Kitap üretimi pandemiyle birlikte düşüşe geçti. Online satışın öne çıktığı sektörde, satışların 2020 yılı ile aynı kalacağı ya da yüzde 10 düşüşe uğrayacağı öngörülüyor. Yayınevleri yeni dönemde satışları yüzde 100'e varan artışlar yaşayan online tarafa daha fazla yatırım yapmayı hedefliyor.
19 Eylül – 02 Ekim 2021 tarihli sayıdan
2020 yılında bağımsız yayıncılar tarafından toplam 433,2 milyon adet kitap üretildi. Her ne kadar evde kalınan dönemde kitap yazmaya yönelenlerin, yaratıcı eserler ortaya çıkarmak için kolları sıvayanların sayısı artmış olsa da sektör zor bir dönem yaşıyor.
Kitap üretiminde 2020'nin ilk üç ayında yüzde 30'lara varan artış hızı, pandemiyle birlikte düşüşe geçti. Sektörün üretim hızı yavaşladı. 2021 yılının başlarında kâğıt fiyatlarında döviz bazlı yüzde 35 ila yüzde 100 oranındaki artışlara, kur artışlarının da eklenmesiyle yayıncıların kitap üretim maliyetleri ciddi oranda arttı.
2021 kitap perakende pazarı ilk iki çeyrekte satışlar açısından olumsuz bir dönem geçirdi. Okulların ve kitabevlerinin açılmasıyla beraber artan maliyetlere rağmen satışların 2020 yılı ile aynı kalacağı ya da yüzde 10 düşüşe uğrayacağı öngörülüyor.
KAĞIT ALIMI ETKİLENDİ
Öte yandan pandemi sürecinde kağıt alımında sıkışmalar yaşandı. Telif alımı yapan yayıncıların, yurtdışında ilişkide oldukları ajanslardan ve yayıncılardan indirim talebinde bulunduklarını ifade eden Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, "Pandeminin başlarında kitap satışları adet bazında ortalama yüzde 63 düştü ancak çocuklar dahil hemen hemen tüm yaş grupları pandemide evde olduğu için kurgu dışında, edebiyatta ve çocuk kitaplarının satışlarında artışlar oldu" diyor.
Diğer taraftan, kitabevlerinin satışlarının uzunkapanma dönemlerinde olumsuz etkilendiğini kaydeden Kocatürk, "Sosyal medyada da 'kitap okuma etkinlikleri' adı altında yapılan canlı yayınlarda telif bedeli ödemeden kitapların tamamını okuyanlar oldu. Korsan PDF'ler paylaşıldı. Tüm bunlar kitap satışlarını olumsuz etkiledi" diye anlatıyor.
İNDİRİM REKABETİ TALEBİ ARTIRDI
Türkiye'de 15-32 yaş grubu yüzde 78 okuma oranıyla lider durumda. 33-48 yaş grubu yüzde 57, 49 yaş ve üzeri grup ise yüzde 45 okuma oranına sahip.
Pandemi döneminde e-kitaplarda beklenen okur talebi artışının yaşanmadığını, sesli kitapların ise okurların tercih ettiği bir format olduğunu dile getiren Kocatürk, "Online satış sitelerindeki indirim rekabeti bu süreçte daha da arttı. Bu durum devam edecek gibi görünüyor" diyor.
Ağırlıklı yayıncılar olmak üzere dağıtımcılardan, online kitap satışı yapan şirketlerden, e-kitap ve sesli kitap şirketlerinden oluşan 424 üyesi bulunan Türkiye Yayıncılar Birliği'ne göre, Türkiye'de faaliyet gösteren 2 bin civarında yayınevi var. İnkılap onların başında geliyor.
Çatısı altında Mandolin Yayınları ve Sayfa6 Yayınları da var. İnkılap, mağazalarının yanı sıra e-ticaret sitesinden de okuyucularla buluşuyor. Yılda yaklaşık 150 civarında yeni kitap yayın-lamaya çalıştıklarını söyleyen İnkılap Kitapevi Pazarlama Müdürü Orkun Galolar, "Kitap sektörünün pandemide evlerde olmamızdan kaynaklı büyüdüğü düşünülmekle birlikte gerçek öyle değil.
İnternet satışları arttı fakat fiziki mağazaların yasaklar ve kapanmalarla birlikte durma noktasına gelmesi kitaba ulaşmayı zorlaştırdı" diyor. Geçim sıkıntısı gibi birçok nedenin satışlara engel olduğunu aktaran Orkun Galolar, satış ve özellikle dağıtım adetlerindeki azalmalardan kaynaklı çıkartılan kitap sayısının düştüğünü söylüyor.
Pandemi öncesi internetten satış oranı yüzde 25, mağaza satış oranı ise yüzde 75'ler seviyesindeydi. Fakat bu dönemde özellikle zincir mağazalar başta olmak üzere çoğu kitabevi kapandı.
İnternet sitelerinin satışlarını bu süreçte yüzde 50 - 100 arasında arttırdığını belirten Galolar, "Fakat genel tabloya bakıldığında okuyucunun satın alma oranında yüzde 50 civarında bir düşüş oldu" diyor.
KİTAPEVLERİ AÇACAK
Bu yıl 40'ıncı yılını kutlayan Can Yayınları kültür yayıncılığı alanında ilk üç arasında yer alıyor. 2020 yılında 9 milyon adetlik üretime ulaştıklarını söyleyen Can Yayınları Genel Müdürü Ali Granit, iki yıl önce kurdukları Mundi ve Tellekt markaları vasıtasıyla farklı türlerde kitaplar da yayımladıklarını belirtiyor.
2019'da online satışlarının toplam satışlarındaki oranının yüzde 20'lerde olduğunu, 2020'de ise bu oranın yüzde 30'a çıktığını belirten Granit, şöyle devam ediyor: "Pandemide pek çok markayla başarılı iş birlikleri gerçekleştirdik. Depo ve yayınevimizi yeni adreslerine taşıdık.
Yeni B2B yazılımımız sayesinde, yeni depomuzdan Türkiye'nin en uzak köşelerindeki tüm kitabevleri ve kırtasiyelere direkt satışa başladık. Şimdilerde ise bu dönüşümü taçlandıracak bir web sitesi yapıyoruz. Bu yılın sonunda açılacak. 2022 yılında ise kitabevleri açma planlarımız var."
SEKTÖRDEKİ FIRSATLAR
2011 yılında kurulan Ceres Yayınları ise çatısı altındaki Akademi Ceresi ve Zencefil Kitap ile birlikte faaliyetlerini sürdürüyor. iş kitapları ve kişisel gelişim alanlarında uzmanlaşmış olsa da geniş bir yelpazede yetişkin kitaplarını bünyesinde bulunduran yayınevi, Zencefil Kitap ayağında ise okul öncesi ve ilk okuma kitapları grubuna giren yayınlar üretiyor.
Pandemide kitabevlerinin kapalı olması, etkinlik, workshop, imza günü gibi aktivitelerin yapılamaması ve kitap fuarlarının düzenlenemeyişinin yayınevlerini olumsuz etkilediğinden söz eden Ceres Yayınları Kurucu Ortağı Tuğba Dedeoğlu Demir, "Bu dönemde okurun; e-kitap, sesli kitap ve online kitaplara yönelişi, hazırlıklı olan yayıncılar için fırsat yarattı" diyor.
Pandemide maneviyata, spiritüel konulara duyulan ilginin arttığına dikkat çeken Tara Kitap Kurucusu Selcen Gür ise "Psikoloji ve felsefe kitaplarına, iyi hissetmeye, mutlu olmaya, hayatın anlamını bulmaya yönelik kitaplara ilgi arttı" diyor.
Türkiye'de kitap yazarak hayatını kazanabilen yazarın çok az olduğunun altını çizen Gür, "En az 50 bin adet satmalısınız ki yazarlıktan anlamlı bir gelir elde edebilesiniz. Ülkemizde bu tirajları yakalayabilen çok fazla kitap yok. Yazarların kitap satışından aldığı yüzde konusuna gelirsek, genel ortalama yüzde 7 ile 12 arasında seyrediyor" diye ekliyor.
PANDEMİDE KÜLTÜR YAYINLARI ÖNE ÇIKTI
- Pandemiyle birlikte yaşanan kapanmalarla online kitap satışlarında satış oranları; kültür yayınlarında ve akademik yayınlarda yaklaşık yüzde 65,5, yardımcı kaynak kitaplarında yüzde 20'lere yakın oldu.
- İthal dil eğitimi ve kültür-sanat kitaplarında da online satışlar yüzde 35 olarak gerçekleşti.
- Genel olarak yayıncılık sektörünün satışlarının yüzde 36,17'sinin online olarak gerçekleştiği tahmin ediliyor.
- 2020 yılı bandrol verilerine göre eğitim yayıncılığı, 228,7 milyon adetle tüm üretimde yüzde 52,8'lik paya sahip.
- Araştırma-inceleme, edebiyat ve çocuk yayıncılığı alanlarını kapsayan kültür yayıncılığı 167,4 milyon adet kitapla bir yıllık kitap üretiminin yüzde 38,63'ünü oluşturdu.