Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), sanayi ve hizmet sektörlerinde yabancıların üretimin ne kadarını kontrol ettiğine ilişkin istatistikler yayınlıyor.
DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Yabancı kontrollü girişim, yurtiçinde faaliyet gösteren ancak doğrudan ya da dolaylı olarak yurtdışında yerleşik bir birim tarafından kontrol edilen girişim olarak tanımlanıyor. Biraz geriden gelen bu istatistiklere göre, 2015 yılı itibariyle Türkiye’de üretimin yüzde 14,1’ini yabancılar kontrol ediyor.
2006’da yabancılar üretimin yüzde 14,4’ünü kontrol ediyordu. Takip eden iki yılda hafifçe gerileyen bu oran 2009’da ise sıçrama göstererek yüzde 15,4’ü bulmuştu. Bu durum muhtemelen 20082009 resesyonu sırasında yerli şirketlerin üretiminin yabancı sermayeli şirketlere göre daha fazla gerilemesinden kaynaklanmıştı.
Nitekim resesyon sonrasında bu oran tekrar düşüşe geçti ve 2013’te yüzde 13,4’e kadar indi. Ancak 2014 ve 2015 yıllarında yeniden yükseliş yaşandı. Bu da ekonomide durumun çok parlak olmadığı bu yıllarda yerli şirketlerin yabancılara kıyasla daha zor günler geçirmesinden kaynaklanmış olabilir.
Eğer bu değerlendirmemiz doğruysa, ekonomide işlerin daha da zora girdiği 2016 yılına ilişkin veriler açıklandığında yabancı kontrol oranında biraz daha yükseliş görebiliriz.
Yabancı kontrol oranında başı Almanya çekiyor. Almanya kökenli girişimler Türkiye’de üretimin yüzde 2,4’ünü kontrol ediyor.
Bu açıdan Almanya’yı yüzde 1,7 ile ABD ve yüzde 1,6 ile Fransa izliyor. Yabancı kontrol oranının en yüksek olduğu sektörü ise yüzde 84,7 ile tütün ürünleri imalatı oluşturuyor. Bu açıdan ikinci sırada yüzde 44,8 ile otomotiv ve üçüncü sırada da yüzde 39,5 ile eczacılık ürünleri imalatı yer alıyor.
