AB'ye süt ve süt ürünleri ihracatı yapmak için izin alınması gerekiyor. Bu alandaki izinli işletme sayısı 17'yi buldu. Türkiye'de 8,8 milyar TL büyüklüğe ulaşan sektörün şu anda 325 milyon dolarlık ihracatı var. Bu ihracatta önümüzdeki dönemde sıçrama bekleniyor.
SİBEL ATİK
satik@ekonomist.com.tr
Son yıllarda ihracat çalışmalarına hız veren süt ve süt ürünleri sektöründe Avrupa Birliği'ne (AB) ihracat izni alan işletmelerin sayısı 17'yi buldu. Pınar'dan Sütaş'a, Danone'den Ülker'e kadar 12 şirketin sahibi olduğu 17 üretim tesisine verilen izinle önümüzdeki süreçte ihracatta önemli bir sıçrama bekleniyor.
Türkiye'de 8,8 milyar TL pazar büyüklüğüne ulaşan süt ve süt ürünleri sektöründe bugün 325 milyon dolara ulaşan ihracat yolculuğunda, 2013 yılı önemli bir dönemeç olarak kabul ediliyor.
AB, 2002'de Türkiye'deki üretim koşullarını gerekçe göstererek süt ve süt ürünleri konusunda genel bir ithalat yasağı uygulamaya başlamıştı.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın öncülüğünde sektör oyuncularının yürüttüğü çalışmalar sonucu 2013'te bu yasak kaldırılmıştı. O süreçten bu yana uygulanan yüksek vergilere karşılık sektör ürün bazlı ihracata başladı.
İHRACAT SINIRLI
Geçen süreçten bu yana Avrupa Komisyonu, Türkiye'den 12 şirketin 17 işletmesine Avrupa Birliği ülkelerine süt ve süt ürünleri ihracatı yapma onayı verdi. Tesis sayısındaki artış, ürün bazında maliyet avantajları ve TL'deki değer kaybıyla birlikte şimdi AB'ye olan ihracatta artış bekleniyor.
2018'de sadece 2,4 milyon dolar olan AB'ye ihracatın önümüzdeki dönemde artacağı yorumları yapılıyor. Dünyaya 325 milyon dolar ihracat yapılırken AB'ye yapılan ihracatın düşük olduğunu söyleyen Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği (ASUD) Genel Sekreteri Burhan Sakkaoğlu, artık 17 üretim tesisinin onay almasıyla ihracatta hızlı artışı kaçınılmaz görüyor.
Bu noktada Türkiye'deki çiftlik sahibi işletmelerin ari olması gerektiğine işaret eden Sakkaoğlu, "Hastalıklardan ari işletmelerin sayısının artması için hükümetin desteğine ihtiyaç var. Ari işletmeler özelinde bir destek paketi açıklanabilir. Bu da süt ve süt ürünleri ihracatına doping etkisi yapar" diyor.
ORTADOĞU'DA TÜRK LABNESİ
Türkiye'de süt ve süt ürünleri ihracatının en çok yapıldığı bölgeler Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetleri. İhraç ettiğimiz başlıca ürünler süttozu, peynir, peyniraltı suyu tozu ve dondurma.
Süttozunu Irak, Venezuela, Suriye, Pakistan, Rusya, Suudi Arabistan, Bangladeş, Mısır ve Cezayir'e ihraç ediyoruz. Peyniri Irak, Suudi Arabistan, Kuveyt, BAE, Katar, Ürdün ve KKTC'ye satıyoruz. Dondurmayı ise Irak, KKTC, Sırbistan, BAE, İsrail, Arnavutluk ve Fas'a gönderiyoruz.
Ortadoğu ülkelerinde labnede özel bir başarı yakalayan sektör, buradaki yatırımlarına da hız verdi. En son Yaşar Holding'e bağlı Pınar markası krem ve eritme peynir için Abu Dabi'de üretime başladı.
ÖZEL PEYNİR KATEGORİSİ
Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği'nin (SETBİR) paylaştığı verilere göre, ülkemizde 2017 yılında 20,7 milyon ton çiğ süt üretildi. 2018 yılında ise toplam süt üretimi yüzde 6,9 artışla 22,1 milyon ton oldu.
Üretilen sütün yüzde 90,6'sını inek sütü, yüzde 6,5'ini koyun sütü, yüzde 2,5'ini keçi sütü ve yüzde 0,3'ünü manda sütü oluşturdu. Ulusal Süt Konseyi (USK) tarafından belirlenen litre tavsiye fiyatı geçen yıl 1,40 TL'ydi. Bu yıl içinse litre fiyatı 1,70 TL olarak tavsiye edildi.
Bu noktada dövizdeki artışın yurtdışına satışta daha rekabetçi bir fiyat avantajı sunduğunu aktaran sektör temsilcileri, geçen yıl 325 milyon dolar olan ihracatın bu yıl da aynı seviyeleri koruyacağını öngörüyor. Fakat ihracat izni alan işletme sayısındaki artışla burada özellikle özel peynir çeşitlerinde satış artışı olacağı kaydediliyor.
HEDEF TÜM AB PAZARI
Muratbey Peynirleri, Avrupa'ya ihracata geçen yıl başlamıştı. Muratbey Yönetim Kurulu Başkanı Necmi Erol, iznin ardından 2018 yılında ihracata ağırlık verdiklerini ve yüzde 20 artış sağladıklarını kaydediyor.
2019 yılında da ihracat çalışmalarını etkin şekilde sürdürdüklerini anlatıyor. Erol, bu yıl AB ülkelerinin hemen hemen tamamına
ürünlerini ulaştırma hedeflerinin olduğunu aktarıyor.
Yılın ilk dört ayında üretimin yüzde 36'sının ihracata yönelik gerçekleştiğini anlatan Necmi Erol, sözlerine şöyle devam ediyor: "Yılın toplamında ihracatımızı yüzde 44 oranında artırma planıyla aralıksız çalışıyoruz.
Geçtiğimiz yıl ürünlerimizi AB ülkelerine de ulaştırmaya başladık. 2019 'da AB ülkelerinin hemen tamamına ürünlerimizi ulaştırma hedefimiz var. İhracatımızda AB ülkelerinin payı yüzde 19'a ulaştı."
VERGİ SORUN YARATIYOR
Pınar Süt Genel Müdürü Gürkan Hekimoğlu, "AB'de satışa sunulan ilk Türk süt markasıyız. Dünyada ise 25 ülkede tüketicilerimizle buluşuyoruz" diyor. Heki-moğlu, Türk nüfusunun yoğun olduğu ülkelerde tüketicilerle buluştuklarını sözlerine ekliyor.
Kısa bir süre önce Teksüt de süzme peynir, kaşar ürün grubu, çeçil, örgü, misket çubuk peynir ve süt ihracatına izin aldı. Yasağın kalkmasına karşılık hala AB'ye ihracatın zor olduğunu ve AB'ye ihracatta ürünün içeriğine göre kilogram başına 0,50 cent Euro ile 2 Euro arasında vergi uygulandığını aktaran Teksüt Yönetim Kurulu Üyesi Arda Aksaray, Almanya ile ihracata başlayacaklarını kaydediyor.
2018 yılını 462 milyon TL ciro ile kapatan ve bunun yüzde 20'sini ihracattan elde eden şirket, Avrupa pazarına ihracatın yüzde 30 artmasını bekliyor.
TARIK TEZEL
TÜRKİYE SÜT, ET, GIDA SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ (SETBİR) YKB
“YENİ HEDEF RUSYA VE ÇİN”
"Süt üretiminde dünyada sekizinci olan Türkiye, ne yazık ki ihracatta aynı başarıyı yakalayamadı. 2013'te Avrupa Birliği'ne süt ve süt ürünleri ihracat kapıları açıldı. Sektör olarak bununla iftihar ediyoruz.
Şu anda AB'ye süt ve süt ürünleri ihracatı amaçlı bakanlıkça onaylı süt işletmelerinin sayısı 17'dir. Şu anda toplam ihracatımızın binde 3'ü kadar olmakla beraber AB ülkelerine ihracatımızın açılmış olmasının, Rusya ve Çin'e de ihracat kapılarının aralanması çalışmalarında büyük faydası olacaktır."