LEVENT GÖKMEN DEMİRCİLER
lgokmen@ekonomist.com.tr
Kriz nedeniyle 2015 ve 2016'da yaprak kımıldamayan turizm sektöründe kgeçen yıldan beri ise toparlanma yaşanıyor. Rus pazarından Avrupa pazarına kadar hedef pazarlardan toparlanmaya dair sinyaller geliyor.
Krizde 500 binin üzerinde eleman çıkarmak zorunda kalan turizmciler, geçtiğimiz yıldan itibaren kadrolarını yeniden doldurmaya başlamıştı. Bu yıl dolulukların yüzde 90'lara kadar ulaşacak olmasına dair sinyallerle birlikte, İnsan Kaynakları Yöneticileri Derneği (İNKAY) verilerine göre, sektöre 24 bin yeni çalışan aranıyor.
Ağırlıklı olarak kıyı otellerinin eleman arayışı hızlanırken, 13 bin 200 garson, 12 bin çeşitli kademelerde aşçı, 6 bin 750 komi, 3 bin 400 ön büro çalışanı, 2 bin 500 kat görevlisi ve 650 eğlence alanında çalışacak kişiye ihtiyaç olduğuna dikkat çekiliyor. Turizm sektöründe 1,5 milyon kişi çalışırken bu sayı 2016 yılında 1 milyona kadar gerilemiş, geçtiğimiz yıl ise bu kaybın yarısı telafi edilmişti.
KALİFİYE ELEMAN ARANIYOR
Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği Başkanı Hakan Duran, kışın devletin verdiği teşvikler olduğunu, İŞKUR üzerinden alınan personel üç ay çalıştırıldığında asgari ücret kısmını devletin ödediğini, geri kalanın işverence tamamlandığını belirtiyor. Duran, bunun da hizmet kalitesini artırdığını, personelin altı ay yerine sekiz ay çalışmasını sağladığını vurguluyor.
İnsan Kaynaklanı Yöneticileri Derneği (İNKAY) Başkan Yardımcısı Okay Çıkan, turizm sektöründe kriz nedeniyle çalışanların başka sektörlere kaptırıldığını, toparlanmaya rağmen sektörde kalifiye eleman bulma sorunu yaşandığını söylüyor.
Turizm çalışanlarının 12 ay çalışma güvencesi olmaması nedeniyle kariyer planlaması yapamadığına dikkat çeken Çıkan, Sektörün kat görevlisi (house keeping), garson ve F&B'de yurtdışından eleman getirmek zorunda kaldığını da vurguluyor.
40 MİLYON TURİST
Rakip ülkelerdeki fiyat dalgalanmalarının ve yüksek fiyatların Türkiye'nin tercih edilmesini sağladığına dikkat çeken Hakan Duran, "Geçen yıl ülkemize 32 milyon turist gelmişti.
Bu yıl 38-40 milyon turist gelmesi bekleniyor" diyor. Özellikle İngiliz pazarında ciddi hareketlenme var. Türkiye'deki imkanların iyi olması cazibeyi artırıyor. Özellikle golf turizmi için kışın da gelenler oluyor. Turizmi 12 aya yaymanın sektörün sürdürülebilir olmasını sağlayacağına dikkat çekiliyor.
Örneğin; Antalya'nın merkezi bölgelerine göre uzak olan Manavgat bölgesinde 2017'ye göre yüzde 26'ya varan bir yükseliş söz konusu. Alman pazarının yanı sıra Rusya pazarı da hareketlendi. Ruslar erken rezervasyona alışmış durumda. Geçen yıl 4,5 milyon Rus ağırlayan Türkiye'nin bu yıl 5,5-6 milyon Rus ağırlaması bekleniyor.
FİYATLARDA TOPARLANMA EĞİLİMİ
Sektörde fiyatlar 2015-2017'de yüzde 45'e varan oranlarda inerken bu yıl 2015 rakamlarına yakınlaşma var. 2020 yılında 2015 rakamlarının geçilmesi planlanıyor. 5 yıldızlı her şey dahil otelde tek kişi için 650 TL ile bin TL arasında günlük fiyatlar var. Birçok otelin mayıs sonunda yüzde 40 indirimi içeren erken rezervasyon dönemi bitiyor.
2018 yılı 2017 yılından gelen düzeltmenin iyi olacağı bir yıl ancak sadece turist sayısındaki artış tek başına anlam taşımıyor. Fiyatların hala düşük olması sektörde kârlılığı engelliyor. Turist sayısını artırmak için dünyanın her yerine giden Türk turizmciler, kârlılığın da artmasını bekliyor.
Cornelia Deluxe Genel Müdürü Ali Şahin, turizmde dramatik indirimler yapıldığı için fiyatların hızlıca geri gelmesinin beklenmediğini söylüyor. Bu yıl yüzde 15-20 fiyat arttıranlar olduğunu ama hala eski seviyelere ulaşılamadığını belirten Şahin, yüzde 40'lık fiyat artışı yapılması halinde 2014 yılı rakamlarına ulaşılabileceğine vurgu yapıyor.
GEÇİŞ ORANI ÇOK YÜKSEK
TD Hospitality Consulting Başkanı Tayfun Döşkaya, turizm sektöründe kriz döneminde diğer sektörlere geçiş oranının yaklaşık yüzde 40 civarında olduğunu belirtiyor. Döşkaya, sektör değiştirmek zorunda kalan nitelikli personelin yerinin doldurulmasında otellerin zorlandığını vurguluyor.
Tayfun Döşkaya, "Şehir otellerinde yıllık personel değişim oranı yüzde 20-25, tatil otellerinde ise yüksek sezon içerisinde bu oran yüzde 45-50 civarında seyrediyor. Personel değişim oranının yüksek olması, aidiyet duygusunu ve misafir memnuniyetini olumsuz etkiliyor" yorumunu yapıyor.
Çalışanların 12 ay iş güvencesi, iş ve ücret tatmini, sosyal imkanlarının arttırılması, kariyer planlaması gibi birçok faktöre dikkat ettiğine de işaret ediliyor. Cornelia Diamond Genel Müdürü Zafer Alkaya ise kalifiye eleman kaybettiklerini yeni durumda Nepal, Kırgızistan Ukrayna gibi ülkelerden çalışan ithal ettiklerini söylüyor.
HAKAN DURAN PROFESYONEL OTEL YÖNETİCİLERİ DERNEĞİ BAŞKANI "TURİZM YARALARINI SARIYOR"
"Rusya ve Avrupa pazarlarındaki toparlanmanın etkisiyle turizm yaralarını sarmaya başladı.Sektör, kriz döneminde çok ciddi sayıda personel kaybetmişti.
Şu anda tek beklentimiz üniversite öğrencileri.
Üniversitelerden eğitimlerini mayıs sonunda bitirmelerini istedik. Kalifiye elemanı elimizde tutabilmek için turizmi spor turizmi, golf turizmi gibi çeşitlerle 12 aya yaymamız lazım. Kışı henüz daha net göremediğimiz için sektörde kalıcılık olamıyor. Birçok tesis kışın kapandığı için işçi çıkarmak zorunda kalıyor."