Tüketici elektroniğinde cirolarda büyüme olsa da satiş adetlerinde küçülme yaşanıyor. Bu ürünlerin satıldığı en büyük kanal olan teknoloji marketleri ise online kanalın payını artırıyor. Pazardaki konsolidasyon sonrası yerli oyuncuların ağırlığı artmış bulunuyor.
GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Teknoloji marketleri, tüketici teknoloji ürünlerinin en fazla satıldığı kanalların başında geliyor. Cep telefonlarından kalkan ve bilgisayarda azalan taksitler, beyaz eşya satan bayilerin gücü ve kurdaki sert yükselişler pazarı etkilese de ciro büyümeye devam ediyor. Ancak satış adetlerinde düşüş gözleniyor.
DARALMA SÜRECEK
Araştırma şirketi GfK'nın Teknoloji Perakende Panel Araştırması'na göre, 2018 yılında tüketici elektroniği pazarının büyüklüğü yaklaşık olarak 59,5 milyar TL oldu. Pazar, 2017 yılına göre yüzde 9,4 büyüme gösterdi. Ancak adette ise yüzde 10 seviyesinde gerileme kaydetti.
Bu yıl için ise beklentiler çok yüksek değil. Kurlardaki yükseliş ve gerileyen harcama eğilimi nedeniyle bu yıl tüketici elektroniği pazarında adet bazında yüzde 15 daralma yaşanabileceği tahmin ediliyor.
Ancak enflasyona bağlı fiyat artışları nedeniyle pazarın cirosal bazda yatay kalması öngörülüyor. Teknoloji marketlerde büyük bir satış kalemi olan cep telefonlarındaki verginin artması da bunda etkili olacak.
VERGİ ETKİSİ NASIL OLACAK?
Cep telefonlarına gelen yeni vergiyle birlikte, cep telefonu pazarının ortalama yüzde 25 daralacağı düşünülüyor. Beklentilere göre, bu daralma pazardaki hacmi de küçültecek. Zaten akıllı telefon fiyatlarındaki kur etkisi ve taksit sınırlamasıyla birlikte pazar adetsel olarak orta segment ürünlere kaydı ve son çeyrekte yüzde 27 adetsel daralma yaşandı.
MedlaMarkt Türkiye ve Yunanistan İcra Kurulu Başkanı Yenal Gökyıldırım, vergi artışlarının veya cihaz fiyatlarında yaşanacak değişimlerin adet bazında satışlara etki etmesini beklemiyor. Ancak yine de Yenal Gökyıldırım'a göre üst segment cihazların fiyatlarında daha çok artış yaşanacak olması, tüketicilerin segment tercihlerinde farklılıklara gitmesine yol açabilir.
TL BAZINDA BÜYÜME
Tüketici güveninin geçen yılın temmuz ayında düşme trendine geçtiğini ve sonbaharda son 10 yılın en düşük seviyelerine ulaştığını gördüklerini ifade eden Teknosa Genel Müdürü Bülent Gürcan, buna dövizdeki yükselişe paralel artan fiyatlar ve yeni taksit ile kredi finansman sınırlamaları eklenince, eylül ayında pazarda daralma olduğuna işaret ediyor.
Bülent Gürcan, bu yıl ise pazarın adetsel olarak daralsa da TL bazında büyümeyle yılı kapatabileceğini düşünüyor. Teknosa da pazarın üzerinde büyümeye odaklanıyor. Bülent Gürcan, geçen yıl 40 milyon TL yatırım yaptıklarını söylüyor. Yeni iş modellerine odaklandıklarını da ifade ediyor.
Gürcan, "KOBİ'lere, farklı ölçekteki işletmelere ve meslek gruplarına ödeme kolaylığı sağlayacak kiralama hizmetini hayata geçirdik. Mağazalarımızda ve Iklimsa bayi kanalımızda işletmeleri teknoloji ürünleriyle daha avantajlı şekilde buluşturacak bir platform oluşturduk" diyor.
ZORLU PAZAR KOŞULLARI
2018'in zorlu pazar koşullarının olduğu bir yıl olduğunu söyleyen Yenal Gökyıldırım da son üç yıldır Türkiye'de sektör büyümesinin üzerinde büyüme gerçekleştirdiklerini ve sektörde 21 alt kategoride de aynı şekilde hem pazarın hem rakiplerinin üzerinde büyüdüklerini ifade ediyor.
Bu büyümede çok kanallı stratejilerinin etkili olduğunu, Media Markt'ta özellikle enflasyonla mücadele planı kapsamında yapılan indirim ve kampanyaların 2018'i hedefledikleri gibi bitirmelerini sağladığını belirtiyor. Yenal Gökyıldırım, bu yıl pazarın geçen yıla paralel, Media Markt'ın ise pazarın iki katı büyüyeceğini öngörüyor. Hedef, önümüzdeki yıl ise pazar payını yüzde 35 oranında yükseltmek.
YATIRIMLARA DEVAM
İstanbul Bilişim CEOsu Ediz Akın ise sektörün durgun bir yıl geçirmesine rağmen yatırımlarına devam ettiklerini söylüyor. Akın, "Müşterilerimizin yüzde 60-65'i mobil ve web üzerinden alımlarını gerçekleştiriyor.
Online satışlarımıza paralel olarak offline satışlarımızda da yatırım yapmaya devam ederek mağaza yatırımlarımızı sürdürdük" diyor. İstanbul Bilişim, bu yıl da offline yatırımlarına ve istihdam yaratmaya devam ediyor. 2018'de var olan mağaza sayısını 2019 yılının ilk çeyreğinde iki katına çıkardı.
Bu yılın sonunda mağaza sayısını 10'a çıkarmayı hedefliyor. İstanbul Bilişim, 80 olan çalışan sayısını da 100'e çıkaracak. Media Markt da mağaza yatırımlarını sürdürecek. 2019 yılını toplam 80 mağaza ile kapatmayı hedeflen Media Markt, ayrıca var olan bazı mağazaları da yenileyecek.
Çoklu kanal ve dijitalleşme yatırımlarını sürdürecek olan Teknosa da, bu yıl 30 milyon TL'nin üzerinde yatırım yaparak yüksek katma değer üretmeyi hedefliyor. Ayrıca satış sonrası hizmetlere, Teknosacell'e, kendi özel markası Preo'ya yenilikler katmaya devam edecek olan Teknosa, inovatif projelere öncelik verecek ve insan kaynağına yatırımı sürdürecek.
ONLINE'A KAYIŞ
Mağaza yatırımlarına ve yenilemelere devam eden şirketler son dönemde online kanaldaki büyümelerini de hızlandırdı. Bu kanaldan satışlar cirodan daha fazla pay almaya devam ederken buraya yönelik özel hizmetler de geliştiriliyor.
İstanbul Bilişim'in online kanaldan satışının payı yüzde 60. Geçen yıla göre online'da yüzde 15 büyüme elde eden şirket ayrıca sepet ortalamasını da bin 400 TL'den bin 680 TL'ye yükseltti. Media Markt'ın da toplam satışlarının yüzde 9'unu online satışlar oluşturuyor.
İnternet sitesi üzerinden satışlarını son bir yıl içinde yüzde 24 artıran şirketin hedefi, bu alanda da düzenli olarak büyümek. Media Markt, e-ticaret kanalını, online kredi ödeme, kapıda ödeme gibi yeni hizmetler ve gelişmelerle müşteri odaklı bir yapıya dönüştürdü.
Teknosa'da 2018'de e-ticaretin ciro içindeki payı yüzde 6 oldu. Online alışveriş yapan 100 müşterinin 25'i de mobil kanalları kullandı. Teknosa bu yıl online cirosunu daha fazla artırmayı hedefliyor.
YABANCILARDAN SADECE MEDİA MARKT KALDI
Tüketici elektroniği perakende sektörü, bir ara Türkiye'deki fırsatlar nedeniyle tüm oyuncuların yer aldığı bir pazara dönüşmüştü. Ancak daha sonra yabancı şirketlerden Best Buy, Darty ve Electroworld gibi şirketler çıktı ve yerini yerli oyunculara bıraktı.
Almanya merkezli Electronic Partner ve ABD'li Best Buy mağazalarını Teknosa'ya satarak Türkiye pazarından çıkmıştı. Bimeks, 2013'te ElectroWorld'ün Türkiye kolunun tamamını satın almış ve mağazalarını devralmıştı. Ardından Fransız Darty'nin de Türkiye'deki mağazalarından 28'ini satın alarak bünyesine katmıştı.
Şimdi yabancı şirket olarak sadece Media Markt kaldı. MediaMarkt'ın Teknosa'yı satın almak üzere görüşmelerde bulunduğu iddia edildi. Yakın zamanda yerlilerden Gold Teknoloji ve Bimeks ise borçları nedeniyle iflas ertelemeye gitti. Şu anda Teknosa, Vatan Bilgisayar ve İstanbul Bilişim sektörün yerli oyuncuları olarak faaliyet gösteriyor.