İnsan kaynakları politikaları son iki yılda büyük bir değişim sürecine girdi. Şirketlerin İK departmanları dijital dönüşüm, yeni çalışma modelleri, yapay zeka, sessiz istifa, yetenek kıtlığı, maaş politikaları, çalışan bağlılığı gibi farklı pek çok konuya çözüm bulmaya çalıştı. Orta vadede tüm bu konular insan kaynaklarının gündeminde olmaya devam edecek. Ancak uzmanların hem fikir olduğu bir konu var ki 2024 yılında gündemi çok fazla meşgul edecek.
24 Aralık 2023-6 Ocak 2024 tarihli sayıdan
Uzmanlara göre yetenek kıtlığı ve yetenek göçü sorunu 2024 yılında İK ajandalarının ilk sırasında yer alacak. Pandemi döneminde değişen çalışma koşulları nitelikli iş gücünde kıtlığa yol açtı. Birçok çalışan, daha iyi çalışma koşulları için global kariyer fırsatlarına yöneldi. Bu durum özellikle Türkiye gibi enflasyonist ülkelerde iş gücü piyasasını olumsuz etkiledi ve yetenek göçünü tetikledi.
IT başta olmak üzere birçok alanda yönetici yurt dışında çalışmayı tercih ettiği için Türkiye’de yetenek açığı arttı. İnsan kaynakları profesyonelleri, bu süreçte esnek yan hak paketleri, ödül ve takdir programları, yetenek yönetimi programları, iş-özel hayat dengesini destekleyen çalışma modelleri ve kurum içi şeffaf iletişim gibi, kurumsal aidiyeti arttırmaya yönelik insan kaynakları stratejilerini oluşturdu.
Tüm bu yatırımlara rağmen yetenek kıtlığı sorunu en önemli gündem maddesi olmaya devam ederken 2024 yılında İK’nın ajandasında; çalışanların yeteneklerini geliştirmek, çalışan sağlığına önem vermek, verimli olan bir çalışma modelini kalıcı kılmak gibi konular öne çıkacak. Şirketlerin yetenekleri çekmek ve elde tutmak için maddi olmayan yollar da bulması gerektiğini belirten Boyden Türkiye Ülke Lideri Murat Ergene’ye göre çalışanları elde tutma konusu 2024’ün bir numaralı önceliği olmaya devam edecek.
MAVİ YAKA MAAŞLARI
Yine otomotiv sektöründe elektrikli araçların artması, enerji sektöründe güneş ve rüzgar enerjisi gibi yeni yan alanların gelişmesi, bu sektörleri kapsayan yetenek pazarında ciddi bir hareket sağladı. Yetenek pazarının hız kazandığı bir başka alan ise gayrimenkul sektörü oldu. Birçok iş insanı, oluşturdukları fonlar ile özellikle yurt dışında gayrimenkul yatırımlarına hızlı bir giriş yaptı.
Ergene, “Boyden olarak müşterimiz olan bazı iş insanları da ABD’de, özellikle Florida’da, Miami’de ve bazı Avrupa ülkelerinde rezidans, AVM gibi dev gayrimenkul yatırımlarına başladılar. Tüm bu sektörlerde yaşanan pozitif gelişmeler doğal olarak yetenek transferlerine hız kazandırdı” diye konuşuyor.
EN ÇOK TALEP GÖREN MESLEKLER
Diğer taraftan; yazılım geliştiricileri, hemşireler, medikal ve sağlık servisleri müdürleri, asistan hekimler, bilgi güvenliği analistleri, fizik tedavi uzmanları, finans müdürleri, bilgi işlem müdürleri ve web geliştiricileri gibi alanlarındaki uzmanlıklar halihazırda en çok talep gören meslekler arasında öne çıkıyor.
2024 ve 2025 yıllarının gözde meslekleri arasında ise bilgisayar sistemleri analisti, veri bilimcisi, yapay zeka uzmanı, siber güvenlik uzmanı, dijital pazarlama uzmanı, sağlık teknolojileri uzmanı, enerji uzmanı, robotik uzmanı, çevre uzmanı ve siber güvenlik yöneticisi gibi pozisyonların öne çıkması bekleniyor.
Yine 2023’te şirketler için en büyük sıkıntılardan biri, yönetim seviyesinden ziyade mavi yaka çalışanları bulmakta yaşandı. Boyden Türkiye Ülke Lideri Murat Ergene, “Öyle ki bazı alanlarda mavi yaka maaşları, müdür maaşlarına yaklaştı. Nitekim bu gelişme aynı zamanda ülkemizdeki yetenek kıtlığını ifade eden önemli göstergelerden biri oldu” diyor.
Diğer taraftan Egon Zehnder Kıdemli Ortağı Murat Yeşildere, yine 2024 yılı içinde üniversite mezunlarından ziyade, mesleki eğitim almış, eğitimli zanaatkarlara, meslek okulu ve yüksek okul mezunlarına yönelik talebin de artacağını öngörüyor.
YILDA BİR YÜZDE 50 ZAM
Öte yandan İK birimlerinin bu yıl en önemli gündem konusu yine ücret yönetimi oldu. Enflasyonun çok yüksek olduğu son iki yılda ücretlerde
ocak ve temmuz ayları olmak üzere iki kez zam yapıldı. Çünkü yapılan ücret zamları yüksek enflasyon nedeniyle üç ay sonra etkisiz hale geldi.
Ancak 2024 yılında iki zamlı dönem bitecek gibi görünüyor. Hükümet kanadından 2024 için yılda bir kez önden yüklemeli zam yapılacağı yönünde açıklamalar gelmesi özel sektörün de benzer bir eğilime yöneltti.
2024’te ücretlere bir kez ve ortalama yüzde 50 oranında zam yapılması bekleniyor. İş dünyasının nabzını tutan sektörler bazında yapılan araştırmalara dikkat çeken Ergene, sigorta, otomotiv, kimya, üretim, ilaç-sağlık, maden-metal, bankacılık, perakende, teknoloji, lojistik, hizmet ve enerji sektörlerinde 2024 yılı için yüzde 50 ve üzerinde bir ücret zammı yapılması söz konusu olduğunu söylüyor.
Diğer taraftan enflasyon nedeniyle ücret artışlarını yönetmek için şirketler daha esnek politikalar geliştiren şirketler, performansa dayalı ücretlendirme, geçici ücret artışları ve yan haklar gibi uygulamalara odaklandı.
NBS Human Resources Operasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Tanca Yıldırım, çalışanların iş seçimi yaparken yüzde 63 yan hak paketini önemli bulduğunu söylüyor.
Nitekim Korn Ferry ve Ipsos raporları da bu bilgileri doğruluyor. Dolayısıyla, 2023’te adaylar, çalışacakları şirketleri tercih ederken artık ilk 100 firmaya değil, yan hak paketlerinin esnekliğine odaklandı. Yıldırım, yan hakların esnekliğini tanıyan, maaş yerine yan haklara odaklanan KOBİ’lerin, çalışanlar tarafından tercih edilme oranında artış gözlemlediğine dikkat çekiyor.
2024 yılında, yapay zeka etkisi İK alanında daha da hissedilir olacak. Özellikle işe alım süreçlerinde sağladığı zaman tasarrufu operasyonel verimliliği arttıracak ve İK’nın farklı gündemlere odaklanmasını destekleyecek. Yıldırım’a göre; çevre dostu çalışma koşulları sağlama,
çalışanlara sürdürülebilirlik eğitimi verme ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için çalışanları teşvik eden uygulamalar gündemde olacak.
2024 yılı İK trendleri
Yetenek kıtlığı ve göçü: Bu sorun yeni dönemde artacak devam edecek. Şirketler doğru yetenekleri bulmak ve ellerinde tutmak için insan odaklı politikalara geçiş yapacak.
Çalışan bağlılığı: Anlam arayışı, tükenmişlik hissi gibi konular gündemdeki yerini koruyacak. Bu süreçte İK profesyonellerinin çalışan bağlılığı konularına odaklanmaları gerekecek.
Lider ve yönetici gelişimi: Gartner tarafından her yıl yayınlanan ‘İK Öncelikleri’ anketine göre 2024 yılında lider ve yönetici gelişimi İK liderleri için en üst sırada yer alacak. Günümüzün çalışma ortamı liderlerin daha özgün, empatik ve uyumlu olmalarını gerektiriyor.
Dijitalleşme odaklı çözümler: İnsan kaynakları departmanları, yapay zeka, otomasyon ve büyük veri analitiği gibi teknolojik çözümleri benimsemeye devam edecek. İşe alım süreçlerinden performans yönetimini güçlendirme ve çalışan deneyimini iyileştirmeye kadar çok alanda bu yatırımlar devam edecek.
Wellbeing uygulamaları: Doğal felaketler, salgınlar, artan yaşam maliyetleri, tükenmişlik sendromu gibi pek çok konu çalışanları etkiliyor. Bu noktada şirketlerin çalışanların iyilik halini artıracak uygulamalar sunması bekleniyor.
EGON ZEHNDER KIDEMLİ ORTAĞI MURAT YEŞİLDER
“Türkiye entelektüel gücünü kaybediyor”
Bir anda bireysel gelir-gider dengesinin bozulması, yüksek enflasyon ile hayatı yönetmenin zorlaşmasıyla son beş senede yurtdışında çalışan
Türklerin geri dönüş eğilimi tamamen tersine döndü. Yeni ve olumsuz bir tablo ortaya çıktı. Türkiye entelektüel gücünü yavaş yavaş kaybediyor. Doğal kaynakları olmayan ve rekabet avantajı beşeri kaynaklar olan bir ülkenin geleceği için son derece olumsuz bir trendden bahsediyoruz. Yetenek göçü, üzerine düşülmesi gereken çok önemli bir konu… Bu konuda acil ve kritik adımların atılması şart. Bu konunun makro seviyede, politik ve ekonomik anlamda atılması gereken adımlar atılmadan yapısal olarak çözülmesi mümkün değil.
Bununla birlikte ülkenin beyin göçünün, şirketlere olan olumsuz etkisinin yönetilmesi için İK bölümlerine daha büyük yük düştü ve kısa-orta dönemde düşmeye de devam edecek. Özellikle teknoloji alanındaki yetenek açığını kapatabilmek için yaratıcı çözümler yaratmak, benzer şekilde bünyedeki yetenekleri kaybetmemek adına gayret göstermek ve özellikle de ücret ve yan haklar bütçesini hem motivasyon hem de performans sağlayacak şekilde yönetmek İK bölümlerinin gündemlerinde üst sıralarda yer aldı.”