ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
2017’den itibaren pek çok Türk şirketi, ABD’de boy göstermeye hazırlanıyor. Sanayinin yanı sıra inşaat ve turizmde de önemli işbirliklerinin beklendiği dile getiriliyor. ABD’de 8 Kasım’da yapılan 58’inci başkanlık seçimi sonunda sandıktan Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ın çıkması, ABD’de yatırımları bulunan Türk şirketleri tarafından olumlu karşılandı.
Son yıllarda giderek artan bir ivme ile ABD’ye doğrudan yatırım yapan Türk şirketleri, ülke ekonomisini hızla kalkındırma vaadiyle işbaşına geçen Trump’ın hayata geçireceği ekonomik politikaların bu ülkede yatırım yapmayı kolaylaştıracağı görüşünde.
Donald Trump da başkanlığının kesinleşmesinin ardından yaptığı teşekkür konuşmasında, bir an önce altyapı yatırımlarına başlayacaklarını ve yeni istihdam alanları yaratacaklarını vurgulayarak ABD ekonomisindeçarklann yeniden hızlanacağı mesajını verdi.
Ticari vergileri yüzde 15 düşürme, asgari ücreti artırma ve Çin ile Meksika’dan ithalatı kısma sözü veren Trump, ABD’de büyük bir üretim dalgası yaratmayı hedefliyor. Bu da ABD’de yatırımı bulunan ya da yeni yatırım için kollarını sıvamış olan Türk şirketlerini umutlandırıyor.
ABD’YE YATIRIM SEFERİTürkiye ile ABD arasındaki ticari ilişkiler, diplomaside son 50 yılda yaşanan ‘stratejik ortaklık’a rağmen istenen düzeye hiçbir zaman ulaşamadı. Son 10 yılda Türkiye ihracatının artmasıyla birlikte yüzde 42 oranında artarak toplamda 18 milyar dolara dayanan dış ticaret hacmi, iki ülke açısından da yetersiz bulunuyor.
2015 sonu verilerine göre, Türkiye ABD’ye 6,4 milyar dolarlık ihracat yaparken, 11,1 milyar dolarlık da ithalat yapıyor. Türkiye’nin ihracatında ilk sıraları otomotiv, demir çelik ve tekstil kaplarken, ithalatta ise savunma sanayi ve teknoloji ürünleri önde geliyor.
Ticaretteki durgunluğa rağmen, son birkaç yılda ABD’de doğrudan yatırım yapmaya soyunan Türk şirketlerinin sayısı ise her geçen gün artıyor. 300 milyonluk pazarı, yüksek satın alma gücü ve Güney Amerika pazarlarına yakınlığı ile ABD, pek çok Türk şirketinin iştahını kabartıyor.
Özellikle 2008 krizi sonrasında Türk şirketlerinin ABD’ye olan ilgisi arttı. Borusan’ın Teksas’ta kurduğu çelik boru fabrikası, Koç’un Miami’de aldığı tersane, Sarkuysan’ın New York’taki makine yedek parça fabrikası ve Erbakır’ın Meksika sınırındaki El Paso’daki bakır fabrikası 2008 sonrası hayata geçirilen ilk Türk yatırımları olma özelliği taşıyor.
Şimdi ise Trump’ın seçilmesi ile birlikte Türkiye’den ABD’ye ikinci yatırım akını için düğmeye basıldı. Savunma sana-yiinden turizme, gayrimenkulden makine imalatına kadar pek çok alanda ABD’de üretim için geri sayım başlamış durumda.
HAVELSAN 3D ŞİRKETİ ALDI
Yeni dönemde ABD’de yatırım için kolları sıvayan Türk şirketlerinden biri savunma sanayiinin büyük oyuncularından Hava Elektronik Sanayi (HAVELSAN). 1,5 yıl süren pazarlıkların ardından geçen hafta ABD'deki Silikon Vadisi'nde faaliyet gösteren Quantum 3D firmasının yüzde 100’ünü satın alan Havelsan, bu satın alma ile dünyanın teknoloji merkezi olan Silikon Vadisi’nde üretime geçmiş oldu.
Quantum 3D firması, simülatörlere görüntü sistemleri üreten bir şirket. HAVELSAN da bundan böyle bu alanda başta ABD pazarına olmak üzere üretim ve ihracat yapacak.
HAVELSAN Genel Müdürü Ahmet Hamdi Atalay, bir Türk savunma şirketinin ABD’de gerçekleştirdiği bu ilk satın almaya ilişkin olarak, “Vizyonumuz hem kendi mühendislerimizle hem de Silikon Vadisi etrafında oluşturacağımız ekosistemle buradaki teknolojileri Türkiye'ye taşımak ve aynı zamanda Türkiye'de geliştirdiğimiz ürün ve çözümlerimizi Quantum 3D vasıtasıyla Amerika kıtasına satmak” diyor.
FLORİDA’DA OTEL AÇIYOR
Yine Türk şirketler için yeni dönemde ABD’deki bir diğer cazip alan turizm ve gayrimenkul. Bu alanda önemli bir yatırım da Süzer Gru-bu’ndan gelecek. Türkiye’de 2000’le-rin başından beri dünyaca ünlü otel zinciri Ritz Carlton ile işbirliği yapan Süzer Grubu, bünyesindeki Som Otelcilik ve Turizm ile de otel alım satımı ve kiralaması gerçekleştiriyor.
Grup, New York’taki rezidans projesinin ardından ABD’nin turizm ve eğlence merkezi olan Florida eyaletinde bir otel açmak için gün sayıyor. 2016 başında Miami’de 40 milyon dolara satın aldığı arazinin üzerine ultra lüks bir otel inşaatına başlayan Süzer, bu yatırımda ABD’li gayrimenkul şirketi ASSR Capital ile işbirliği yapıyor.
SARKUYSAN’DAN FABRİKA
Öte yandan ABD’deki büyük Türk sermayeli yatırımlardan birini 2009 yılında hayata geçiren Sarkuy-san da Trump döneminde ABD’deki üretimini büyütme kararı aldı.
New York eyaletinin başkenti Albany’de kurduğu fabrikanın ardından şimdi de Georgia eyaletinin başkenti Atlanta’da ikinci fabrikasını açmaya hazırlanan Sarkuysan, bu fabrikada da endüstriyel mamul üretimi yapacak.
2014 sonunda özellikle otomotiv sektörü için bakır tel üretimi yapmak amacıyla ABD’yi seçen Erbakır da 2017 sonrası için hedef büyüttü. Meksika sınırındaki El Paso’da kurdukları fabrikanın kapasitesini artıracaklarını kaydeden Erbakır’ın yönetim kurulu üyesi Müjdat Keçeci, ABD’de büyüme umutlarının arttığını söylüyor.
Trump’ın dengeli bir piyasa ve faiz politikası izleyeceğini düşündüğünü ifade eden Keçeci, “Türkiye’nin ABD’deki en önemli yatırımlarından birini hayata geçirmiş bir şirket olarak geleceğe umutlu bakıyoruz. El Paso’da faaliyette olan bakır fabrikamızın üretimini giderek artırıyoruz. Buradaki üretimimize güveniyoruz. Trump’ın seçilmesi ekonomiyi ısıtabilir” diye konuşuyor