Pandemiyle durma noktasına gelen ‘tax free-KDV iade’ pazarı uluslararası uçuşların artmasından ve aşılama çalışmalarından olumlu etkilense de pazarın 2019 rakamlarına dönmesi dört yılı bulabilir. Bu yıl sonu beklentisi ise yüzde 67 büyümeyle 3,5 milyar dolarlık ciroya ulaşmak.
03 – 16 Ekim 2021 tarihli sayıdan
Tabancı ülke vatandaşlarının ülke içinde aldıkları malların vergiden arındırılması anlamına gelen 'tax free-KDV iade' uygulaması dünya genelinde 70 milyar Euro büyüklüğe ulaşan bir ekonomi yaratıyor.
Pandemi nedeniyle ülkeler arası seyahatlerin yasaklanması pazarı durma noktasına getirdi. 2020'de tax free pazarı yüzde 81 küçüldü ve pazar hacim 13 milyar Euro'ya düştü.
2021'de uluslararası uçuşların artması, pandeminin kademeli olarak tersine çevrilmesi, aşılama çalışmaları, seyahat severlerin motivasyonu ve 2021'in ortasına kadar seyahat kısıtlamalarının büyük ölçüde kaldırılması gibi olumlu haberler tax free pazarında pozitif rüzgarların esmesine neden oldu.
"DÖRTTE BİRİ GERİ GELDİ"
Pazar, 2021 yılının özellikle ikinci çeyreğinde iyileşme yolunda önemli sinyaller verdi. Satışlar temmuz sonu itibarıyla bir önceki yılın yedi aylık dönemine göre yüzde 256 artarken sadece temmuz ayının iki yıllık karşılaştırmasında ise yüzde 13'lük bir artış görüldü.
Planet Türkiye Ülke Müdürü Mehmet Baykam, "Bu figürler ışığında pandemi öncesindeki son yıl olan 2019'un yıllık tax free hacminin dörtte birinin geri geldiğini ifade etmek gerekir" diyor.
İtalya, temmuz ayında tax free sektörü için yeniden çok önemli bir durak oldu. Diğer yandan Portekiz de sektörün iyileşmesine önemli katkıda bulundu. İngiliz, Angolalı ve Çinli turistler temmuz ayında İber Yarımadası'ndaki bu ülkeye akın ederken pandemi öncesinde ülkeye gelen en büyük ikinci turist grubu olan
Brezilyalılar ise ülkelerinde pandeminin hız kesmemesi nedeniyle Portekiz'i daha az ziyaret ettiler ve turist grubu olarak dördüncü sıraya düştüler.
Ülkelerin yurtdışına çıkma konusunda eskiye dönme hızına bakıldığında, ikinci doz aşılanma yüzdesi çok yüksek olan ABD vatandaşları yeniden seyahatlerine başladı. ABD'lilerin ziyaretlerini sıklaştırması Fransa'nın yılın yedi ayında tax free pazarını bir önceki yıla göre üçe katlamasını sağladı.
TOPARLANMA VAKİT ALACAK
Türkiye'de de tablo dünyayla benzer. Türkiye'de 2019 yılında potansiyel tax free pazar büyüklüğü yüzde 14 artarak 5,6 milyar dolara çıkmıştı. 2020 yılında ise 2019'a göre pazar yüzde 62 oranında küçüldü.
Pandemi nedeniyle 2020 yılını büyük kayıplarla kapatan turizm sektöründe bugünlerde iyimserlik hakim. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy sektörün bu yılki hedefini, "Koşullarda ciddi bir değişiklik olmazsa tekrar bir virüs dalgası gelmezse 25 milyon turist, 20 milyar dolar üzerinde gelirle kapatırız diye düşünüyorum" sözleriyle ortaya koymuştu. Bu hedefe göre, potansiyel tax free pazarının da 3,5 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Planet Türkiye'den Mehmet Baykam, seyahat koşullarının normalleşmesi ve pandeminin küresel olarak kontrol altına alınmasıyla pazardaki toparlanmanın 2022'de de devam edeceğini söylüyor. Tüm bu pozitif gelişmelere rağmen, uluslararası turizmin 2019 seviyesine dönmesinin iki ila dört yıl arasında bir süre alacağı öngörülüyor.
2019'a göre hala alışverişlerin çok düşük olduğuna dikkat çeken Global Blue Türkiye Genel Müdürü Selim Seyhun, "Turist sayısı artsa da bu alışverişe beklediğimiz oranlarda yansımıyor. Turistler alışverişe değil daha çok deniz tatiline geliyor" diyor.
DİJİTALLEŞME ÖNE ÇIKIYOR
Bu süreçte tax free pazarında da dijitalleşme öne çıkıyor. Global Blue, tax free sürecinde bulaş riskini azaltacak projeler üzerinde çalışıyor. KDV iadelerinin mobil olarak cep üzerinden alınabilmesiyle ilgili bir teknoloji geliştiren şirket, projeyi Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na sundu.
Bakanlıktan geri dönüş beklediklerini belirten Selim Seyhun, şu anda maliyetleri kurtarmaya çalıştıklarını söylüyor. Şirket, satın almalarla teknoloji gücünü artırıyor.
Global Blue, dijital alışveriş fişi alanındaki lider sağlayıcı Yocuda'daki hisse payını yüzde 56'ya çıkardı. Global Blue, Yocuda'daki çoğunluk hisseleri sayesinde çözüm portföyünü zenginleştirerek değişen ihtiyaçlara uygun çok kanallı çözümleri mevcut müşterilerine sunabilecek.
Global Blue'nun dünya çapındaki altyapısı ve satış noktası ağı ise Yocuda'nın Avrupa ve Asya'da hızla genişlemesini kolaylaştıracak. Global Blue Türkiye Genel Müdürü Selim Seyhun, "Vergi iadesi ve dinamik kur seçimi ürünlerimize ek olarak, hızlı büyüyen çok kanallı ve perakende sektöründe farklılıklar yaratabilecek, sınıflarının en iyisi olan teknoloji şirketlerini belirleyip yatırımlar gerçekleştiriyoruz" diyor.
SELF SERVİS KİOSKLAR GELECEK
Planet Payment da bu süreçte pek çok proje hayata geçiriyor. Türkiye'deki yabancı bir turistin online mağazadan alışveriş yapmasını ve aldığı ürünü kullanıma hazır hale getirilmiş tax free formlarıyla bulunduğu otel veya Türkiye'de belirttiği herhangi bir lokasyonda teslim almasını veya paketlenmiş halde mağazada teslimata hazır halde bekletilmesini ve sonrasında turist tarafından alınmasını planlıyor.
Şirket, buradaki işlemleri basitleştirmek adına otomatik kredi kartına iade servisi olan 'hızlı iade' hizmetini başlattı. Böylece gümrük onayının tamamlanmasıyla tax free iadesi doğrudan, hiçbir ek işlem olmadan müşterinin kredi kartına yapılıyor. Baykam, "Çok kısa bir süre sonra Türkiye'deki en büyük havalimanlarından birinde daha önce BAE'de kullanmaya başladığımız self servis kiosklar turistlerin hizmetlerine sunulacak. Sonrasında da pek çok gümrük noktasında bu kiosklar yer alacak" diyor.
100 KİŞİDEN 15’İ TAX FREE KULLANIYOR
Tax free sektörünün gündemindeki diğer konu da verimlilik. Yapılan çalışmalar, yabancı turist müşterilerin yerlilerden 3,5 kat daha fazla harcama yaptığını ortaya koyuyor. Şu anda Türkiye’de tax free’den faydalanma oranı yüzde 15 düzeyinde. Yani tax free’den faydalanabilecek her 100 kişiden yalnızca 15’ine tax free formu düzenleniyor.
Bu oran dünyada çok turist alan diğer ülkelerdeki oranların çok altında. Bu sorunla başa çıkıp oranı yükseltebilmek için şirketler çözümler geliştiriyor. Planet, ‘kart tanıma’ isimli yeni bir hizmeti sunmaya başlıyor. Uluslararası müşteriler satış temsilcisine kredi ya da banka kartını verdiğinde sistem otomatik olarak tax free’ye uygunluğunu tespit edip faydalanmayı isteyip istemediğinin sorulmasını sağlayacak.
Mehmet Baykam, bu sistemin uyguladığı ülkelerde iade ödemesi tamamlanmış tax free işlemlerinde yüzde 120’lik bir artış görüldüğünü söylüyor.