ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Son iki yılda hem küresel hem de bölgesel gelişmeler nedeniyle aşağı yönlü bir seyir izleyen Türkiye ihracatı, 2017’nin ilk çeyreğinde yüzde 9,3 artış kaydetti. Yıl boyunca ihracatta olumlu bir tablo beklentisinin hakim olması, gözleri ihracatçıların kullandıkları kredilere ve elbette ihracata destek misyonu ile faaliyet gösteren Türk Eximbank’a çevirdi. Biz de hem bankanın 2017 hedeflerini hem de kredi arayışındaki ihracatçıların sorunlarını Türk Eximbank Genel Müdürü Adnan Yıldırım ile konuştuk.
Yıldırım’a yönelttiğimiz sorular ve aldığımız yanıtlar şöyle...
İhracatçıya destek vermek için kurulan Türk Eximbank, kurulduğu 1987’den bu yana nasıl bir büyüklüğe ulaştı?
Öncelikle vurgulamak gerekir ki, biz önce resmi ihracat destek kuruluşuyuz, sonra bankayız. Misyonumuz, varlık sebebimiz bu. Geldiğimiz noktada, 30’uncu yılımızda sistemdeki 52 banka içinde Türkiye’nin 11’inci büyük bankasıyız. Bu büyük bir sorumluluk. Tamamı Hazine’ye ait bir bankayız ama piyasa koşullarında çalışıyoruz. Sistemdeki ihracat kredilerinin yüzde 42’sini biz veriyoruz. Yani ihracat kredilerinin neredeyse yarısını tek başına biz veriyoruz. Geçen yıl 22 milyar dolar kredi verdik. 2016 sonu itibariyle Türk Exim-bank’ın aktif büyüklüğü ise 64 milyar TL’ye ulaşmış durumda.
2017 yılının ilk çeyreği sona erdi. İlk çeyrek ihracat finansmanı açısından nasıl geçti? 2017 sonuna ilişkin hedefleriniz nelerdir?
2015 ve 2016’daki ekonomik durgunluk, terör olayları ve darbe girişimi, haliyle ihracatı olumsuz etkiledi. Dünyadaki talep yapısı da bu olumsuzlukta etkili oldu. Ama bu yıl yeni pazarlara girilmesini ve katma değerli ihracatın artmasını bekliyoruz. İhracata dönük teşvik uygulamalarının da bu yıl etkisini göstereceğini düşünüyoruz. Türk Eximbank olarak her şeye rağmen 2016’yı büyüme ile kapattık. Sigorta ile birlikte 33 milyar dolarlık destekle, toplam ihracatın yüzde 23’ünü destekler bir yapıya ulaştık. Bu konuda Güney Kore’den sonra dünya ikincisiyiz. Güney Kore Eximbank’ı toplam ihracatın yüzde 27,7’sini destekliyor. Bizim amacımız 2017’de oranımızı yüzde 26’ya ulaştırmak.
İhracat finansmanında öncelik verdiğiniz sektörler var mı?
Türkiye ihracatındaki sektörel dağılıma yakın bir seyir izliyoruz. Bazı sektörlerde 2 puan aşağıda ya da yukarıda olur ama asıl olarak ihracatın lokomotifi olan sektörler bizim de en çok kredi verdiğimiz sektörler olarak öne çıkıyor. Ama özellikle son birkaç yıldır katma değerli, ileri teknoloji kullanan alanlara daha çok önem vermeye çalışıyoruz. İhracatçılarımızı da böyle yönlendirmeye çalışıyoruz.
İhracat yapmak isteyen bir girişimci, Türk Eximbank’a başvururken nelere dikkat etmeli?
Biz şu an itibariyle kredi tarafında 6 bin 400, sigorta tarafında 2 bin 300 firmayla çalışıyoruz. Her iki tarafta da olan firmaları düşersek, toplamda yaklaşık 7 bin 700 firmayla çalışıyoruz. Bugüne kadar Türk Eximbank ile çalışmamış ama finansmana erişim için mutlaka bizimle çalışması gereken firmalar için ocak ayından bu yana ihracatta öncelikli kentlerimizde programlar yapıyoruz. Şu an Türkiye’de yaklaşık 65 bin ihracatçı firma var. Yani biz bu firmaların 7 bin 700’üne ulaşmış durumdayız. Dolayısıyla daha önce Eximbank ile çalışmayan şirketlerimizi hizmetlerimizden faydalanmaya çağırıyoruz. Bu konuda önemli açılımlara da hazırlanıyoruz. Sadece ihracata değil döviz kazandırıcı diğer faaliyetlere de kredi desteği vermeye hazırız.
Yani ihracat yapmayan bir şirket de sizden kredi talebinde bulunabilir mi?
Evet. Yalnızca ihracat değil turizm, lojistik gibi döviz kazandırıcı faaliyetleri ve yurtdışındaki müteahhitlik projelerini de destekliyoruz. Özellikle yeni dönemde turizm otelcilik ve sağlık turizmi konusunda döviz getirici gelir elde ediliyorsa, bu kapsamdaki şirketlere destek vereceğiz. Bu yeni bir konu. Bu konuda şubat ayında turizmcilerle özel bir toplantı yaptık. Daha fazla işbirliği nasıl yapabiliriz, onu konuştuk. Nisan ayı içinde bir kez daha bir araya geleceğiz. Turizmden sonra sağlık sektörü ile de toplantı yapacağız. Gelirinin yarıdan fazlasını yabancı hastalardan elde eden hastanelerimiz var. Dolayısıyla her iki kesim için de beklemedikleri önerilerimiz olacak. Döviz getirisi açısından çok önemli olan bu iki sektörü bundan sonra daha çok destekleyeceğiz.
Yeni dönemde yurtdışı alıcılara yönelik hizmetleriniz de olacak mı? Olacaksa ayrıntıları nelerdir?
Evet, pek bilinmez ama biz yalnızca ihracatçılarımızı değil, ihracatçılarımızdan mal alan yabancı alıcıları da kredilendiriyoruz. Aslında dünyadaki Exim’lerin geneli, kendi ihracatçısından çok yabancı alıcılara kredi verir, ülkelerinden mal alsınlar diye. Biz de dolayısıyla bu alanda varız. Bu konuda son olarak Ekonomi Bakanlığı bir faiz düzenlemesi de yaptı. Böylelikle faiz desteği programı da hayata geçirilmiş oldu. Türk ihracatçısı ve ithalatçısı da dünyadaki Exim’lerden en fazla borçlanan ülkeler içerisinde her zaman ilk beş içindedir. Biz de yeni dönemde yurtdışından talep yaratmak için yabancıya destekleri artıracağız.
Yakın dönemde Anadolu’da şubeleşme planınız var mı?
Türk Eximbank’ın 2016 sonu itibariyle tek şubesi Gaziantep’teydi. Onun dışında kentlerde irtibat ofislerimiz vardı. Biz şimdi hem yerinde hizmet vermek hem de müşteri tabanımızı genişletmek için şube sayımızı artırmaya karar verdik. İlk etapta Denizli, Adana ve Bursa’da şube açacağız. Bunların tamamı nisan ayı içinde faaliyete geçecek. Ardından yılın ortasında doğru Konya, Kayseri ve Antalya illerinde şube açacağız. İhracat performansına göre diğer illerde de şubeleş-meyi sürdüreceğiz. Yani 2017 sonuna kadar şube sayımızı birden yediye çıkaracağız.
Sigortacılık faaliyetleriniz hakkında bilgi verir misiniz?
Sigorta ve sigortanın finansmana dönüşümü konusunda en az kredi konusunda olduğumuz kadar iyiyiz. İhracat sigortasının yanında ihracatçılarımızın yurtiçi alacaklarını da sigortalıyoruz. Yani ihracatçılarımızın yurtiçi ve yurtdışı alacaklarını krediye dönüştürmüş oluyoruz. Şu anda müşterimiz olan şirketlerin üçte birine sigorta hizmeti veriyoruz. Sigorta komisyonumuz ise son derece düşüktür. Ortalama binde 3,4 seviyesindedir. Bugün bankacılık sektöründeki teminat komisyonlarının çok altında bir oran bu.