Yabancı yatırımcılar 2019'un 11 ayında 659 milyon dolarlık hisse sattı ve takas payları yüzde 59'a geriledi. Bu düşüş kottan çıkan Denizbank ve Beymen'den kaynaklansa da yerli yatırımcıların cazip getiri sunan borsaya yönelmesinin de etkisi var.
CEREN ORAL BALABAN
coral@ekonomist.com.tr
Yabancılar açısından 2019'a iyi bir başlangıç yapan Borsa İstanbul ilk çeyreği 278 milyon dolar net yabancı alımıyla tamamlasa da 2019 Ocak-Eylül'de yabancılar 151 milyon dolarlık satış yaptı.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Yabancı yatırımcılar, ekim ayında 738 milyon dolarlık net satış, kasım ayında 230 milyon dolarlık net alım gerçekleştirdi. Böylece toplam net çıkış 11 ayda 659 milyon dolara ulaştı. Son dönemde takas payında görülen düşüş ise dikkat çekti.
"BÖYLESİ HİÇ GÖRÜLMEDİ"
Takastaki hisselerin yabancı mülkiyetindeki payını gösteren yabancı takas payı, 2018'i yüzde 65'in üzerinde tamamlamıştı. 2019'da yüzde 63-66'da hareket eden yabancı payı geçen hafta yüzde 59'u gördü.
Borsada yabancı yatırımcıların payı daha yüksek olduğundan takastaki gerileme borsada da düşüşlere yol açıyordu. Ancak bu kez öyle olmadı. Borsadaki yabancı payı son bir ayda yüzde 64'ten yüzde 59'a gerilerken borsa bu süreçte beklentilerin aksine yüzde 6 yükselerek 111.000'lere dayandı.
Peki, yabancı takas payı neden düşüyor? "Böylesi hiç görülmedi" diyen Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yunus Kaya, yabancı yatırımcıların yoğun bir kaçışta olmadığını, matematiksel düzeltmeler görüldüğünü söylüyor.
Kaya, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerinde yabancı payı izlenirken fiili dolaşımda olmayan ama takasa kayıtlı payların da hesaba katıldığını söylüyor. Yunus Kaya, Denizbank'ta yüzde 0,1'lik pay dolaşımdayken bankanın yüzde 99'luk paya sahip kısmının yabancıya ait şekilde hesaba katıldığını kaydediyor.
Denizbank'ın tüm hissedarları kasım sonu itibarıyla ortaklıktan çıkarmasının yansımasının ise yabancı takasında yüzde 3 düşüş olarak görüldüğünü aktarıyor.
Denizbank hisseleri 15 Kasım, Beymen hisseleri 6 Aralık'ta işleme kapatıldı. 2019 başında Beymen'deki yabancı payının yüzde 97 olduğunu aktaran Yunus Kaya, Beymen'in borsadan çıkmasının takas payını düşürdüğünü kaydediyor.
Kaya, "29 Kasım'daki yabancıdan yerliye geçiş Beymen'den kaynaklandı. İş Yatırım'dan Alternatif Yatırım'a 655 milyon hisse geçmiş. İş Yatırım, yabancı adına saklama yapmış" diyor.
SIRADA KİM VAR?
Önümüzdeki dönemde QNB Finansbank için de kottan çıkma beklentisi var. Yunus Kaya, 2020'de QNB Finansbank borsadan çıkarsa yabancı payının daha doğru sonuç göstereceği kanaatinde.
Çünkü bankanın dolaşımdaki payı yüzde 1'in altında ve yüzde 100'ü yabancılara ait görünüyor. Kaya, QNB Finansbank'ın yabancı takasını yüzde 4 civarında artıda gösterdiğini, bankanın kottan çıkması halinde yabancı payının yüzde 56'ya inebileceğini öngörüyor.
"Olay yabancı satışı veya yerli girişi değil" diyen Tera Yatırım'dan Enver Erkan, BİST ile yabancı takası arasında saklama oranı düzeltmelerinden dolayı bu kez korelasyon olmadığına dikkat çekiyor.
Bu nedenle de piyasayı olumsuz etkilemediğini belirtiyor. Erkan, "Borsanın düşmesi için yabancı payındaki azalma direkt yabancı satışından kaynaklanmalı" diye konuşuyor. Erkan'a göre, yabancıların 2020'de Türkiye piyasasındaki hareketlerine jeopolitik ve siyasi riskler ile reel getiri yön verecek.
HİSSELER REHİN VERİLDİ
Ahlatcı Yatırım Araştırma Müdürü Barış Ürkün, halka açıklığı düşük başka şirketler benzer kararlar verirse yerli-yabancı ortaklık durumuna göre takas oranlarındaki oynaklığın süreceği görüşünde.
Ürkün, kasım ayı sonunda yabancı yatırımcı mülkiyetindeki önemli tutardaki hissenin kredi sözleşmesi karşılığında bir Türk bankasına rehin verilmesinin de düşüşte etkili olduğu bilgisini veriyor.
Ünlü&Co-DAHA Finansal Danışmanlık Müdürü Murat Akyol, bu durumlar dışarıda bırakıldığında dönem dönem büyük ölçekli hisselerden çıkış olduğunu kaydediyor. Akyol, bunu ABD ile ilişkilere yönelik soru işaretleri ve jeopolitik belirsizlikler gibi zaman zaman artan risk unsurlarıyla açıklıyor.
Murat Akyol'a göre, önemli olan çıkışların alternatif cazip getiri bulmakta zorlanan yatırımcılar tarafından karşılanması ve endeksin yukarı yönlü hareketine devam etmesi. Akyol, BİST'in mevcut momentumunun olası kâr satışlarını karşılamak için yeterli olacağını tahmin ediyor.
HANGİ HİSSELER?
Tüm bu gelişmelere rağmen kasım ayında yabancı yatırımcılar alımdaydı. En çok yabancı girişi THY ve Erdemir'de olurken alımlar bankacılık hisselerinde yoğunlaştı. Tüpraş, T. Şişecam, Tekfen, Sabancı Holding ve Migros ise en çok satış yapılan hisseler oldu.
T. Şişecam'daki satışlarda hissenin MSCI Endeksi'nden çıkarılmasının etkili olduğu, Migros'ta da BC Partners'ın hisse satışının net çıkışı getirdiği yorumu yapılıyor.
2019'un 11 ayında ise yabancıların en çok alım yaptığı hisse 121,4 milyon dolar ile Türk Telekom oldu. Onu 102,7 milyon dolar ile Yapı Kredi izledi. THY, 11 ayda 365,7 milyon dolarlık satışla ilk sırada yer alıyor. Halkbank ile Garanti ise en çok satış yapılan banka hisseleri oldu.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, yabancıların kasım ayındaki alımlarında küresel borsalara yıl sonuna doğru girişlerin artmasının ve ABD ile Çin ticaret anlaşmasına dair iyimserliğin risk iştahını desteklemesinin etkili olduğunu söylüyor.
Erkan, faizlerdeki düşüşten dolayı alternatif yatırım getirisinin azalması ve riskli piyasa cazibesinin artması gibi etmenleri, kasımda net alımda kalınmasının diğer nedenleri arasında gösteriyor.
Enver Erkan, 11 ayda yabancıların satıcılı olmasının ise önceki aylarda artan jeopolitik riskler ve ülke risk primindeki artışla piyasalarda yaşanan volatilite ve swap piyasasındaki hareketlerden kaynaklandığını söylüyor.
22 BİN 'YERLİ' BİST'E GELDİ
Yabancı payındaki düşüş daha çok saklama oranı düzeltmelerinden kaynaklansa da borsadaki yükselişte yerli yatırımcıların borsaya gelmesinin de etkili olduğu kaydediliyor.
Yıl sonuna doğru küresel hisse senetlerine girişlerle yaşanan rallinin yerli yatırımcıyı borsaya girmede cesaretlendirdiği yorumu yapılıyor. Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinin ve kurdaki dengelenmenin de yatırımcıyı borsaya yönelttiği belirtiliyor.
Temmuzdaki ilk faiz indiriminin ardından 5,70’lerde olan dolar/TL aralık ayına 5,74’ten başladı. Uzmanlar, bu durumun da yatırımcıları döviz yerine borsaya yönelttiği, temmuz ayından aralık ayı başına kadarki süreçte yaklaşık 22 bin yerli yatırımcının getiri potansiyeli nedeniyle borsaya geldiği bilgisini veriyor.
Geçen hafta dolardaki yükseliş ise Türkiye’ye olası yaptırımlar öneren savunma bütçesinin ABD Kongresi’nden geçmesinden kaynaklandı.