ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Geçen yıl rekor kıran tahıl üretiminde bu yıl azalma bekleniyor ama tarla ürünlerindeki yükseliş tarımda bereketi kurtaracak. Türkiye’de bu yıl, kış ve ilkbahar dönemi yağışları ile hava sıcaklıkları genel anlamda olumlu seyretti. Akdeniz Bölgesi dışında yağışlar yeterli düzeyde gerçekleşti.
Görsele tıklayın.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bitkisel üretimde 2016 yılına ilişkin ilk tahmin sonuçlarını geçen hafta açıkladı. Buna göre bu yıl toplam bitkisel üretimin 116,8 milyon ton olması bekleniyor. Geçen yılki bitkisel üretim toplamı 113,7 milyon ton olmuştu. Bu durumda bu yıl bitkisel üretimde yüzde 2,7 artış yaşanacağı ortaya çıkıyor.
Ancak bu artış büyük ölçüde tarla ürünlerindeki yüzde 18,3’lük yükselişten kaynaklanacak. Bitkisel üretimin en büyük kısmını oluşturan ve geçen yıl rekor kıran tahıllarda ise bu yıl yüzde 8,8’lik düşüş yaşanacak. İlk tahminlere göre meyve üretimi yüzde 6,4, sebze üretimi yüzde 1,7 ve yaş çay yaprağı üretimi de yüzde 1,7 oranında artış gösterecek.
Bitkisel üretime ilişkin istatistikler üç tahmin ile belirleniyor. İkinci tahmin sonuçları ekim ayında yayınlanacak. Üçüncü ve son tahmin sonuçları ise aralık ayında belli olacak.
ÇAYDA REKOR VAR
Yaş çayda bu yıl ilk üç sürgünde elde edilen 1,3 milyon ton civarındaki hasadın üzerine dördüncü sürgünde 100 bin ton civarındaki üretimin de eklenmesiyle tarihin en yüksek rekoltesinin gerçekleşmesi bekleniyor. Ancak çay tarımındaki sorunlar nedeniyle randıman düşük olduğu için kuru çay üretiminde buna paralel bir artış beklentisi yok. Tahminler kuru çay rekoltesinin 220 bin ton civarında olacağını gösteriyor.
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Başkanı İbrahim Yetkin, bu yıl önemli rekolte artışı beklenen diğer bir ürünün yaş kayısı olduğunu belirtiyor. Yetkin, önemli bazı ürünlerin rekolte tahminleri için şunları söylüyor: “Yılbaşında soğan fiyatlarında yaşan artış nedeniyle bu ürünün rekoltesinde de yükseliş söz konusu. Ayrıca şeker pancarında yüksek bir artış bekleniyor. Hububatta geçen yıl önemli bir artış olmuştu, bu yıl üretimin bu rakamın altında kalması bekleniyor. Patates üretiminde bir miktar azalma olduğu görülüyor.”
Meyve ve sebzelerde genel olarak bir üretim artışı beklentisi olduğunu söyleyen Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar ise önemli ürünlerden mısır, çeltik ve domateste geçen yıl dolaylarında bir üretim beklentisi olduğunu belirtiyor.
ALTERNATİF PAZAR ARAYIŞI
Tarım bölgelerine baktığımızda ise Antalya’da hem Rusya’ya yapılan ihracatın önünün kesilmesi hem de turizmdeki kayıpların tarım sektörünü olumsuz etkilediği görülüyor. Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp, bu iki gelişmenin sonucunda tarımsal ürünlere yeterince talep olmadığını belirtiyor. Alp, “Sebze-meyve üretiminde bir rekolte sorunu yaşanmazken fiyatlarda yüzde 50’lere varan düşüşler var” diyor.
Türkiye’nin geçen yıllarda dünyaya toplam 1-1,2 milyon ton arasında narenciye ihracatı vardı. Bunun 300350 bin tonu Rusya'ya ihraç ediliyordu. Yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye’nin 300 bin tonluk narenciyesi elinde kaldı.
Mersin Ziraat Odası Başkanı Cengiz Gökçel, narenciyede çiçeklerin yeni ürüne dönüştüğünü, net tahminlerin haziran ayında yapılabileceğini ancak şimdiki tahminlerin artış yönünde olduğunu söylüyor. Gökçel, “Bu açıdan bakıldığında şimdiden narenciye için alternatif pazarların araştırılması gerek. 400 bin ton civarında bir ürünü başka ülkelere satmamız gerekiyor” diye konuşuyor.
BÖLGELERDE SON DURUM
Bitkisel üretimdeki ilk tahmin sonuçlarına bakılırsa, bu yıl kiraz üretimi yüzde 3,2 artışla 599 bin tonu bulacak. Ancak kiraz üretimi ile öne çıkan İzmir Kemalpaşa’da üretim düşüşü yaşanıyor. 85 bin dekar alanda kiraz üretimi yapılan bölgede geçen yıl gerçekleşen tahmini kiraz rekoltesi 50 bin ton.
Bu yıl ise mart ayında yaşanan iki don olayı ve geçen haftalarda gerçekleşen şiddetli yağmur ve dolu rekolteyi olumsuz etkiledi. İzmir Kemalpaşa Ziraat Odası Başkanı Bülent Oray, bu nedenle kirazda yüzde 60’lık bir üretim düşüşü beklediklerini ifade ediyor.
460 bin dekarlık alanda zeytin üretimi yapılan Manisa Akhisar ilçesinde iki kez yaşanan don nedeniyle rekolte düşüşü söz konusu. Zeytin üretiminde son üç yıldır düşüşle karşı karşıya olduklarını belirten Akhisar Ziraat Odası Başkanı Ahmet Akbuğa, geçen yıl 70 ton olarak gerçekleşen
zeytin üretiminin bu sezon 40 tona gerilemesini beklediklerini söylüyor. Akbuğa, “Üzümde ise yaşanan dona rağmen yüzde 3’lük bir rekolte artışı öngörüyoruz” diyor.
100 bin tonluk fındık üretiminin gerçekleştiği Samsun’da, mart ayında yağan kar nedeniyle yüksek kesimlerdeki fındıkta yanma oldu. Alçak kesimlerde rekoltede sorun olmadığını dile getiren Samsun Ziraat Odası Başkanı Hasan Tütüncü, “Ancak yüksek bölgelerde yüzde 10-15 civarında rekolte kaybı bekliyoruz” diyor.
PAMUKTA DURUM İYİ
Buğday, mercimek ve arpa üretimi ile öne çıkan Şanlıurfa’da, bu üç üründe yüzde 60’lık rekolte kaybı bekleniyor. Şanlıurfa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Eyüpoğlu, ilkbahar yağışlarının yetersizliği ve yeterince sulama yapılamaması nedeniyle tanelerin kuruduğundan bahsediyor. Ancak bölgedeki pamuk üretiminde durum iyi görünüyor.
Eyüpoğlu, “İlimiz Türkiye pamuğunun yüzde 42’sini karşılıyor. Bu yıl pamukta destek primleri 65 kuruştan 75 kuruşa çıkarıldı. Bunun pamuk ekimini olumlu etkilemesini ve rekoltede artışa neden olmasını bekliyoruz” diyor.
Konya’da bu yıl daha az su ihtiyacı olduğu için danelik mısırdan yağlık ayçiçeğine dönüş oldu. Konya Kara-tay Ziraat Odası Genel Sekreteri Nurettin Küçükdoğru, yağlık ayçiçeğin ekim alanında geçen yıla göre yüzde 50’lik bir artış olduğunu ifade ediyor. Küçükdoğru, buğday ve arpada ise geçen yıla göre yüzde 50’lere varan rekolte düşüşü beklediklerini söylüyor.