Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) ‘Elektrik 2024’ raporu, küresel elektrik talebindeki büyümenin 2023 yılında yüzde 2,2 olarak gerçekleştiğini ortaya koyarken, 2024-2026 döneminde ise küresel ekonomik görünümdeki iyileşme ve hızlanan elektrifikasyonun etkisiyle talebin yüzde 3,4 artacağını öngörüyor.
9 - 22 Haziran 2024 tarihli sayıdan
Elektrik talebi dünya genelinde her yıl artmaya devam ediyor. Bu da ek enerji ekipmanı ihtiyacına bağlı olarak transformatörlere olan talebi artırıyor. Çünkü transformatörün, enerjiyi dönüştürme ve iletimde alternatifi yok. Dünyada yaklaşık 60 milyar dolarlık bir hacme sahip olduğu tahmin edilen transformatör pazarının, 2032 yılında 110 milyar doları bulması bekleniyor.
Türkiye’de ise transformatör pazarının yaklaşık 2 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor. Geçen yıl 1 milyar dolar civarında ihracat gerçekleştiren sektörün, bu yıl da aynı seviyelerde ihracat yapması bekleniyor.
ŞİRKET SAYISI AZ
Transformatör sektöründe öne çıkan alan ise güç trafoları…Önümüzdeki dönemde de sektördeki büyümenin bu alandan gelmesi bekleniyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki altyapı projelerinin ve endüstriyel faaliyetlerin artması, ‘güç trafosu’ talebini artırıyor.
Son yıllarda önemli bir ivme yakalayan ‘güç trafosu’ sektöründe henüz pazara ilişkin net rakamlar bulunmadığını ancak bu alanın hızlı büyüdüğünü vurgulayan enerji uzmanları, “Güç trafosu alanında dünyada faaliyet gösteren şirket sayısı oldukça az.
Dolayısıyla bu yönde üretim yapan yerli şirketlerin önünde birçok fırsat var. Özellikle Ortadoğu ve Afrika ülkelerinden gelen talebin yüksekliği bu ürünlerin ihracatını da olumlu yönde etkiliyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
100’Ü AŞKIN ÜRETİCİ VAR
Türkiye’de transformatör sektöründe birçok yerli ve çok uluslu şirket faaliyet gösteriyor. İlk olarak 1984 yılında AEG ile Etibank iş birliği ile başlayan transformatör üretimi günümüzde 10’u aşkın şehirde 100’ü aşkın üretici ile devam ediyor. Sektörün öncüleri Ankara, Balıkesir, Şanlıurfa, Adana, Kocaeli ve İzmir gibi kentlerde konumlanıyor.
Transformatör sektörde öne çıkan güç trafoları, ‘elektrik enerjisini bir voltaj seviyesinden başka bir voltaj seviyesine dönüştüren trafolar’ olarak tanımlanıyor.
Diğer trafolardan farklı olarak, güç trafoları genellikle yüksek güç seviyelerinde çalışıyor ve büyük elektrik akımlarını işleyebiliyor. Enerji sektöründe geniş bir kullanım alanına sahip olan güç trafolar özellikle elektrik iletimi ve endüstriyel tesislerde yaygın olarak kullanılıyor. Ayrıca tren hatları, gemiler ve petrol ve gaz endüstrisinde de kullanılıyor.
Türkiye’de de hızla gelişen altyapı projeleri, endüstrileşme süreci ve enerji sektöründeki genel büyüme, güç trafosu talebini artırıyor. Türkiye’nin kendi elektrik şebekelerini genişletme ve modernize etme çabaları da sektörün büyümesini destekliyor. Yerel üreticilerin teknolojik gelişmelere ayak uydurması, AR-GE faaliyetlerine yapılan yatırımların artması ve ihracatın desteklenmesi sektördeki büyümeyi hızlandırmış durumda.
AHMET ÜNAL / BETA ENERJİ
ENERJİ VE TEKNOLOJİ KAMPÜSÜ
Uzun yıllardır elektrik-elektromekanik sektöründe ihtisaslaşmayı kendisine hedeflemiş, yağlı ve kuru olmak üzere güç, dağıtım ve özel sargılı transformatörleri alanında faaliyet gösteren Adana merkezli Beta Enerji bu alanda faaliyet gösteren şirketlerden biri. Bu alanda ihtisaslaşmış bir yapıya sahip olduklarını söyleyen Beta Enerji Genel Müdürü ve İcra Kurulu Başkanı Ahmet Ünal, “Güç trafoları, dünya genelinde birçok ülke tarafından elektrik enerjisi iletimi ve endüstriyel uygulamalar için kullanılmak üzere alıcı buluyor. Çünkü güç trafoları, dünya çapında elektrik iletim sistemlerinde kullanılan kritik bileşenlerdir. Katma değer oranı da genellikle yüksektir. Çünkü güç trafoları, karmaşık mühendislik tasarımı ve üretimi gerektiren teknolojik ürünlerdir” diyor.
Türkiye’nin, güçlü endüstriyel altyapısı ve stratejik konumuyla, güç trafosu üretimi alanında önemli bir potansiyele sahip olduğuna da değinen Ünal, şunları anlatıyor: “Ülkenin yenilenebilir enerji projelerine yönelik artan yatırımları ve altyapı geliştirmeye odaklanması, güç trafosu talebinin gelecekte daha da artmasını sağlayabilir. Biz de şirket olarak şu anda Adana Hacı Sabancı OSB’deki tesisimizde üretim yapıyoruz. Ayrıca 130 milyon dolara mal olacak olan Avrupa’nın en büyük enerji ve teknoloji kampüsü yatırımına soyunduk. Bu yatırımızla güç trafosu alanında da hedef büyüteceğiz. Geçen yıl 90 milyon dolar olan ciromuzun da bu yatırımın katkısıyla 2026’da 310 milyon dolara çıkmasını hedefliyoruz.”
HAKAN ÜNSAL / ASTOR ENERJİ
32 ÜLKEYE İHRACAT
1983 yılından bu yana transformatör üretimi yapan Astor Enerji de 2015 yılından itibaren 154 kV (kilovolt) ve üzeri güç transformatörlerinin üretimini de yapıyor. Son yıllarda hızlı büyümenin yanı sıra ürün çeşitliliği ve ihracat kapasitesini artıran şirket, Ankara’da ASO 2 bölgesinde 105 bin metrekare kapalı alanda üretim faaliyetlerini gerçekleştiriyor. 2023 yılındaki toplam üretimlerinin yüzde 30’unu güç trafosunun oluşturduğunu söyleyen Astor Enerji Genel Müdürü Hakan Ünsal, şöyle devam ediyor:
“Son üç yılda başta Ukrayna, Irak, İspanya, Birleşik Krallık olmak üzere 32 farklı ülkeye güç trafosu ihracatı gerçekleştirdik. 2023 yılında ciromuzun yaklaşık yüzde 30’unu oluşturan toplam güç trafosu üretiminin yarısına yakını ihraç edildi. Güç transformatörleri için üretim alanını içeren fabrika yatırımı ile beraber altyapı yatırım miktarı 70 milyon dolar seviyelerini geçti. 2023 yılında güç trafosu ciromuz 172 milyon dolar seviyesinde oldu. Bu yıl ise güç trafosu ciro hedefimiz 334 milyon dolar.”
BERİL HARMANLI / EUROPOWER ENERJİ
50 MİLYON DOLARLIK YATIRIM
Europower Enerji de geçtiğimiz yıl planladığı yeni yatırımlar arasına eklediği güç trafosunun temellerini attı ve yatırımın 2024 yılının sonunda Ankara’da faaliyete geçmesini planlıyor. Bu yeni yatırımla birlikte hem yurtiçi hem de globalde öne çıkmayı hedeflediklerini belirten Europower Enerji A.Ş. Operasyon Başkanı Beril Harmanlı, “Bu alanda üretime başlayarak ürün yelpazemizdeki son eksik kalemlerden birini de üretir pozisyona geleceğiz. Bu sayede aynı zamanda güç trafolarının kullanıldığı trafo merkezi ve enerji üretim tesislerindeki pazar payımızı da artırmayı, daha rekabetçi bir hale gelmeyi hedefliyoruz” diyor. Bu alana 50 milyon dolarlık yatırım yaptıklarını kaydeden Harmanlı, “Güç trafosuna olan büyük talep karşısında çok ciddi oranda katkı sağlayacağımıza inanıyoruz” diye anlatıyor. Üretim başladığında, bu alandaki büyük üreticilerden olacaklarını söyleyen Harmanlı, ilk etapta yılda 150-200 adet arası güç trafosu üretimi yapılacağını, ilerleyen yıllarda ise bu oranın büyümeye devam edeceğini ifade ediyor.
2025 yılında 5-10 ülkeye ihracat ile başlangıç yapmayı planladıklarını dile getiren Harmanlı, “2025 yılında ağırlıklı olarak Türkiye pazarında yer elde etmek için çalışacağız. İlerleyen yıllarda ise ihracat yapılan ülke sayısını peyderpey 50 ülkeye çıkarmayı hedefliyoruz” diye ekliyor.
Güç trafolarının avantajları neler?
- Yüksek güç kapasitesi, voltaj dönüşümü, verimlilik, güvenilirlik, uyum sağlama kabiliyeti ve çevre dostu olması yer alıyor. Bu özellikler, güç trafolarını endüstriyel tesislerden elektrik iletim hatlarına kadar geniş bir yelpazede tercih edilen bir çözüm haline getiriyor.
- Yüksek güç kapasitesi, büyük ölçekli enerji ihtiyaçlarını karşılamak için ideal. Voltaj dönüşümü, farklı voltaj seviyelerindeki enerjiyi uygun şekilde yönetmek için esneklik sağlıyor.
- Verimlilik, enerji maliyetlerini düşürüyor ve sistemlerin daha etkin çalışmasını sağlıyor.
- Güvenilirlik, uzun ömür ve az bakım gereksinimi ile sürekli bir enerji akışı yaratıyor.
- Uyum sağlama kabiliyeti, çeşitli uygulama alanlarına kolay entegrasyon sağlıyor ve çevre dostu olması, enerji verimliliği ve azaltılmış çevresel etki ile sürdürülebilirliği mümkün kılıyor.