ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Özellikle ihracat odaklı üretim yapan küçük ve orta boy şirketler için tüm teşvik sistemlerinden daha fazla avantaj sağlayan serbest bölgelerde yüz binlerce metrekare arazi yatırımcısını bekliyor. Ekonomist Dergisi olarak Türkiye'deki 18 serbest bölgenin yatırım avantajlarını ortaya koyduk.
Üretim ve ihracatta kan kaybının yaşandığı 2015 ve 2016 yıllarından sonra 2017’de çarkları yeniden hızlandıran Türkiye özel sektörü, üretim koşullarında sağladığı büyük avantajlar nedeniyle serbest bölgelere yöneliyor.
1990’lı yıllardan itibaren kurulmaya başlanan ancak bir dönem verimsiz oldukları gerekçesiyle özel sektörün pek ilgi göstermediği serbest bölgeler, özellikle ihracat odaklı üretim yapan şirketler için yeniden gözde hale geldi.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Biz de Ekonomist Dergisi’nin bu haftaki kapağında, yüzbinlerce metrekarelik alanda yatırımcılara hiçbir organize sanayi bölgesi ya da teşvik sisteminde yer almayan avantajlar sunan serbest bölgeleri mercek altına aldık. Türkiye’de faaliyet gösteren 18 serbest bölgenin her birinde yatırımcılara sunulan fırsatları okuyucularımız için derledik.
İhracatçı firmalara dünya pazarlarında rekabet güçlerini arttırmak, Türk sanayiine ileri teknoloji ve ucuz hammadde girişini hızlandırmak üzere kurulan serbest bölgelerin en önemli özelliği, kurulmuş olduğu ülkenin siyasi sınırları içerisinde olmakla birlikte gümrük hattı dışında sayılması ve böylece sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşvikler sunması.
Ülkede geçerli ticari, mali ve ekonomik alanlara yönelik hukuki ve idari düzenlemeler, serbest bölgelerde ya uygulanmıyor ya da kısmen uygulanıyor.
19 MİLYAR DOLAR TİCARET HACMİ
Ekonomi Bakanlığı’na bağlı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nün Ekonomist Dergisi için özel olarak hazırladığı verilere göre, 2016 sonu itibariyle Türkiye sınırları içerisindeki serbest bölgelerde 530’u yabancı menşeili olmak üzere toplam 2 bin 25 şirket faaliyet gösteriyor. Serbest bölgelerde istihdam edilen çalışan sayısı 66 bini geçerken, serbest bölgelerden yapılan ihracat ise geçen yıl 7 milyar doları aştı. 18 serbest bölgedeki toplam ticaret hacmi ise 19 milyar doları buluyor.
2016 yılında yurtdışından serbest bölgelere 5,9 milyar dolar, Türkiye’den serbest bölgelere 2,2 milyar dolar, serbest bölgelerden Türkiye’ye 4 milyar dolar ve serbest bölgelerden yurtdışına 7 milyar dolar olmak üzere toplam 19 milyar dolarlık ticaret hacmi yaratıldı.
Serbest bölgelerde gerçekleştirilen ticaret hacminin sektörel dağılımı incelendiğinde ise ticarete konu ürünlerin yüzde 89’unu sanayi ürünlerinin, yüzde 10’unu tarım ürünlerinin, yüzde 1’ini de madencilik ürünlerinin oluşturduğu görülüyor.
"KOBİ'LER İÇİN BÜYÜK FIRSAT"
Türkiye iş dünyasının çatı kuruluşları, özellikle KOBİ’leri serbest bölgelerde üretim yapmaya çağırıyor. Türkiye ihracatında hammadde ithalatının büyük yer tuttuğunu hatırlatan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkan Yardımcısı Orhan Turan, serbest bölgeler sayesinde ihracatçıların vergi kıskacından kurtularak üretim avantajı sağladıklarını söylüyor.
İhracat odaklı büyümeye ağırlık veren Türkiye’de serbest bölgelerin yaygınlaşması gerektiğini dile getiren Turan, “Bilhassa küçük ve orta boy işletmelerimiz için çok hayati destekler var. Serbest bölgelerde üretimi teşvik edecek daha çok enstrüman oluşturulmalı. Bürokrasinin azaltılması ve arsa satış maliyetlerinin düşürülmesi de KOBİ’ler için motive edici unsurlar olacaktır” diye konuşuyor.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Yönetim Kurulu Üyesi Rona Yırcalı da KOBİ’lerin son dönemde serbest bölgelere olan ilgisinin arttığını söylüyor. Hem ihracat hem de reexport yapan yani ithal edilen malı işleyerek ihraç eden şirketlerin serbest bölgelerde üretime yöneldiğini kaydeden Yırcalı, “Serbest bölgelerin hızla dolması ve gelişmesi, şirketlerimizin ihracat kabiliyetini çok artıran bir unsur olacak.
Daha önce yalnızca büyük sanayi şirketlerinin üretim yapabildiği serbest bölgeler artık ekonominin bel kemiğini oluşturan KOBİ’lere de açıldı. Tüm ihracatçı şirketler bu fırsattan yararlanmalı” diye konuşuyor.
"İHRACAT KOŞULU VAR"
Serbest bölgelerde üretime hız veren sektörlerin başında otomotiv yan sanayi geliyor. İstanbul, İzmir, Bursa ve Gaziantep’teki serbest bölgelerde 100’den fazla otomotiv yan sanayi şirketi faaliyet gösteriyor. Otomotiv İhracatçıları Birliği Başkanı Orhan Sabuncu, ihracat arttıkça otomotiv sektörünün olmazsa olmazı olan yan sanayi şirketlerinin hızla serbest bölgelere yöneldiğine işaret ediyor.
Sabuncu, “Serbest bölgelerde üretim yapan şirketlerin ürettikleri ürünün belli bir kısmını ihraç etme zorunluluğu bulunuyor. Bu durum iç pazara da iş yapan şirketler için bir dezavantaj gibi gözükse de, aslında ihracat motivasyonu açısından olumlu etki yaratıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
SERBEST BÖLGEDE YATIRIMIN 10 AVANTAJI
1- Serbest bölge kullanıcıları Türkiye'den ihraç fiyatına (KDV'siz) mal ve hizmet satın alabilirler.
2- Serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan istisnadır.
3- Serbest bölge işleticilerinin yatırıma hazır tuttukları araziler, kullanıcı lehine tapuda tescilin yapılacağı tarihe kadar emlak vergisinden istisnadır.
4- Serbest bölge kullanıcılarının inşa ettiği binalar beş yıl boyunca emlak vergisinden istisnadır.
5- Serbest bölgelere veya bu bölgelerden yurtdışına yapılan ihraç amaçlı taşımacılık hizmetleri KDV'den istisnadır.
6- Serbest bölgelerde lojistik hizmetleri, ambalajlama, etiketleme, test etme ve depolama hizmetlerinden elde edilen kazançlar gelir veya kurumlar vergisinden istisnadır.
7- Serbest bölgedeki ürünlerin satışından elde edilen kazanç, AB üyesi ilgili ülkelerin vergileme dönemi sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisnadır.
8- Ürünlerin FOB bedelinin en az yüzde 85'ini yurtdışına ihraç eden şirketlerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır.
9- Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler, hiçbir izne tabi olmaksızın yurtdışına veya Türkiye'ye serbestçe transfer edilebilir.
10- Serbest dolaşımda bulunan malların Türkiye'ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez.
1- EGE SERBEST BÖLGESİ
TÜRKİYE'NİN EN BÜYÜK SERBEST BÖLGESİ
IEge Serbest Bölgesi (ESBAŞ), İzmir'in Gaziemir ilçesinde 2,2 milyon metrekarelik bir alan üzerine kurulu ve yaklaşık 2 milyar dolarlık ihracat geliriyle Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi. Bölge, Uluslararası Adnan Menderes Havalimanı'na 4, İzmir Limanı'na 12, otoyol ağlarına ise 1 kilometre uzaklıkta. Bölgede bugün itibarıyla 67'si yabancı olmak üzere 166 şirket faaliyet gösteriyor. 2016'da 4 milyar dolarlık ticaret hacmine imza atan bölgedeki istihdam ise 19 bin 606. Türkiye'deki 18 serbest bölgede yaratılan toplam istihdamın ve yatırımın üçte birini Ege Serbest Bölgesi gerçekleştiriyor. Bölgede ağırlıklı olarak havacılık ve savunma sanayi, elektrik-elektronik, otomotiv, makine imalat ve montajı, kimya, enerji, tekstil, gıda işleme ve paketleme gibi sektörler yer alıyor.
2- BURSA SERBEST BÖLGESİ
11 BİN KİŞİYE İSTİHDAM SAĞLIYOR
21 milyar dolara yaklaşan ihracatıyla Türkiye'nin en verimli serbest bölgelerinden biri olan Bursa Serbest Bölgesi (BUSEB), Bursa-Yalova karayolu güzergahında, Gemlik ilçesinde Bursa şehir merkezine 35 kilometre mesafede ve dört büyük limanın bitişiğinde yer alıyor. Bölge, otomotiv ve tekstil başkenti olan Bursa'dan dünya pazarlarına açılmak için ideal bir konumda. Önemli bir lojistik avantaj sunan bölgede arsa kiralama yanında arsa satışı da yapılıyor. Toplam 95 şirketin faaliyette olduğu serbest bölge, 11 bini aşkın çalışan sayısıyla Türkiye'nin ikinci en büyük serbest bölgesi olma özelliğine sahip. Bölgede otomotiv ve tekstil ile birlikte otomotiv yan sanayi, makine, elektrik-elektronik ve gıda sektörleri öne çıkıyor.
3- MERSİN SERBEST BÖLGESİ
KUZEY AFRİKA PAZARI İÇİN İDEAL ÜS
Akdeniz'in en önemli limanlarından biri olan Mersin Limanı'nın hemen yanında kurulmuş olan ve kendine ait özel rıhtımlarıyla yatırımcılara hizmet veren Mersin Serbest Bölgesi (MESBAŞ), sahip olduğu önemli coğrafi konumuyla Rusya, Türki Cumhuriyetler, Ortadoğu, Akdeniz ve Kuzey Afrika pazarlarına olan yakınlığı nedeniyle önemli bir merkez. Özellikle açık alan kiralamalarında çok düşük fiyatlara sahip olan bölgede ucuz işgücü avantajı da mevcut. Bölgede yatırımcı firmalar için üretimde 45 yıl, diğer faaliyetlerde 30 yıl; kiracı firmalar için ise üretimde 20 yıl, diğer faaliyetlerde 15 yıl faaliyet ruhsatı süresi bulunuyor. Bugün itibariyle 140'ı yabancı 465 şirketin faaliyette olduğu bölgeden geçen yıl 890 milyon dolarlık ihracat yapıldı.
4- AVRUPA SERBEST BÖLGESİ
AVRUPA PAZARLARINA EN YAKIN BÖLGE
Türkiye'nin en büyük özel sektör sanayi projelerinden biri olan Avrupa Serbest Bölgesi'nin (ASB) yıllık ticaret hacmi 2 milyar dolara ulaşıyor. Bu rakamın yaklaşık 700 milyon doları ise ihracattan geliyor. İstanbul, Avrupa ve ana ulaşım ağlarının merkezinde bulunan Çorlu Tekirdağ'da yaklaşık 2 milyon metrekare alan üzerine kurulan ASB'de şu anda 145 firma faaliyet gösteriyor. 3 bin 700 kişinin istihdam edildiği bölgede altyapısı hazır arsalar, genel ve müstakil depolar, ofisler ve açık stok sahaları, hazır üretim tesisleri, kiralık veya tapu mülkiyetiyle yatırımcıların hizmetine sunuluyor. Bölgede iplik, kumaş, boya, apre, baskı, konfeksiyon sektörleri öne çıkıyor. En yakın yerleşim merkezine7 kilometre uzaklıkta olması, bölge içindeki çalışanlara yakın yerleşim imkanı sunuyor.
5- İSTANBUL DERİ VE ENDÜSTRİ SERBEST BÖLGESİ
LİMANA VE HAVAALANINA ULAŞIM AVANTAJI
Orhanlı-Tuzla'da faaliyet gösteren İstanbul Deri ve Endüstri Serbest Bölgesi (DESBAŞ), Türkiye'nin tek deri ihtisas serbest bölgesi olarak öne çıkıyor. Yaklaşık 350 şirketin faaliyet gösterdiği DESBAŞ'ta halihazırda 347 bin metrekarelik alan yatırımcıları bekliyor. Geçen yıl 670 milyon dolarlık ihracata imza atan DESBAŞ, Tuzla Limanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı'na yakınlığıyla önemli bir lojistik avantaj sağlıyor. Yalnızca deri sanayiine değil tüm sektörlere yönelik hizmet veren DESBAŞ'ta şirketlere antrepolarda malların depolanması, stok programı dahilinde stok tutulması, ofis kiralama, üretim amaçlı yatırımlara arsa tahsisi, forklift ve portörlerle yükleme boşaltma gibi hizmetler veriliyor.
6- İSTANBUL AHL SERBEST BÖLGESİ
OTO, MAKİNE VE HAZIR GİYİM ÖN PLANDA
Çok yakında yerini İstanbul'un üçüncü havalimanına bırakacak olan Atatürk Havalimanı bünyesinde hizmet veren İstanbul AHL Serbest Bölgesi, 80 bin metrekarelik büyüklüğüne rağmen yaklaşık 450 milyon dolarlık ihracata imza atıyor. 51'i yabancı olmak üzere toplam 136 şirketin faaliyette olduğu serbest bölge, özellikle Avrupa pazarlarına ihracatta çok önemli lojistik avantaj sağlıyor. Bölgede tıbbi ürünler, hazır giyim, otomotiv ve makine sektörüne yönelik üretimler öne çıkıyor. Avrupa'dan üçüncü ülkelere gönderilmek üzere ilaç, kalp kapakçığı, stent, suni damar gibi tıbbi malzemeler gelirken, otomotiv ve makine sektöründe kullanılmak üzere imal edilen dişli rotor plaka ve buna benzer ürünlerin yurtdışındaki otomotiv firmalarına ihracı da buradan gerçekleşiyor.
7- İSTANBUL TRAKYA SERBEST BÖLGESİ
DETERJAN, TIBBİ CİHAZ VE MAKİNE YOĞUNLUKTA
Çatalca İlçesi sınırları içerisinde bulunan ve İstanbul'daki üç serbest bölgeden biri olan İstanbul Trakya Serbest Bölgesi TEM'e 3 kilometre, Atatürk Havalimanı'na ise 45 kilometre uzaklıkta. Bölgede makine ve aksamları, CNC torna tezgahları, deterjan, tıbbi cihazlar, kırtasiye, lazer yazıcı ve gıda sektörleri öne çıkıyor. Halihazırda 163 şirketin faaliyet gösterdiği serbest bölgeden yapılan ihracat 382 milyon dolar. Yaklaşık 2 bin 500 kişiyi istihdam eden bölgede Doğu Avrupa ülkeleri, Almanya, İngiltere ve İtalya pazarına yönelik üretim yapılıyor.
8- ANTALYA SERBEST BÖLGESİ
HEM SANAYİ HEM TURİZM YATIRIMLARINA AÇIK
Türkiye'nin turizm başkenti olan Antalya'da Kemer yolu üzerinde 634 bin metrekarelik alana kurulu Antalya Serbest Bölgesi (AS-BAŞ), sağladığı mali ve lojistik avantajlarla kentin coğrafi konumundan kaynaklı avantajlarını birleştirmiş durumda. 1990'ların ortalarına kadar Akdeniz çanağındaki ülkelere makine ve tekstil ihracatının yapıldığı bölge, daha sonra özellikle yabancı turistlere yönelik alışveriş merkezlerine de ev sahipliği yapmaya başladı. Ayrıca bölgede mega yat üretimi de büyük talep gören sektörler arasında. Denize rıhtımı olan birkaç serbest bölgelerden biri olan ASBAŞ'ta serbest bölge adresli malların nakliyesi doğrudan kendi limanına yapılıyor. Şu an yaklaşık 100 şirketin faaliyet gösterdiği bölgeden geçen yıl 338 milyon dolarlık ihracat yapıldı.
9- KAYSERİ SERBEST BÖLGESİ
RUSYA VE TÜRKİ CUMHURİYETLER'E YAKIN
Kayseri'nin Ankara giriş yolu üzerinde 1. Organize Sanayi Bölgesi ile komşu olan serbest bölgenin hava meydanına uzaklığı yaklaşık 15 kilometre. Bölge, 6,9 milyon metrekarelik büyüklüğüyle Adana Yumurtalık'tan sonra Türkiye'nin en büyük ikinci serbest bölgesi. Yaklaşık 4 bin kişiye istihdam sağlanan bölge geçen yıl 275 milyon dolarlık ihracata imza attı. Bölgenin en önemli tesisleri, ofis büro mobilyaları, saç boru ve profil, elektrostatik toz boya, yatak-baza, dayanıklı tüketim malları, alüminyum iletken tel tesisleri, beyaz eşya üretim fabrikası gibi üretim ağırlıklı tesislerden oluşuyor. Bölgeden Rusya, Türki Cumhuriyetler, Ortadoğu, Akdeniz ve Kuzey Afrika pazarlarına erişim avantajı var.
10- TRABZON SERBEST BÖLGESİ
YILDA 2 BİN GEMİLİK KAPASİTESİ VAR
Trabzon Limanı içerisinde yer alan Trabzon Serbest Bölgesi (TRANSBAŞ), güvenli ve kullanışlı depolama tesisleriyle toplam 11 bin metrekare birinci sınıf kapalı iki deposu ve 20 bin metrekare açık alanıyla hizmet veriyor. Yedi rıhtımdan oluşan tesislerde yıllık toplam 2 bin gemilik kapasite bulunuyor. Liman trafiğinin büyük bölümü Avrupa ve Ortadoğu arasında giden genel kargo, konteyner nakli ve kuru hacim mallardan oluşuyor. Gemiler için dış limanda ücretsiz demir atma imkanı da bulunan Trabzon Serbest Bölgesi'nden geçen yıl 223 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi.
11- ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ
AĞIR SANAYİ YATIRIMLARI İÇİN İDEAL
Toplamda 13 milyon metrekarelik alana kurulu ve 4 milyon metrekarelik bölümü faal olan Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi (TAY-SEB), mevcut büyüklüğü ve İskenderun Körfezi'ndeki 5 kilometrelik sahil şeridiyle dünyanın en büyük serbest bölgelerinden biri olarak biliniyor. TAYSEB, Türkiye'nin kimya, petro-kimya, demir-çelik, enerji santralleri, tersane ve çimento gibi ağır sanayi yatırımlarına ev sahipliği yapıyor. İskenderun Körfezi üzerinden kolaylıkla gerçekleştirilen ihracat ile özellikle Avrupa, Ortadoğu ve Afrika pazarlarında önemli avantaj sağlanıyor. Bölgenin demir-çelik endüstrisinin yoğunlaştığı Osmaniye, Payas, İskenderun bölgesine yakın olması, TAYSEB'i özellikle demir-çelik yatırımları açısından cazip hale getiriyor.
12- KOCAELİ SERBEST BÖLGESİ
GEMİ VE YATTA ÜRETİM ÜSSÜ KONUMUNDA
Asya'yı Avrupa'ya bağlayan yol üzerinde stratejik anlamda önemli bir merkez olan Kocaeli, Türkiye özel sektörünün önemli pek çok yatırımına da ev sahipliği yapıyor. Altyapı, insan kaynakları ve lojistik avantajları nedeniyle Marmara Bölge-si'nde öne çıkan serbest bölgelerden biri olan Kocaeli Serbest Bölgesi (KOSBAŞ), Autoport Limanına 300 metre, Limaş İskelesine 1 kilometre, Köseköy Tren İstasyonu'na 7 kilometre ve Sabiha Gökçen Havalimanı'na 60 kilometre mesafede. Toplamda 100 milyon dolarlık ihracat yapan ve bünyesinde bugün itibariyle sekizi yabancı 21 şirket barındıran KOSBAŞ, yeni yatırımcıları bekliyor. Şu anda yoğunlukla gemi ve yat üreticilerine hizmet veren ve adeta bu alanda bir üs haline gelen KOSBAŞ'ta yakın dönemde kimya, gıda, makine ve elektrik-elektronik alanlarında da gelişme yaşanması öngörülüyor.
13- İZMİR SERBEST BÖLGESİ
ÇANDARLI LİMANI'NA EN YAKIN BÖLGE
İzmir Serbest Bölgesi, İzmir'in Menemen İlçesinde 1,7 milyon metrekare gibi büyük bir arazi üzerinde hizmet veriyor. Toplam alanın 1,1 milyon metrekaresi yatırım için tahsis edilmiş durumda. Bölgede şu anda yeni yatırımcıya açık 140 bin metrekarelik alan bulunuyor. İzmir Serbest Bölgesi'nde 2016 sonu itibariyle 146'sı yerli, 26'sı yabancı olmak üzere toplam 172 firma faaliyet gösteriyor. Deri İhtisas Gümrüğü olma avantajıyla deri imalat ve alım satımında öne çıkan bölgede, enerji, kimyasal üretim ve ticaret, gıda, elektrik-elektronik, otomotiv yan sanayi, mermer ve doğal taş sektörü de başlıca üretim alanları olarak sıralanıyor. İzmir Alsancak ve Aliağa limanları arasında olan bölge, inşası devam eden ve dünyanın sayılı limanlarından biri olacak Çandarlı Limanı'na da 40 kilometre uzaklıkta bulunuyor.
14- GAZİANTEP SERBEST BÖLGESİ
ORTADOĞU PAZARINA AÇILAN KAPI
Güneydoğu Anadolu'yu hem batıya hem de Akdeniz ve Ortadoğu'ya bağlayan kara ve demir yollarının merkez noktasında bulunan Gaziantep Serbest Bölgesi (GASBAŞ), Türkiye ihracatı için kritik önemdeki Suriye ve Irak pazarlarına en yakın serbest bölge. Gaziantep'in bölgesel bir ticaret merkezi olması ve Gaziantep Havalimanı'nın yurtdışı uçuşlarına da açılmasıyla birlikte önemi daha da artan serbest bölge, kentteki dört OSB'ye de komşu. OSB'lerin yüksek doluluk oranları nedeniyle GASBAŞ, yeni yatırım yapacak işletmeler için çok daha cazip hale geldi. Ayrıca kullanıcılarına tapu mülkiyeti verebilen bir serbest bölge olması nedeniyle, yatırımcılar kendi arazilerini satın alabiliyor ve süresiz mülkiyet imkanına sahip olabiliyor.
15- TÜBİTAK MARMARA TEKNOKENT TEKNOLOJİ SERBEST BÖLGESİ
AR-GE FAALİYETLERİNE ÖZEL DESTEK
Kuzey Marmara sanayi havzasının ortasında yer alan bölge, Kocaeli'nin Gebze ilçesinde bulunuyor. Araştırma ve geliştirme alanında farklı olanaklar sunan ilk ve tek model olan TÜBİTAK Marmara Teknokent Teknoloji Serbest Bölgesi'nde (TEKSEB) AR-GE faaliyetleri özel olarak destekleniyor. Bölge, ileri teknolojilere sahip ürün geliştirmeyi hedefleyen, uluslararası platformlarda faaliyet göstermek isteyen, yabancı ortaklık ve işbirliği geliştirmeyi ve AR-GE çalışmalarını uluslararası pazarlara taşımayı amaçlayan girişimci ve firmalara ev sahipliği yapıyor. Girişimci şirketlerin 49 yıla kadar faaliyet gösterebildikleri bölgede, şu anda yaklaşık 30 şirket bin 500'e yakın çalışanıyla üretim yapıyor.
16- SAMSUN SERBEST BÖLGESİ
İÇ ANADOLU VE MARMARA'YA YAKIN
Samsun Serbest Bölgesi (SAS-BAŞ), özel sektör yatırımları açısından zayıf bir kent olan Samsun'u kısa sürede geliştirme potansiyeline sahip. Bölgede ambalajlama, depolama, tasnifleme, tamir ve montaj hizmetlerinin yanı sıra bankacılık, sigortacılık, müşavirlik ve mühendislik hizmetleri de veriliyor. 20 şirketin faaliyet gösterdiği Samsun Serbest Bölgesi'nde 2016 ihracatı 10 milyon doların biraz üzerinde gerçekleşti. SASBAŞ, Samsun'un yanı sıra Sinop ve Giresun'a yakınlığı, İç Anadolu kentlerine yönelik üretim faaliyetleri için lojistik avantajları nedeniyle de yeni yatırımcılar için önemli fırsatlar sunuyor
17- DENİZLİ SERBEST BÖLGESİ
TEKSTİLDE ÜRETİM MERKEZİ OLMA YOLUNDA
Son yıllarda Anadolu'nun en önemli ticaret ve üretim merkezlerinden biri haline gelen Denizli'de il merkezine 57 kilometre uzaklıkta yer alan Denizli Serbest Bölgesi (DENSER), uluslararası statüye sahip Çardak Havaalanı ve Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi bitişiğinde 540 dönüm alan üzerinde bulunuyor. Antalya ve İzmir limanlarını kullanabilme özelliğine sahip bölgede, endüstri kültürü olan zengin insan kaynakları potansiyeliyle birlikte kentteki konaklama ve sosyal servis imkanlarının gelişmiş olması önemli avantajlar Kentin 2 milyar dolarlık ihracatını yukarılara taşımak üzere serbest bölge avantajlarını yatırımcılara sunan DENSER'de şu anda 20 firma üretim yapıyor
18- RİZE SERBEST BÖLGESİ
KARADENİZ ÜLKELERİNE ERİŞİM AVANTAJI
Karadeniz'den Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Azerbaycan gibi pazarlara erişimde önemli lojistik avantaj sağlayan Rize Serbest Bölgesi (RİSBAŞ), bir süredir atıl halde duruyor. 2016 sonu itibariyle iki şirketin toplam 534 bin dolarlık ihracatına ev sahipliği yapan Rize Serbest Bölgesi'nin 2012 yılında kapatılacağı açıklanmış ancak kapatılmamıştı. Ayrıca dönemin RİSBAŞ yönetimiyle Çaykur yönetimi alacakların tahsili nedeniyle davalık olmuştu. Bu süreçten sonra serbest bölgede yatırım yapan şirket sayısında azalma yaşandı. Hala Ekonomi Bakanlığı'nın 18 serbest bölgeden biri olarak gösterdiği RİSBAŞ, yeni dönemde lojistik avantajlarıyla serbest bölge avantajlarını birleştirecek yatırımlar için gün sayıyor