TALİP YILMAZ
tyilmaz@ekonomist.com.tr
Bu düşüş geçen yıl ülkemizde yaşanan olumsuz siyasi gelişmeler yüzünden ekonomide ortaya çıkan belirsizliğe bağlanıyor. Bu yıl tahminler biraz toparlanma olacağı ve işlem hacminin 10 milyar dolar civarına çıkacağı yönünde.
Burada özelleştirmelerin ve geçen yıl TMSF'ye devredilen şirketlerin satışa çıkarılmasının belirleyici olacağı öngörülüyor. Global ölçekte ekonomilerin kırılgan olduğu bir yılı geride bıraktık.
Türkiye de siyasi ve bölgesel anlamda önemli sorunlarla karşılaştı. 2017 yılı da global anlamda ve Türkiye açısından çok parlak bir tablo vaat etmiyor. Bu tablonun sonuçlarını hem dünyada hem de Türkiye’de satın alma & birleşme işlemlerinde görebiliyoruz. Dünyada işlemler yüzde 35-40 oranında daraldı. Türkiye’deki daralma ise yüzde 50’yi aştı.
Tabloyu görmek için görsellere tıklayın.
Türkiye’de son yıllarda gözlenen işlem hacmi ve sayısındaki daralma eğilimi 2016 yılında daha da keskinleşti. 2015 yılında 298 işlemde 15,5 milyar dolarlık bir hacim oluşmuştu. 2016 yılına gelindiğinde ise işlem adedinin 224’e işlem hacminin de 7,5 milyar dolar seviyelerine gerilediğini görüyoruz.
Buna göre 2016’da işlem sayısında yüzde 24,8, işlem hacminde ise yüzde 51,6 düşüş yaşandı. Türkiye global kriz sonrası 2009’da yaşanan 6 milyar dolarlık hacimden sonra son 10 yıllık dönemdeki en düşük işlem hacmini 2016’da gördü.
İşlemlerin dağılımına bakıldığında 135 adet yerli yatırımcı işleminin gerçekleştiği görülüyor. Bunlardan değeri açıklanan 71 işlemde 2,5 milyar dolarlık hacme ulaşıldı. 2016’da 89 da yabancı yatırımcı işlemi oldu ve bunların değeri açıklanan 34’ünde 2,8 milyar dolarlık hacim gerçekleşti. Böylece değeri açıklanan 105 işlemde 5,3 milyar dolar hacim oluştu. Değeri açıklanmayan 119 işlemle birlikte ise 2016’daki toplam işlem hacminin 7,5 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.
BÜYÜK İŞLEM AZ
İşlem büyüklükleri açısından bakıldığında da 2016’da düşüş yaşandığı dikkati çekiyor. Geçmiş yıllarda milyar dolarla ifade edilen satın almalar gerçekleşmişken, 2016 yılında yapılan en büyük işlem 688 milyon dolar ile Mars Sinemaları’nın satışı oldu. Akfen Holding’in özelleştirmeden 400,9 milyon dolara aldığı Menzelet ve Kılavuzlu HES’leri de 2016’nın dikkat çeken işlemleri arasında yer aldı.
EY Türkiye Kurumsal Finansman Bölümü Başkanı Müşfik Cantekinler, işlem hacmindeki düşüşü az sayıda büyük hacimli kamu kaynaklı işlemin gerçekleşmesine ve ortalama işlem hacimlerinin düşmesine bağlıyor.
Cantekinler, bu durumun temel nedeni olarak ise yurtiçinde ve bölgemizde yaşanan güvenlik sorunlarına ve ekonomik sıkıntılara işaret ediyor. 2016’daki yerli ve yabancı işlemlerine bakıldığında hacim olarak birbirine yakın olduğu görülüyor. Adetsel bazda ise yerli yatırımcılar daha hızlı hareket etti.
HAREKETLİ SEKTÖRLER
Sektörel olarak bakıldığında ise internet ve mobil hizmetler, teknoloji ve enerji sektörleri işlem sayısında önde gelen sektörler oldu. Bu alanlar işlem hacminde de önemli pay aldı. Özellikle enerji, Deloitte’un değerlendirmesine göre, 2,4 milyar dolarlık işlem hacmiyle yılın en yüksek işlem hacmine sahne olan sektörü oldu.
Eğlence sektörü tek işlemle, aynı zamanda yılın en büyük işlemi olan Mars Sinemaları işlemiyle, toplam işlem hacminde en büyük payı alan ikinci sektörü oluşturdu. Finansal hizmetler ve üretim sektörleri ise geçmiş yıllara paralel olarak hem işlem sayısına hem işlem hacmine önemli katkı yaptı.
Yatırımcıların uzun zamandır favori sektörleri olan perakende, gıda ve içecek ile hizmetler sektörlerinde de hareketlilik devam etti. Deloitte’a göre 2017 yılında en aktif sektörlerin teknoloji, üretim ve enerji sektörleri olması bekleniyor.
Her ne kadar Batılı yatırımcıların ilgisi zayıf olsa da Uzakdoğu ve Asya menşeli yatırımcı iştahında artış olacağı öngörülüyor. Fon toplama sürecini tamamlayan özel sermaye fonlarının yatırım arayışında olacağı ve 2016’da olduğu gibi start up yatırımlarında yine hareketlilik yaşanacağı tahmin ediliyor.
İKİNCİ YARIDA HIZLANIR
Müşfik Cantekinler, 2017 yılı için işlem hacmi ve yoğunluğu açısından 2016 yılına göre olumlu ancak yine Türkiye’nin potansiyelinin altında bir beklenti içinde olduklarını dile getiriyor. Cantekinler, şöyle devam ediyor: “2016’da Almanya’dan İtalya’ya kadar birçok ülkeden yabancı yatırımcıya yatırım fırsatları sunduk.
Ancak ‘Doğru zaman değil’ dediler. Kur etkisiyle fiyatlar aşağıya gitti ama bu yabancı ilgisini artırmıyor. Türkiye’yi yeniden büyüme yoluna sokarsak önümüz açılır.
Bu yıl 10 milyar dolarlık işlem bekliyoruz. Özellikle yılın ikinci yarısında işlemlerin hız kazanmasını öngörüyoruz. Kamuda enerji ve altyapı, özel sektörde ise perakende, sağlık, bilişim ve hizmet sektörlerinde işlem beklentimiz var.”
TMSF ile kurumun bünyesindeki beş şirketin değerlemesi ve fiyat biçilmesi için görüşmeler yürüttüklerini de ifade eden Müşfik Cantekinler, “Kanımızca hükümet bu kıymetli şirketler için ani bir satış düşünmüyor. Şirketlerin bir süre faaliyetlerine devam edip daha sonra doğru değere satılması planlanıyor” diyor.
10 MİLYAR DOLAR OLUR
2017’de Private Equity fonlarının 2016 yılında olduğu gibi işlemlere devam etmesi bekleniyor. Halen ülkemizde yatırımı bulunan fonların çıkış planlarının yanı sıra doğru şirketlere yatırım iştahları da devam ediyor. Yabancı stratejik yatırımların da önceki yıllarda olduğu gibi devam etmesi için ekonomik verilerde daha pozitif sonuçlar elde edilmesi ve dünya piyasalarından negatif yönde ayrışmamamız gibi koşulların gerçekleşmesi gerekiyor.
İş Yatırım Birleşme & Devralmalar Müdürü Efsane Çam, pozitif yönde gelişmelerin olduğu varsayımı ve özelleştirme projelerinin tamamlanmasına bağlı olarak bu yıl işlem hacminin 8-10 milyar dolar aralığında olmasını bekliyor. Çam, “Ancak özelleştirme işlemlerinin tamamlanmaması durumunda işlem hacmi 10 milyar doların altında kalır” diyor.
TMSF ŞİRKETLERİ
2016 yılında yönetimi TMSF’ye devredilen şirket sayısı, özellikle 15 Temmuz’daki darbe girişimi sonrasında rekor sayıya ulaştı. Yıl sonuna doğru Bank Asya Grubu şirketlerinin bir kısmı tasfiye edilmeye başlandı, bir kısmı da ihale yoluyla satışa sunuldu.
2016 yıl sonu itibariyle yönetimi TMSF’ye devredilen şirket sayısı 600’e yaklaştı. TMSF, yönetimini devraldığı şirketleri gruplayarak yatırım danışmanı atamak üzere 2016 sonunda ihale açtı. KPMG Türkiye Danışmanlık Bölüm Başkanı Hande Şenova, “Hedef bu şirketlerin bir an önce en verimli şekilde operasyonlarının devam etmesini sağlayacak yapıya getirilmesi” diyor.
2017’nin 2016’dan daha iyi bir yıl olup olmayacağını önümüzdeki günlerde daha net göreceğimizi söyleyen Hande Şenova, bu konuda global konjonktüre ve jeopolitik gelişmelere dikkat çekiyor. Şenova, önemli işlem beklentilerini altyapı, temel tüketim malzemeleri ve gayrimenkul olarak sıralıyor.