AYŞEGÜL SAKARYA PEHLİVAN
asakarya@ekonomist.com.tr
Dünyanın en çok çay tüketilen ülkesi olan Türkiye’de çay sektöründe ‘soğuk’ rüzgarlar esiyor! Son yıllarda tüketimi gerileyen gazlı içeceklere alternatif olarak görülen soğuk çay pazarındaki rekabet giderek kızışıyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Sektördeki rekabete kayıtsız kalamayan Doğuş Çay soğuk çay pazarına girerken, Didi markasıyla pazarın önemli oyuncularından biri haline gelen Çaykur ve Amerika’nın en büyük buzlu çay markası AriZona Iced Tea de yeni yatırım yapmaya hazırlanıyor.
Soğuk çay pazarının büyümesinin en önemli nedenleri arasında sağlıklı beslenme trendi yer alıyor. Tüketici daha sağlıklı olduğunu düşündüğü için gazsız, renklendirici ve koruyucu içermeyen ve daha az kalorili içeceklere yöneliyor.
SICAKTAN SOĞUĞA GEÇTİ
Doğuş Çay, bu potansiyele kayıtsız kalamayarak yatırım yapan şirketlerden biri oldu. Şirket, yoğun AR-GE çalışmaları sonucunda ortaya çıkan Doğuş Soğuk Çay için 35 milyon TL’lik yatırım yaptı.
Türkiye’de de dünyada olduğu gibi gazlı içeceklerin pazar kaybettiğini söyleyen Doğuş Çay Yönetim Kurulu Üyesi Harika Karakan Batallı, buna karşılık daha doğal yapıdaki soğuk çay gibi ürünlere talebin arttığını ifade ediyor.
Soğuk çayın gazlı içecek pazarında açığa çıkan boşluğu doldurmaya en büyük aday olduğuna dikkat çeken Batallı, pazara giriş nedenlerini şu şekilde açıklıyor: “Sıcak çayda uzman bir firma olarak bizim de bu pazarda olmamız gerektiğini düşündük. Nitekim Doğuş Soğuk Çay’ın pazara girişinin bu segmentteki büyümeye olumlu katkı yapacağını düşünüyoruz. 2016 yılı sonu itibariyle de soğuk çay pazarında yüksek penetrasyon-la ciddi oranda pazar payı almayı hedefliyoruz.”
ABD’DEN YATIRIM
Yüzde 42’lik pazar payıyla Amerika’nın en büyük buzlu çay markası olan AriZona Iced Tea, Türkiye pazarına 2012 yılında girdi. Türkiye’de yıllık 850 bin adetlik satış rakamına ulaşan şirket, 2015 yılında yüzde 60 büyüdü. 2016 yılında yüzde 100’lük büyüme hedefi koyan AriZona Iced Tea, Türkiye’de yatırıma hazırlanıyor.
Şu anda Almanya ve Amerika’da üretim tesisleri olduğunu ifade eden AriZona Iced Tea CEO’su Cihan Çıtak, hem Türkiye hem de Ortadoğu pazarı için bir yatırım yapılacağını söylüyor. 10 milyon litrelik üretim kapasitesi bulunacak olan tesis için yaklaşık 15 milyon dolarlık yatırım yapılacak. Şeftalili, limonlu, narlı gibi farklı çeşitleri bulunan AriZona Iced Tea’nin bir diğer özelliği de mikrodalga fırında ısıtılıp sıcak olarak da tüketilebiliyor olması.
DİDİ DÜNYAYA AÇILDI
2013’ün haziran ayında Didi markasıyla pazara giren Çaykur, pazardaki dengeleri değiştirdi. Pazara girdiği ilk altı
ayda 80 milyon adetlik satış rakamına ulaşan Didi, bugün Çaykur’un 2 milyar TL’ye ulaşan cirosunun yüzde 5’ini oluşturuyor. Didi 2015’te yüzde 52 büyüyerek 100 milyon litreye yakın satış gerçekleştirdi. Ayrıca Çaykur önemli bir adım atarak Didi’yi yurtdışına da açtı. 2015’te 70 ülkeye 7,5 milyon litre soğuk çay ihraç eden Çaykur,
2016’da bu rakamı 20 milyon litreye çıkarmayı hedefliyor. 2016’da toplamda yüzde 50’lik büyüme hedefi koyan şirket, bir taraftan da büyüme planlarını desteklemek için yeni yatırımlar yapmaya hazırlanıyor.
Çaykur Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü İmdat Sütlüoğlu, Avrupa’da etnik pazarda ve Ortadoğu’da önemli bir tüketici talebi yakaladıklarını söylüyor. Sütlüoğlu, “Hem iç pazarda artan talebi karşılamak hem de yurtdışında büyüyebilmek için yeni yatırım planımız var. İhraç yaptığımız pazarlara yakın bir noktada tesis kurmayı hedefliyoruz. Bunun için araştırmalarımız sürüyor” diyor.
YENİ ÜRÜNLER
Yıllık 100 milyon litrenin üzerinde soğuk çay üretim kapasitesi bulunan Lipton Ice Tea, 1993 yılından bu yana soğuk çay pazarında da faaliyet gösteriyor. 2015 yılında net ciroda çift haneli büyüyen marka, bu yıl da çift haneli büyüme hedefliyor.
PepsiCo Türkiye Kıdemli Pazarlama Direktörü Alpagut Çilingir, Lipton Ice Tea olarak halihazırda üç fabrikada üretim yaptıklarını söylüyor. Çilingir, “Sürekli yeni hatlara ve yeni ürünlere yatırım yapıyoruz. Soğuk çay kategorisi en hızlı büyüyen içecek kategorilerinden biri olarak dikkat çekiyor. Son üç yılda soğuk çay pazarı iki kattan fazla artış gösterdi. Biz de pazarda büyümemizi sürdüreceğiz” diye konuşuyor.
1950’li yıllardan bu yana soğuk çay üretimi yapan Nestle, Nestea markasıyla pazarın önemli oyuncularından biri. Türkiye’de yaklaşık 20 yıldır faaliyet gösterdiklerini söyleyen Nestea Marka Müdürü Bahar Turunç, soğuk çayın içecek sektöründe en hızlı büyüyen kategorilerden biri olduğuna dikkat çekiyor. Turunç, soğuk çayların gazsız içecek alternatifi olarak gençler tarafından tercih edildiğini söylüyor.
EN BÜYÜK TÜKETİM JAPONYA'DA
Sıcak çay tüketiminde dünya lideri olan Türkiye, soğuk çayda ise henüz çok gerilerde yer alıyor. Toplam büyüklüğünün yaklaşık 41,5 milyar dolar olduğu tahmin edilen soğuk çay tüketiminde Avrupa ve Uzakdoğu ülkeleri öne çıkıyor. Türkiye'de kişi başı yıllık soğuk çay tüketimi 1 litre civarındayken Japonya'da bu rakam 33 litreye çıkıyor. 2020 yılına dek alkolsüz içeceklerde en hızlı gelişecek kategorinin buzlu çay olması bekleniyor. Çay halen alkolsüz içeceklerin dörtte birini oluşturuyor ve bunun yalnızca yüzde 2'si buzlu çaydan geliyor.