilmiş durumda.
ELEKTRİK VE DOĞAL GAZ
Geçen hafta bazı borsa şirketlerini yakından ilgilendiren bir gelişme daha yaşandı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma (BOTAŞ), elektrik üretim santrallerinin kullandığı gazın fiyatına yüzde 49,5 zam yaptı. Bu santrallerin aldıkları gazın ödemesi de artık dolar üzerinden yapılacak.
Elektriğe de meskenlerde yüzde 9, sanayi ve ticarethanelerde yüzde 14 zam geldi. Yatırım Finansman Araştırma Müdürü Erol Danış, T. Şişecam ve grup şirketleri Soda Sanayii, Trakya Cam, Anadolu Cam'ı bu artışlardan maliyet açısından en çok etkilenecek şirketler arasında gösteriyor.
Nitekim zamların açıklanmasının ardından Soda Sanayii yüzde 6,9, Trakya Cam yüzde 5, Anadolu Cam yüzde 2,7, T. Şişecam yüzde 2,6 değer kaybetti. Danış, çimento ile petrokimyanın da etkilenecek sektörler olduğunu söylüyor.
İş Yatırım Enerji Sektörü Analisti Aslı Özata Kumbaracı, elektrik üreticilerinin kullandığı doğal gaza yapılan zammın özellikle Akenerji'ye olumsuz yansıyacağını söylüyor. Bunun nedeninin de doğal gaz santrallerinin Akenerji'nin toplam kurulu gücünün yüzde 74'ünü oluşturması olduğunu ifade ediyor.
"Aksa Enerji'nin FVA-ÖK'ünün yüzde 80'i, Zorlu Enerji'nin FVAÖK'ü-nün yüzde 60'ı dolar bazlı" diyen Kumbaracı, zammın bu iki şirkete etkisinin sınırlı kalmasını bekliyor. Kumbaracı, zammın düşük doğal gaz portföyü olan ya da Alarko Holding gibi hiç doğal gaz santrali olmayan enerji şirketleri için ise olumlu olacağı görüşünde.
SODAYA ETKİSİ BÜYÜK
İş Yatırım Araştırma Uzmanı Kayahan Demi-rak ise BOTAŞ'ın Soda Sanayii'yi doğal gazdan ürettiği elektriği kendi santrallerinde buhara çevirip üretimde kullandığı için 'doğal gazı elektrik üretimi için kullanan şirketler' içinde sınıflandırdığı bilgisini veriyor.
Demirak, şunları söylüyor: "Bu zammın yılın kalanında Soda'nın FVAÖK marjına 1,9-2 puan negatif etki yapmasını bekliyoruz. Elektrik üretiminde kullanılan doğal gazın fiyatı artık dolara endekslendiği için, Soda'nın üretiminde yabancı para cinsi maliyetlerin oranı yüzde 60'tan yüzde 75'e yükselecek. Sınırlı olumlu tarafı ise doğal gaz zammına bağlı spot elektrik fiyatları artacağından Soda'nın o taraftaki gelirleri artabilir."
YATIRIMIN ŞİRKET ANALİZLERİ
AKENERJİ, AKSA ENERJİ, ZORLU ENERJİ
Yüzde 49,5 zam, Akenerji'nin marjları açısından olumsuz. Aksa Enerji'de yıllık faaliyet kârının yaklaşık üçte ikisinin Afrika'daki operasyonlardan sağlanmasının beklenmesi nedeniyle etki sınırlı olabilir. Zorlu Enerji'nin toplam kurulu gücünün yüzde 60'ı Türkiye'de ve kapasitesinin yüzde 78'i yenilenebilir kaynaklardan oluştuğu için yine olumsuz etki sınırlı olabilir.
ENKA İNŞAAT
Türkiye'de kurulu 4 bin MW kapasiteli doğal gaz çevrim santralleri nedeniyle, doğal gaz maliyet artışından olumsuz etkilenebilir. Şirketin 2018 sonundan itibaren 'al ya da öde' kapsamındaki satışlarının sona erecek olması da enerji segmenti kârlılığını baskılayacak bir diğer unsur.
SODA SANAYİİ
2018'in ilk yarısı itibarıyla doğal gaz maliyetleri şirketin toplam üretim maliyetlerinin yüzde 15'ini oluşturuyor. Doğal gaz maliyetindeki yüzde 49,5 artış, FVAÖK marjında yıllık bazda 5 puanın üzerinde baskı yaratabilir. 2018 özelinde ise yıl sonuna kalan beş aylık sürede bu olumsuz etki 2 puanın üzerinde olabilir. Soda Sanayii ilk yarıda yüzde 26,3 FVAÖK marjı elde etti. Yıl sonu tahminimiz yüzde 25,5 marj yönündeydi. Soda Sanayii için tahminlerimizde aşağı yönlü risk söz konusu. Elektrik fiyatlarının artırılmış olması ise bu olumsuz etkiyi törpüleyebilir.
ANADOLU CAM, TRAKYA CAM
Sanayi kullanımına yönelik doğal gaz fiyatının yüzde 14 artırılması kârlılıklarda baskı oluşturabilir. Doğal gaz maliyetleri bu şirketlerin maliyetleri içinde sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 30 paya sahip.
T. ŞİŞECAM
Kabaca doğal gaz maliyetlerinde ortaya çıkacak yüzde 10 artış, FVAÖK marjında yıllık olarak 0,6 puanlık olumsuz etki yaratabilir. Ancak Soda Sanayii'ndeki etkiler, T. Şişecam'ın FVAÖK marjında tek başına yıllıklandırılmış bazda 1 puan baskı yaratabilir. T. Şişecam ilk yarıda konsolide yüzde 21,7 FVAÖK marjı açıklamıştı. Doğal gaz zammı öncesi FVAÖK marjının 2018 sonunda bunun hafif altında olacağını öngörmüştük. T. Şişecam için tahminlerimizde aşağı yönlü risk var.
ÇİMENTO ŞİRKETLERİ
Elektriğe yapılan yüzde 14 zam, diğer değişkenlerin sabit kalması kaydıyla çimento şirketlerinin FVAÖK marjını yaklaşık 1,5 puan düşürebilir.
PETKİM, TÜPRAŞ
Yüzde 14 zam, Petkim ve Tüpraş için olumsuz algılanabilir.