LEVENT GÖKMEN
lgokmen@ekonomist.com.tr
Turizm sektörü, tarihinin en kötü yılını yaşıyor. Yılın ilk yarısında ziyaretçi sayısı yüzde 27,9, turizm geliri ise yüzde 28,2 düşüş gösterdi. Bölgedeki siyasi istikrarsızlık, terör olayları ve Rusya ile yaşanan uçak kriziyle bu yıl çok büyük kan kaybeden turizm, tam Rusya ile tekrar yakınlaşmanın sevincini yaşarken darbe girişimiyle yeniden dip yaptı.
Oysa Rusya’dan turist kafilelerinin gelmeye başlamasıyla Antalya’da sezonun az da olsa toparlanması bekleniyordu. Turizmin bir diğer önemli adresi olan İstanbul’da da tablo aynı. Arap turistlerle kendisine gelmeye çalışan İstanbul otelleri darbe girişimiyle ciddi yara aldı.
Terör olaylarından etkilenmeyen ve bu süreçte sektöre az da olsa ilaç olan Arap turistler de darbe girişimiyle Türkiye’den ayaklarını çekti. Arap turistlerin 1-2 ay içinde yeniden Türkiye’ye gelmeleri bekleniyor. Ancak ‘Arap dönemi’ olarak adlandırılan temmuz-ekim döneminin darbe girişiminin etkisiyle kaçırıldığına dikkat çekiliyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Bu dönemde İstanbul’a gelen Arap turistler, İstanbul için düşük sezon olan yaz aylarında ciddi bir hareketlilik yaratıp kan kaybeden İstanbul otellerinin doluluklarına katkı sağlıyordu. İstanbul’a gelen yabancı ziyaretçi sayısı yılın altı aylık döneminde yüzde 22 düşüşle 5,6 milyondan 4,4 milyona gerilerken, İstanbul bu süreçte 1,2 milyon turist kaybetti.
Antalya’nın ilk altı aylık dönemdeki kaybı ise 2,5 milyona ulaşmış durumda. Bu düşüş kentin istihdamına da yansıdı. TEPAV İstihdam İzleme Bülteni’ne göre Antalya’da sigortalı çalışan sayısı Nisan 2016 itibariyle bir yılda 52 bin kişi azaldı.
İSTANBUL’DA SON DURUM
Elite World Otelleri Zincir Müdürü Ünsal Şınık, Arap dönemi sayesinde yüzde 60-70 doluluklara ulaşan İstanbul otellerinin darbe girişimiyle doluluklarının yüzde 40’lar seviyesine indiğini söylüyor. Talimhane bölgesinde yüzde 40’lara inen doluluklar, şehrin çeperlerindeki otellerde yüzde 20’ler seviyesinde kalıyor.
Teröre duyarlı olmayan Arap turistler dahil tüm turistlerin rezervasyonlarını iptal ettiklerine dikkat çeken Şınık, “İstanbul otellerinde doluluklar yüzde 20’ler seviyesine gerileyecektir. Darbe girişimi olduğu için 2-3 ay ülkemize kimse gelmez. Kongreler ya iptal oluyor ya da erteleniyor. Ertelenenler de ziyaretçi gelmeyeceği için iptal olur” diyor.
Müşteri bulamayan İstanbul otelleri arasında yaşanan rekabet nedeniyle fiyatların geçen yıla oranla yüzde 60’lar seviyesinde düştüğüne dikkat çekiliyor. Ünsal Şınık, 5 yıldızlı otellerde 2015’te 200 Euro’lar seviyesinde olan oda fiyatlarının bu yıl 100-110 Euro seviyelerine, 4 yıldızlı otellerde ise 2015’te 95-100 Euro seviyesinde olan oda fiyatlarının bu yıl 60 Euro’ya gerilediğini vurguluyor.
Ünsal Şınık, ortamın sakinleşmesinden sonra teröre rağmen ülkemize ziyaretçi gönderen İran, İsrail, Suudi Arabistan ve Kuzey Afrika ülkeleri gibi ülkelere odaklanılması gerektiğine işaret ediyor.
ANTALYA KAN AĞLIYOR
Yaşanan süreçte en ciddi darbeyi alan Antalya, Rusya ile ilişkilerin normalleşip sezonun hareketlenmesini beklerken şimdi sezonu dipte kapatmaya hazırlanıyor. Rusya’dan gelmesi beklenen charter uçaklarının planlamaları yapılmaya başlanırken, darbe girişiminin etkisiyle Rusya, vatandaşlarının Türkiye’ye gitmelerini 1 Ağus-tos’a kadar yasakladı.
Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Başkanı ve Atlas Global Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ersoy, yaşananlar nedeniyle Rusya’nın vatandaşlarını korumasının normal olduğuna dikkat çekerek, iki ülke arasındaki uçuşların gelecek sezon normalleşebileceğini vurguluyor.
TYD olarak Türk turizminin toptancılıktan çıkarılıp perakende satışa geçmesi adına altı aydan bu yana çalışmalar yaptıklarını belirten Murat Er-soy, Türkiye’deki tesislerin sadece dünyadaki büyük tur operatörleri tarafından satılması uygulamasından daha küçük çaplı seyahat acenteleri tarafından satışına geçileceğini söylüyor.
Hükümetin desteğiyle yapılacak olan bu uygulama ile turizm yörelerinden hedef pazarlara uçak seferleri konularak büyük tur operatörlerinin sıkıntılı dönemlerde tüm rezervasyonları iptal etme gibi risklerin de önüne geçilmiş olacak.
KURBAN BAYRAMI UMUDU
Turizmcilerin iç pazara sarılma yılı olan 2016 turizm sezonunun finalinde de son umut Kurban Bayramı ile iç pazar oldu. Darbe girişimiyle gelen turistlerin büyük bir kısmının ülkelerine döndüğünü, gelmeyi planlayanların da rezervasyonlarını iptal ettiklerini söyleyen Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (PYOD) Başkanı ve Calista Hotel Genel Müdürü Ali Kızıldağ, “Tesislerimizde doluluk oranları yüzde 30-40’lar seviyesinde. Bu oran iptal edilen rezervasyonlarla daha da düşecek. Turizmciler olarak Kurban Bayra-mı’na odaklandık” diyor.
Açılmayan otellerin yılı kapalı olarak tamamlaması beklenirken, açık otellerin de Kurban Bayramı’nda hareketlenme umudu ile açık kalmaya devam edeceklerine dikkat çekiliyor. Zaten en düşük eleman sayısı ile faaliyet gösteren tesislerde yeni işten çıkarma dalgası beklenmiyor.
Ali Kızıldağ, Rus turistlerin Antalya’da kötü olaylar yaşanmadığını, bölgenin güvenli olduğunu ülkelerinde anlatacağını, bunun da herhangi bir olumsuz algının önüne geçeceğini vurguluyor. İçinde bulunulan durum nedeniyle tanıtım yapmadıklarını söyleyen Kızıldağ, sadece eski müşterilerine Türkiye’nin hala güvenli olduğunu telefon ve SMS yoluyla anlattıklarını belirtiyor.
GÜVENLİ ÜLKE ALGISI
Hükümetin hedef pazarlara yönelik iyi ilişkiler kurma hedefinin önümüzdeki sezonlarda turizme olumlu yansımasını beklediklerini belirten sektör temsilcileri, bundan sonraki yılların kurtarılması için istikrarın ve güvenli ülke algısının yeniden imar edilmesi gerektiğini söylüyor.
Rixos Yönetim Kurulu Başkanı Fettah Tamince, turizmin en zorlu döneminde ayakta kalmak üzere ciddi çaba gösterdiklerini söylüyor. Tamince, önümüzdeki yıllarda turizmin eski güzel günlerine dönmesi için her türlü tanıtım ve aksiyonu aldıklarını ve Türkiye’nin güvenli ülke olduğunu vurgulamaya çalıştıklarını ifade ediyor.