GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
CEREN ORAL
ceren. oral@hotmail. com
Ancak kurduğu merkezde AR-GE kavr amini kütfari^nayan grup, bu alandaki faaliyetlerini, dünyâdaliokifen&tbir uygulama olan ArTeGe (Araştırma Teknolojik Geliştirme) olarak tanımlıyor.
Cam üretiminde düzcam, cam ev eşyası, cam ambalaj ve kimyasallar olmak üzere dört ana iş grubunda faaliyet gösteren Şişecam Topluluğu, 13 ülkeye yayılmış üretim faaliyetleri ve 150 ülkeye ulaşan satışlarıyla global bir oyuncu.
Pazardaki bu konumunu, cam teknolojileri alanında gerçekleştirdiği araştırma ve geliştirme faaliyetlerine de borçlu.
Artık günümüzde büyük sanayi grupları da inovasyona önem vererek yeni ve farklı teknolojiler geliştiriyor. Çünkü pazardaki rekabette bir adım öne çıkmanın yolu bu alana verilen önemden geçiyor.
Yeni teknolojileri odağına alan büyük gruplardan biri de Şişecam. Biz de Ekonomist olarak Şişecam’ın 2014 yılında açılan Bilim ve Teknoloji Merkezi’ni ziyaret ederek burada geliştirilen yeni teknolojilerin izini sürdük.
AR-GE’DE DÖRDÜNCÜ SIRADA
40 milyon TL yatırımla 2014 yılında Kocaeli Çayırova’daki Bilim ve Teknoloji Merkezi’ni faaliyete geçiren Şişecam, yeni teknoloji üssünde ithalatı bitiren ürünlere imza atıyor ve cari açığın küçülmesine katkı yapıyor.
Cirosunun yüzde 1,4’ünü AR-GE’ye ayıran Şişecam, bu oran ile Türkiye ortalamasının üzerinde yer alıyor ve bu oranı daha da artırmayı hedefliyor. Türkiye'de AR-GE harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 0,95. Cam sektöründe global pazarda cirosundan AR-GE’ye en çok payı yüzde 8 ile ABD’li Corning, yüzde 3,5 ile Japon
Asahi, yüzde 3,25 ile PPG ve ardından da Şişecam ayırıyor.
Şişecam, 1976 yılında ‘Araştırma Laboratuarı’ adı ile Karaköy Nimet Han’da başlattığı AR-GE faaliyetlerine daha sonra Davutpaşa’daki Şişecam fabrikasında devam etti. 2014 yılında yeni merkeze geçerken ise büyük bir yapılanma gerçekleştirdi.
Bir genel müdür yardımcılığına bağlı olarak yürütülen AR-GE faaliyetlerinin statüsü yeni merkez ile değiştirildi. Bu alandaki uygulamalar eşit statüde bir başkanlık bünyesine toplandı. Muğla Üniversitesi Rektörü olarak görev yapan Prof. Dr. Şener Oktik, Araştırma ve Teknolojik Geliştirme Başkanı olarak konumlandırıldı.
225 ÇALIŞANA ULAŞTI
AR-Ge merkezine dönük ikinci önemli karar da yeri konusunda alındı. İlk etapta bir üniversitenin tekno-parkı içinde düşünülen merkez için, topluluğun Çayırova’daki kendi mülkü üzerinde çok geniş bir sahada hizmet vermesi kararlaştırıldı. Yürütülen projenin ardından Şişecam Bilim ve Teknoloji Merkezi, 15 bin metrekare alana kurulu ve 9 bin 400 metrekare kapalı alan üzerinde faaliyetlerini sürdürüyor.
Sözünü ettiğimiz deniz kenarındaki merkez, Gebze Teknik Üniversitesi ile sınır komşusu. Bunun yanı sıra topluluğa ait hemen yanındaki sanayi tesisleri ile de önemli işbirlikleri yapıyor. Teknoloji merkezinin Sabancı Üniversitesi’ne de çok yakın mesafede olduğunu belirtelim.
Bu merkezin yanı sıra yurtiçinde Kırklareli Lüleburgaz, Mersin, Bursa Yenişehir, Bilecik ve Eskişehir’de, yurtdışında ise Rusya, Bulgaristan, Gürcistan ve Mısır’da olmak üzere toplam 13 ‘Bölge Laboratuvarı’nda da AR-GE faaliyeti yürütülüyor. Yurtdışındakiler de dahil çalışan sayısı 225’i buluyor. Daha önce çalışan sayısı ise 50 civarındaydı. Çalışanların çok büyük çoğunluğu lisans ve lisansüstü öğrenim görmüş uzmanlardan oluşuyor.
ÖZEL ÜRETİM YAPILIYOR
Merkezle ilgili bir yenilik de ARGE alanına bakışta oldu. Artık dünyada gelişmiş endüstriler bu alandaki faaliyetlerini Araştırma Teknolojik Geliştirme (ArTeGe) kavramı altında tanımlıyor.
Şişecam da bu tanımı kullanarak teknoloji geliştirmeye odaklanıyor ve özellikle üretim teknolojilerinde maliyeti azaltmaya çalışıyor. Merkezde inşaat, otomotiv, gıda, kimya ve kompozit gibi sektörlere özel ArTeGe ürünleri üretiliyor.
Şişecam Araştırma ve Teknolojik Geliştirme Başkanı Prof. Dr. Şener Oktik, şunları söylüyor: “Şişecam’ın hedefi, 2020’lerde entegre üretimde ilk sıraya yerleşmek. Bu hedefe ulaşabilmek için, Araştırma ve Teknolojik Geliştirme’ye önem vermeye başladık. Bu amaçla, ArTeGe merkezini hayata geçirdik ve insan kaynaklarımızın yapısını nicelik ve nitelik olarak güçlendirdik. Yeni fikirleri hayat geçirmeye odaklanmış durumdayız.”
MALİYETİ AZALTIYOR
Şener Oktik, bu merkezde ürettikleri ürünlerle birkaç alanda Türkiye’deki ithalatı tamamen bitirdikleri-ni söylüyor. Oktik, bu çalışmaları şöyle anlatıyor: “Otomotiv sektöründe kullanılan privacy cam ithal ediliyordu. Şimdi burada biz üretiyoruz ve farklı renkler üzerinde de çalışıyoruz.
Böylelikle bu alandaki ithalata son vermiş olduk. Ayrıca, özellikle gökdelenlerde kullanılan güneş kontrollü ve darbeye dayanıklı camları da üretiyoruz. Burada da daha önce ithal ürünler kullanılıyordu. Burada güneşten elektrik üretme kaplamaları da üretip yurtdışına satış yapıyoruz.”
Şener Oktik, ana amaçlarının üretim teknolojilerinde maliyeti azaltmak olduğunu ve bu konuda araştırma yaptıklarını söylüyor. Oktik, “2015 yılında ArTeGe çalışmalarıyla maliyeti azaltılan ürün ile üretim, teknoloji ve altyapı bileşenleri sayısı 80 adet. Laboratuvar ölçeğinde geliştirilen ürün ve teknolojilerden ticari ürüne dönüşenlerin sayısı ise 49 adet oldu” diyor. Geçen yıl üç patent başvurusu yapan şirket, 17 adet de ön inceleme ve başvuru çalışması yaptı.
660 FİKİR OLUŞTU
Bu yıl itibarıya şirket içinde yeni ürün geliştirmek için fikir havuzu oluşturan Şişecam’da 660 tane fikir oluştu ve bunlardan bazıları ticari ürün olarak hayata geçecek.
Şirket, kendi ArTeGe faaliyetlerini oluşturmanın yanı sıra bölgede de teknoloji geliştirme üzerine bir üs oluşturma çalışmaları yapıyor. Gebze Teknik Üniversitesi ile işbirliğine giden şirket, ortak projeler yürütüyor. Önümüzdeki dönemde burada cam teknolojisi yüksek lisans programı da açacak ve bu Türkiye’de bir ilk olacak.
Bu kapsamda tüm Şişecam laboratuvarları da üniversiteye açılıyor. Şişecam ayrıca geçen yıl 18 üniversite ve araştırma kuruluşuyla birlikte toplam bütçesi 8,3 milyon TL olan 11 proje yürüttü.
ArTeGe'de geliştirilen yeni teknolojiler
- Şişecam, dağılmayan ve parçalanmayan cam şişe üretti. Bu sayede cam ambalajlar daha güvenli hale geliyor.
- Antibakteriyel cam üretildi. Bu özel camdan yapılan süt şişesi ile günlük sütün raftaki ömrü üç günden altı güne çıkabilecek.
- Camdan bebek biberonu, sütün sıcaklığı içilebilecek duruma geldiğinde renk değiştiriyor.
- Bakır görüntüsünde cam ayran bardağı üretildi.
- Atermik camlar ile ısı ve ışığı kontrol etmek mümkün olacak. Akıllı binalarda ihtiyaç duyulan bu ürün ithalatı da kesti.
- Ortamdaki ışığa göre renk değiştiren bardaklar, kadehler, vazolar gibi ev eşyaları üretildi.
- Rakı şişelerinin kaplaması yapılacak. Bunlar daha önce ithal ediliyordu. Böylelikle 6-7 milyon TL'lik maliyet avantajı yaratılacak.
Gezici çevre minibüsü geliştirdi
Şişecam'ın kendi iş faaliyetleri için geliştirdiği Gezici Çevre Laboratuvarı, tam donanımlı bir minibüs. Türkiye'nin her yerindeki fabrikalarda ölçüm ve kontrol yapan bu gezici çevre laboratuvarı da Şişecam tarafından geliştirildi.
Gezici laboratuvar, Mersin'deki fabrikaya da Bulgaristan'daki fabrikaya da giderek ölçüm ve kontrol yapıyor. Gerçek koşullarda 'noktada ölçümleme' yapıyor ve sonuçlandırıyor. Böylece bozulma gibi bir durum ortaya çıkmadan sonuç alınıyor.