M. FATİH KÖPRÜ
fatih.kopru@tr.ey.com
www. vergidegundem. com
Yaklaşık bir aydır gündemimizi, “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun” meşgul ediyor. 3 Ağustos’ta Genel Kurul’da kabul edilen 6736 sayılı bu yasanın, mükelleflerin vergi borçlarının yapılandırılması, matrah artırımı ve yurtdışındaki bazı varlıkların yurda getirilmesine ilişkin düzenlemelerine geçtiğimiz haftalarda değinmiştik.
Birçok kişi, özellikle vergi ve SGK borçlarının yapılandırılmasıyla ilgilendiği için yasanın yürürlüğe girmesini dört gözle bekliyordu. Nihayet 19 Ağustos günü yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yasanın bunlardan başka önemli bir düzenlemesi daha var: İşletme kayıtlarının düzeltilmesi. İşletmelerin stok ve sabit kıymetler ile kasa ve ortaklardan alacaklar hesaplarında bazı düzeltmeler yaparak, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmelerini içeriyor. Böylelikle eskiden yapılmış kayıt dışı bazı faaliyetlerin kayıt altına alınması amaçlanıyor. Tabii ki bu tür düzeltme işlemlerinin ™ vergisel bir sonucu da olacak.
KAYITLARDA YOK
Bir kısım mal (emtia), makine, teçhizat ve demirbaş işletmede fiilen mevcut olmasına karşın kayıtlarda olmayabilir. Bu durumdaki gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 6736 sayılı yasa kapsamında bu kıymetleri bir envanter listesi ile vergi dairesine bildirerek defterlerine kaydedebilecekler. Adi ve kollektif şirketler de bu imkândan yararlanabiliyorlar.
Defterlere kaydın rayiç bedelle yapılması gerekiyor. Rayiç bedel de kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilebiliyor.
Vergi dairesine bildirim ve kayıt işlemlerinin yasanın yayım tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar yapılması gerekiyor. Yasa ağustos ayında yayımlandığına göre mükelleflerin kasım sonuna kadar zamanları bulunuyor.
Bildirime dâhil edilen sabit kıymetler üzerinden amortisman ayrılması mümkün olmadığı gibi bu stok ve sabit kıymetlerin satılması hâlinde satış bedeli de bunların deftere kaydedilen değerinden düşük olamıyor.
KAYIT USULÜ
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere, bilançolarında özel karşılık hesabı açmaları gerekiyor. Emtia için ayrılan karşılık, vergisiz olarak ortaklara dağıtılabilir.
Makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrılan karşılık ise birikmiş amortisman olarak kabul ediliyor. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedebilecekler.
KDV ÖDENMELİ
Bildirilen ve kayıtlara alınan kıymetler üzerinden ödenecek verginin oranı, bu kıymetlerin tabi olduğu KDV oranına göre değişiyor. Buna göre yüzde 18 oranına tabi makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden yüzde 10 oranında, yüzde 1 ve yüzde t 8 oranına tabi kıymetlerin bedeli üzerinden ise bu oranların yarısı kadar KDV hesaplanması gerekiyor.
Bu verginin ayrı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla (2 B No’lu KDV beyannamesi) beyan edilerek, beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekiyor. Beyan usulünü belirleme ve ödeme sürelerini değiştirme konusunda Maliye Bakanlığı’nın yetkisi bulunuyor.
Bu vergilerden sadece emtiaya ait olanların indirimine izin veriliyor. Sabit kıymetler üzerinden ödenen KDV’ler ise indirilemiyor. Beyan edilen mallar özel tüketim vergisine (ÖTV) tabi ise bu durumda ayrıca emsal bedel üzerinden ÖTV ödenmesi gerektiği de unutulmamalı.
İŞLETMEDE OLMAYANLAR
Yine, adi ve kollektif şirketler de dâhil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli bir uygulama. Bunlar, kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtialarını, fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle (KDV hesaplanması, gelir kaydedilmesi gibi) kayıt ve beyanlarına intikal ettirebiliyorlar.
Bu imkân sadece emtia için tanınmış olduğundan, kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan sabit kıymetlerle ilgili yasa kapsamında bir düzeltme yapma imkânı bulunmuyor.
Fatura düzenlenecek olan tutarın tespitinde, aynı türden mallara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre belirlenen gayrisafi kâr oranının dikkate alınması gerekiyor. Bu yönteme göre tespit edilemezse, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar da esas alınabiliyor.
Bu işlemlerin de yasanın yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın, yani kasım ayının sonuna kadar yapılabilmesi mümkün.
Düzenlenen faturada hesaplanan KDV için de özel bir ödeme süresi belirlenmiş durumda. İlk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödenebilecek.
ECZANELERE ÖZEL
Eczaneler, kayıtlarında yer aldığı halde fiilen bulunmayan ilaçları aynı sürede (kasım sonuna kadar) fatura düzenlemek suretiyle kayıtlarından çıkarabiliyorlar. Fatura, ilaçların maliyet bedeli üzerinden düzenlenecek.
Ayrıca fatura bedeli üzerinden yüzde 4 oranında KDV hesaplayıp, ayrı bir beyanname ile beyan etmeleri gerekiyor. Ödemenin de beyanname verme süresi içinde yapılması gerektiği unutulmamalı.
Eczacılar, ödedikleri bu KDV’yi, hesaplanan katma değer vergisinden indiremedikleri gibi gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak da dikkate alamıyorlar.
PARA KASADA YOK!
Bazı kurumların 31 Aralık 2015 tarihli bilançolarında belli bir miktar kasa mevcudu (nakit) görünmesine rağmen, aslında bu paranın tamamı veya bir kısmı işletmeden çekilmiş olabilir. Yasa bu durumda olan kurum-lara kayıtları düzeltme imkânı sağlıyor. Ancak bunun sadece kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli olduğu unutulmamalı.
Kayıtlardaki düzeltme işlemi kasa hesabına alacak, karşılığında kanunen kabul edilmeyen gider hesaplarına borç kaydı verilmek suretiyle yapılmalı. Çünkü yasada beyan edilen söz konusu tutarların kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider kabul edilmeyeceği açıkça belirtiliyor.
ORTAKTAN ALACAKLAR
Yine kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2015 tarihli bilançolarında yer alan ortaklardan olan net alacak tutarlarını ya da bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini vergi dairesine beyan ederek düzeltme imkânından yararlanabilirler.
Ancak işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemlerle ilgili alacakların kapsama girdiği unutulmamalı. Bundan da ödünç verme ve benzeri işlemler anlaşılıyor. Net alacak kavramı ise ortaklardan olan alacak tutarından, varsa ortaklara borç tutarının düşülmesi sonucu kalan net alacak tutarını ifade ediyor.
Aynı kasada olduğu gibi, beyan edilen ve kayıtlardan çıkarılan net alacak tutarlarının da ilgili dönem kurumlar vergisi matrahlarına ilave edilmesi gerekiyor.
VERGİ YÜZDE 3
Kayıtlarda kasa ya da ortaklardan alacaklar hesabında gözüken ve aslında şirkette olmayan bu paralar için yukarıdaki şekilde beyanda bulunulduğu durumda, sadece yüzde 3 oranında vergi ödenmesi yeterli oluyor. Başka bir vergilendirme yapılmıyor.
BEYAN VE ÖDEME
Kasa ve ortaklardan alacaklarla ilgili vergi dairesine beyan ve kayıtların düzeltilmesi işlemlerinin kasım ayı sonuna kadar yapılması gerekiyor. Beyan edilen tutarlar üzerinden hesaplanan verginin de (yüzde 3) beyanname verme süresi içerisinde tek seferde ödenmesi şart. Maliye Bakanlığı’nın ödeme süresinde değişiklik yapma yetkisi bulunuyor.
Ödenen verginin ilgili yıl vergi hesaplaması sırasında kurumlar vergisi matrahına ilave edilmesi gerekiyor. Ayrıca söz konusu vergilerin kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan vergiden mahsup edilmesi imkânı da bulunmuyor.
CEZA KESİLEMİYOR
Beyanlar yapıldı, kayıtlar düzeltildi. Yasasa bu durumda, geçmişe yönelik olarak vergi cezası kesile-meyeceği belirtiliyor. Ayrıca kasa ve ortaklardan alacaklara ilişkin olarak yapılan düzeltme işlemleri dolayısıyla ilave bir vergi tarhiyatı yapılamayacağını da hatırlatmak isteriz.