Satın alma ve tedarik liderleri enflasyonun yarattığı maliyet artışları ile geçen 2023 yılında maliyet yönetimi, sürdürülebilirlik ve dijitalleşme konularına odaklanıyor.
23 Temmuz - 05 Ağustos 2023 tarihli sayıdan
Satın alma süreçlerinde alternatif senaryolar üzerinde çalışan, değişime uyum sağlayan, tedarikçi ağını esnek tutan ve dijital dönüşüme yatırım yapan şirketlerin rekabette öne çıkması bekleniyor.
Belirsizliğin yeni normal olduğu günümüzde pek çok şirket stratejik bir değişimden geçiyor. Şirketlerin satın alma ve tedarik zinciri departmanları da bu sürecin en önemli oyuncularından biri konumunda.
Kırılan tedarik zinciri, yükselen ham madde fiyatları, kur dengesizliği ve enflasyon gibi pek çok sorunla karşı karşıya kalan satın alma ve tedarik liderlerinin yönetim kademesindeki önemi giderek artıyor.
Stratejik olarak daha fazla öne çıkan satın alma liderlerini, her yıl olduğu gibi bu yıl da 'Türkiye'nin En Güçlü 50 Satın Alma ve Tedarik Yöneticisi' listesinde buluşturduk.
120,7 milyar TL'lik dev bir bütçeyi yöneten BİM Satın Alma Genel Müdürü ve Genel Satın Alma Komite Üyesi Umut Baba, bu yıl listenin en üst sırasında yerini aldı. Onu 102,2 milyar TL'lik bir satın alma bütçesini yöneten OYAK Maden Metalürji Grubu Satın Alma Başkan Yardımcısı İsmail Kür-şad Korkmaz takip etti.
Ford Otosan Satın Alma Lideri Murat Senir ise 88,8 milyar TL'lik satın alma bütçesiyle üçüncü sırada yer aldı. 85,14 milyar TL'lik satın almayı yöneten A101 Satın Alma Ve Pazarlamadan Sorumlu İcra Kurulu Üyesi Aziz Şahin ise listeye dördüncü sıradan girdi.
Enflasyon ve maliyet artışlarıyla nedeniyle satın alma bütçeleri 2022'de hızlı bir yükseliş gösterdi. Benzer bir eğilim 2023 yılı için de geçerli. Yaptığımız çalışmaya göre bazı şirketlerin satın alma bütçeleri yüzde 100'ün üzerinde büyüyecek.
ÖNCE VERİMLİLİK
2023 yılında da farklı senaryolar oluşturabilen, alternatif tedarikçileri de planda tutan ve dijital platformları kullanabilen şirketlerin rekabette öne çıkması beklenirken, sürdürülebilirlik ve dijitalleşme satın alma liderlerinin ajandasında ilk sıraya oturmuş durumda.
Deloitte 2023 yılı Global Satın Alma Yöneticileri anketindeki öncelik sırasına bakıldığında, 2013 yılındaki ankette yüzde 50, 2021 yılındaki ankette ise yüzde 67 oranında yer alan sorumlu satın alma kavramının 2023 yılında yüzde 72 ile ikinci sırada yer aldığını görülüyor.
Deloitte anketinde ilk sırada ise yüzde 74 ile operasyonel verimliliği artırma yer alıyor. Bunu büyük ölçüde destekleyen dijital dönüşüm yüzde 72 ile üçüncü sırada geliyor.
Anketteki sonraki öncelikler ise yüzde 71 ile maliyet düşürme, yüzde 69 ile risk yönetimini geliştirme, yüzde 68 ile tedarik zincirinin dayanıklılığını geliştirme, yüzde 65 ile yenilikçi satın alma, yüzde 65 ile organik büyüme tabanlı satın alma, yüzde 61 ile tedarikçi iş birliğinin artırılması olarak sıralanıyor.
Dev bütçeleri yöneten 50 liderin yeni dönem projelerini öğrenerek satın alma stratejilerindeki değişimi ve yeni trendleri ortaya koymayı hedefledik.
MALİYET YÖNETİMİ
Listenin üçüncü sırasında yer alan Ford Otosan'ın 2023 ajandasının ilk maddesinde 'küresel ikmal zinciri risk yönetimi' var.
Bu gündem; malzeme ve komponentlerin bulunabilirliğini sağlamayı, finansal veya bölgesel risk oluşturabilecek Kademe 1 ve Kademe 2 tedarikçilerinin görünürlüğünü ve etkin yönetimini sürdürmeyi, son olarak lojistik ve konteyner operasyonlarını verimli bir şekilde yönetmeyi içeriyor. İkinci sırada ise 'maliyet yönetimi' geliyor.
Ford Otosan Satın Alma Lideri Murat Senir, odak noktalarım malzeme, enerji ve iş gücü ile ilgili maliyetleri etkin bir şekilde yönetmek olarak ifade ediyor. Bunun yanı sıra şirket, döviz ve enflasyon parametrelerini dikkate alarak nakit akışını optimize etmeyi hedefliyor. Senir, üçüncü madde olarak ise 'sıfır emisyon ve araç portföylerinin değişimi'ni sayıyor.
Dört kıtada 14 ülkeye yayılmış çok büyük bir operasyon yöneten Şişecam ise bu dönemde akıllı teknolojiler ve yetkin insan kaynağından aldığı güçle büyüyor.
Uzun dönem satın alma stratejileri, kritik tedarikçilerle iş birlikleri, dikey entegrasyon gibi çeşitli stratejilerin tedarik zinciri yönetiminin temel ve kalıcı bileşenleri haline geldiğini söyleyen Şişecam Tedarik Zinciri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Selma Öner, "Biz de bu doğrultuda iş kollarımızın tedarik süreçlerinin önündeki engelleri kaldıracak isabetli yatırım kararları alıyoruz" diyor.
Küresel ölçekte artan maliyetler ve hiperenflasyon ortamında tedarik zinciri süreçlerin stok optimizasyonuna dayalı bir yaklaşımla yöneten Şişecam, tedarik zincirinin görünürlüğünü ve şeffaflığını artırarak ilerliyor.
Bu yolla maliyetleri ve piyasa fiyatlarını doğru tahmin ederek artışların ürün fiyatlara asgari düzeyde etki etmesini sağladıklarını söyleyen Öner, "İş dünyasının tüm aktörlerinin etkilendiği belirsizliklerin gölgesinden ustalıkla çıkabiliyoruz" diyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR TEDARİK
Özellikle tedarikçi yönetimi alanlarında çalışmalarını yoğunlaştırmayı planlayan Enerjisa ise sözleşme yönetimi, hak ediş yönetimi ve tedarikçi yönetimi süreçlerini tamamen dijital ortama aktarmayı planlıyor. Ek olarak şirket ilk defa Enerjisa Üretim Tedarikçi Günü buluşmasını planlıyor.
Şirket, McKinsey ile gerçekleştirdiği çalışmalar ve çıktılar çerçevesinde teknoloji bazlı yönetime bağlı olarak stratejik kategori yönetimine geçişi planlıyor.
2023 yılında devreye alınan tedarikçi finansman programının etkin şekilde uygulanmasının önemine dikkat çeken Enerjisa Üretim Satın Alma Direktörü Aziz Ünal, "Bu projenin içinden geçtiğimiz ekonomik süreçte tedarikçilere can suyu olduğunun farkındayız. Bu süreci 2023 yılında da devam ettirmeyi arzu ediyoruz" diyor.
Dijitalleşmenin yanı sıra sürdürülebilirlik satın alma liderlerinin önemli başlıkları arasında. Akbank, 2050 yılına dek 'net sıfır banka' olma taahhüdü doğrultusunda ilerleyen bir banka olarak kendi operasyonlarında olduğu gibi tedarikçilerinin operasyonlarında da sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı kalınmasını önemsiyor.
Akbank Satın Alma Bölüm Başkanı Derya Tayşi, "Satın alma faaliyetlerimizdeki temel hedefimiz, bankamızın sürdürülebilirlik politikası doğrultusunda; etkin, maliyet duyarlı ve dinamik operasyonlarla sağlanan katkı ve değeri en üst seviyeye taşımak" diyor.
Bununla beraber, şirket ekonomik dalgalanmalar ve pandemi sonrası küresel çapta yaşanan ham madde ve lojistik maliyetlerindeki artış gibi dinamiklerin 2023 bütçesine etkilerini minimize etmek adına gerekli çalışmaları yürütüyor.
DİJİTALLEŞME GÜNDEMDE
9,8 milyar TL'lik satın alma bütçesi olan Kastamonu Entegre'nin de gündeminde dijitalleşme var. Şirket, iş süreçlerini dönüştürmeye, inovatif iş modellerini hayata geçirmeye devam ediyor.
Bu kapsamda 2023 yılında SAP ARIBA (e-tedarik) projesini hayata geçiren şirket, bu sayede teklif toplama, ihale, teklif değerlendirme ve tedarikçi değerlendirme gibi satın alma fonksiyonu ile ilişkili stratejik ve operasyonel aktivitelerini e-posta ve telefon yerine, e-tedarik portalı üzerinden gerçekleştirmeye başlayacak.
Şirket, 2017 sonunda hayata geçirdiği millileştirme projesiyle, daha önce ithal ettiği çeşitli malzemeleri yerli kaynaklardan tedarik ederek bugüne kadar toplam 21,8 milyon Euro tasarruf elde etti ve 45 milyon Euro'luk dövizin Türkiye'de kalmasını sağladı. Kastamonu Entegre Global Satın Alma Direktörü Birol Bilgin, yerelleşme çalışmalarının devam edeceğini söylüyor.
ÇEVİK YÖNETİM
2022 yılında satın alma bütçesi şirketin büyüme stratejisine, ihtiyaçlarına ve pazarın fiyatlandırmalarına uygun olarak yaklaşık 2,5 kat artış gösteren LC Waikiki 2023 yılında, geçtiğimiz yıla göre yaklaşık yüzde 10'luk bir artışla 11 milyar TL civarında harcama yapmayı planlıyor.
Dijitalleşme ve sürdürülebilirlik konuları şirketin gündemindeki yerini koruyor. Şirketin sıcak gündemlerinden bir diğeri de tedarik riskleri ve sözleşmesel risklerin belirli öngörüler ışığında çevik bir şekilde yönetimi.
İş sürekliliği ve operasyonel güvenlik açısından önem taşıyan bu konularda riskleri önceden belirlemek ve çevik yönetim yaklaşımıyla müdahale etmek için atacakları adımlar olduğunu belirten LC Waikiki Endirekt Satın Alma Genel Müdür Yardımcısı Demet Gülerman, "Organizasyonel gelişim ve yetenek yönetimini de şirketimizin büyüme ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için odaklandığımız bir diğer alan olarak söyleyebilirim" diyor.
Aksa Akrilik de dijitalleşme alanında önemli bir adım atarak dijital dönüşüm projeleri kapsamında önceki sene çalışmalarını başlattığı 'robot satın almacı' projesini hayata geçirdi.
RPA (Robotic Process Automation) uygulamaları ile hayata geçirilen bu proje sayesinde alımı yapılan satırların yaklaşık yüzde 20'sinin siparişi direkt olarak robot satın almacı tarafından oluşturuluyor.
AKSA Akrilik Kimya Sanayi A.Ş. Tedarik Zinciri Direktörü Atakan Kaplan, "Tedarikçilerimizin çevresel ve sosyal performans verilerini izleyip, bu alanlarda hedef belirlemeleri adına yönlendirmeler yapmaktayız" diyor.
YEREL ÜRETİMİ DESTEKLİYOR
Satın alma bütçeleri ile öne çıkan gıda perakende sektörünün de gündeminde dijitalleşme, yerel üretimi destekleme, çoklu kanal stratejisi ve maliyet yönetimi var. 2022 yılında 18,3 milyar TL'lik satın almaya imza atan ve 2023'te yüzde 100'ün üzerinde büyüme hedefleyen CarrefourSA'nın önceliklerinden biri yerel tedarikçi ağını geliştirmek.
Taze gıda ürünlerini doğru, kaliteli üretim yapan tedarikçilerden alırken, kuru gıda ve gıda dışı ürünlerde de üretimin sürdürülebilirliği için yerel üreticileri destekleyen şirket, bu kapsamda 6 Şubat'ta gerçekleşen depremlerin ardından da hızlı bir şekilde organize olarak deprem bölgesi üreticilerini önceliğine aldı.
CarrefourSA Genel Müdür Yardımcısı Murat Dinçer, "Türkiye'nin en verimli topraklarına sahip olan bu illerde üretimin devam etmesi için garantili alım modelimizi uyguluyoruz" diyor.
Gıda perakendesinin dev şirketlerinden Migros ise sürdürülebilir büyüme ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde dijital dönüşümü odağına alıyor. Şirket, teknolojiyi kullanarak operasyonel verimliliği artırmak için projeler geliştiriyor. Cirosunun yüzde 77 si tarıma dayalı olan Migros, sürdürülebilir ve izlenebilir tarımı destekliyor.
Yerelleşme yaklaşımıyla yerelden alınan ürünlerin o bölgede tüketilmesini önceliklendiriyor. Müşterilerle etkileşimde çoklu kanal stratejisini benimsediklerini söyleyen Migros Grubu Pazarlama İcra Kurulu Üyesi Ekmel Nuri Baydur, "Bunun için birbirine entegre satış kanalları yaratıyoruz. Türkiye'nin 81 ilindeki farklı formatlardaki mağazalarımız ve e-ticaret sistemimizle birlikte yaygınlaşıyoruz" diyor.
SORUMLU SATIN ALMA
Metro Türkiye'nin ise gündemindeki en önemli ve değişmez madde, sorumlu satın alma anlayışı. Bu anlayışla, ürünleri kaynağından rafa en güvenli şekilde ulaştırma hedefiyle yola çıkan Metro Türkiye, sunduğu ürünlerde yüksek kalite ve güvenlik standartlarını korumak ve geliştirmek amacıyla düzenli olarak denetimler ve analizler gerçekleştiriyor. Tedarikçilerin üretim yerlerinde denetimler gerçekleştiren şirket, her yıl 200'e yakın tedarikçiye eğitim veriyor.
Türk mutfağını ileriye taşımanın yolunun yerelleşmeden, ürünün ve üreticinin sürdürülebilirliğinden geçtiğine inandıklarını söyleyen Metro Türkiye Satın Almadan Sorumlu Yönetim Kurulu Üyesi Deniz Alkaç, "Bu anlayışımız da satın almalarımızda öne çıkıyor.
Tedarikçilerimizin yüzde 99'unu yerli tedarikçiler oluştururken, satın alma faaliyetlerimizin odağında da bu yıl da sürdürülebilirlik yer alıyor. Tüm satın almalarımızı sürdürülebilirlik stratejimizle uyumlu tedarikçilerden gerçekleştiriyoruz" diyor.
SESSİZ LÜKS ODAĞINDA
Lüks perakendenin önemli oyuncularından Beymen, satın alımlarını planlarken kalite ve mükemmellik anlayışının yanı sıra trendlere ve markalara göre bütçesini yönetmeye önem veriyor. Son dönemde moda dünyasının gündeminde sürdürülebilirlik ve sessiz lüks öne çıkıyor.
Tüketiciler ve özellikle Z kuşağı, her iki konuya da fazlasıyla duyarlı. Beymen Group modada sürdürülebilirliği merkezinde tutuyor. Beymen Group Satın Alma ve Ürün Grup Başkanı Polat Uyal, şöyle konuşuyor: "Özellikle pandemi süreciyle birlikte minimalizm kavramı, sadelik ile zarafetin kaliteli materyaller ve işçilikle buluştuğu tasarımlar, az çoktur felsefesi ile modada yükselişe geçti.
Önümüzdeki dönemde modada sürdürülebilirlik öncelikli gündemimiz olmaya devam ederken, sessiz lükse hayatımızda daha fazla yer vermeye başlayacağımızı söyleyebilirim." Pek çok sektörde olduğu gibi sağlık sektörünün de gündeminde dijitalleşme var.
MLPCARE Sağlık Hizmetleri A.Ş. Tedarik Zinciri Direktörü Dr. Mustafa Işık, diğer taraftan enflasyon ve piyasa koşulları neticesinde oluşan yüksek stoklu çalışma şartları nedeniyle mevcut lojistik yapıyı yeniden gözden geçirdiklerine dikkat çekiyor.
Alternatif tedarikçiler bulmanın yanında, alternatif lojistik konseptleri ve karar destek sistemli süreç yönetimi metodolojilerinin geliştirilmesi de planları arasında yer alıyor. Işık; dijital, verimlilik esaslı, izlenebilir ve sürdürülebilir yalın bir tedarik zinciri sistemi kurmanın temel hedefleri olduğunu söylüyor.
İSMAİL KÜRSAD KORKMAZ / OYAK MADEN METALÜRJİ GRUBU SATIN ALMA BAŞKAN YARDIMCISI:
“YEŞİL ÇELİK İÇİN ÇALIŞIYORUZ”
“Pandemi, tedarik zinciri kopmaları, savaş ve doğal afetler gibi sıra dışı olayların yaşandığı son birkaç yıl; risk tespiti ve yönetimi, esnek bakış açısı, karar alma ve uygulamada çeviklik, yeni şartlara hızlı adaptasyon gibi başlıkları hep gündemde tutuyor.
Bütün bunların yanında, orta ve uzun vadede tüm sektörlerin ortak ödevi daha çevreci bir yapıya ulaşmak olacak. Bunun için kullanılan girdilerin niteliğinde değişimler yaşanacağını, hizmet ve ürünlerin çevreye mümkünse hiç zarar vermemesi hedefi ile bir dönüşüm süreci içine girileceğini öngörüyoruz.
Birçok başka sektörde olduğu gibi, çelik sektöründe de bu dönüşüm yaşanacak, ‘yeşil çelik' için halihazırdaki üretim yöntemlerinin yeni uygulamalar ve teknolojiler ile desteklenmesi gerekecek. Bu kapsamda, tedarikçilerimiz ile bu gerekliliğe uygun hammaddeler ve yöntemler geliştirilmesi için iş birliktelikleri oluşturuyor, ortak ödevimiz için ortak çalışmalar yürütüyoruz.”
TUĞRUL GÜNAL / TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ DERNEĞİ (TEDAR) YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“SATIN ALMA VE AR-GE ORTAK ÇALIŞMALI”
“Türkiye'deki dövizin TL karşısındaki değer kazanımlarını nedeniyle ürünlerin içindeki ithal girdilerin maliyetlere yansımasını uzun vadeli tahmin etmek son derece zor. Dolayısıyla ilgili çalışanlar bu kapsamdaki kategori fiyat analizlerini kısa vadelerde gerçekleştirerek kendilerine öz satın almadaki fiyatlama stratejilerini geliştirme imkanlarını oluşturabilecekler.
Özellikle satın alma yapacağımız alanda faaliyet gösteren önemli tüm şirketleri yakından değerlendirilmeliyiz. Tedarikçi seçme kriterlerimiz çerçevesinde ihalelerimize davet edeceğimiz şirketlerin sayısını dolayısıyla rekabeti yükselterek daha avantajlı fiyatlar elde edebilmek mümkün olabilmektedir.
Satına alma ve AR-GE birimlerinin ürünlerin modellemeleri ile ilgili yapacakları ortak sürdürülebilir geliştirme çalışmaları, ürün maliyetlerinin geliştirilmesine çok pozitif etki ettiğini de önemle belirtmek isterim”
GÜRKAN HÜRYILMAZ / SATIN ALMA VE TEDARİK YÖNETİMİ MESLEK ODASI DERNEĞİ (TÜSMOD) YKB
“SORUMLU SATIN ALMA YILI İLAN ETTİK”
“Satın alma ve tedarik zinciri yönetimi konusundaki üst kurum kimliğimiz ile TÜSMOD olarak, 2023 yılını Etik, Çevre ve Toplum başlıklarını içeren sorumlu satın alma yılı ilan ettik. Mesleki ilkelerimiz ve taahhütlerimiz doğrultusunda sorumlu satın alma bilincini artırıyor ve örnek uygulamaları destekliyoruz.
Ayrıca, sorumlu satın alma bilincini artırmak adına Boğaziçi Üniversitesi ile birlikte oluşturduğumuz 22 modülden oluşan mesleki sertifika programımızın bir modülünü sadece bu konuya ayırdık. Diğer taraftan tedarik zincirinin çeşitliğinin artması, dijital dönüşüm ve tedarikçilerle ile stratejik iş birlikleri önemli başlıklar olarak sıralanıyor.”
FARUK BIDEV / ASTOR ENERJİ SATIN ALMA MÜDÜRÜ
“BÜTÇEMİZDE YÜZDE 30 ARTIŞ BEKLİYORUZ”
“2022 yılında 4,3 milyar TL'lik bir satın alma bütçemiz vardı. Astor olarak 2023 yılında önceki yıla göre yüzde 30 artış bekliyoruz. 2022 yılında ciromuzun yüzde 58'i satın almaya yönlendirildi. Astor Enerji olarak 500'ün üzerinde tedarikçi ile temastayız. Bu tedarikçilerin 154'ü ile de aktif olarak çalışıyoruz.
2023 yılı gündemimizde yeni yatırımlar için gerekli üretime yönelik alımlar var. Üretim kapasitemizi artırmak için tezgah, cihaz ve test ekipmanı yatırımları yapıyoruz. Dijitalleşmeye yönelik yatırımlarımız devam ediyor. Akıllı fabrika araştırma ve yatırımlarıyla ilgili çalışmalar yapıyoruz.
TAYANC ERYAVUZ / İGA İSTANBUL HAVALİMANI SATIN ALMA DİREKTÖRÜ
“MERKEZİ VERİ YÖNETİM SİSTEMİ KULLANIYORUZ”
“2023 yılı satın alma gündemimizde günümüzdeki değişen küresel piyasa koşulları ve iç piyasa beklentileri doğrultusunda, mevcut hizmet ve malzeme alımlarına dair yeniden değerlendirmelerin gündeme gelmesi bekleniyor. Dijitalleşme konusuna yönelik projeler hayata geçiriyoruz.
Mevcut akışımızda; talepten saha kullanımına kadar entegre edilmiş bir merkezi veri yönetim sistemi kullanıyoruz. Öte yandan sistemimize ilave edilmesi planlanan Robotik Süreç Otomasyonları (RPA) ile raporlama ve süreçlerinin sadeleşmesi için uygulanmaya başlayacak Data Driven Airport Project (Big Data) ön plana çıkıyor.”