Gıdadan hazır giyime pek çok farklı oyuncunun yer aldığı perakende sektörüne 2022 yılında yüksek enflasyon damgasını vurdu. Gıda perakendecileri enflasyon tartışmalarının ortasında kalırken hazır giyimciler turist harcamaları sayesinde ciroları artırmayı başardı.
25 Aralık 2022 - 07 Ocak 2023 tarihli sayıdan
Yaklaşık 2 trilyon 338 milyar 62 milyonTL'lik ciroya ulaşan perakende sektörü için 2022 hareketli bir yıl oldu. Gıdadan hazır giyime pek çok farklı oyuncunun yer aldığı sektörde her kategori farklı dinamiklerden etkilendi. Ancak sektörün ortak sorunu enflasyon oldu. Bir önceki yıla kıyasla yüzde 100 civarında büyüme rakamları görülse bile, TÜFE'nin yüzde 85'ler,
ÜFE'nin ise yüzde 150'ler civarında seyrettiği ortamda, sektörde adet bazında daralma oldu. Sektör, yüksek enflasyon, maliyetlerin yüksekliği ve beklentilerin belirsizliği nedeniyle fiyatlama yapmakta zorlandı. Gıda enflasyonunun yüzde 119 gibi yüksek bir oranda seyretmesi gıda perakende oyuncularını zorlarken hazır giyimde ise iyi geçen turizm sezonu şirketlerin cirolarına olumlu yansıdı.
DÜZENLEMELER TARTIŞMAYA YOL AÇTI
Bunun yanı sıra hem algı olarak hem de sektöre yönelik düzenlemeler açısından 2022, sektörün en zor yıllarından biri oldu. Türkiye'de en önemli sorunlardan biri olan enflasyon sorunu gıda perakende oyuncularını hedef haline getirdi. Enflasyonun yükselmesinden sorumlu tutularak eleştirilere maruz kalan gıda perakende sektöründe yılın son ayında önemli bir gelişme oldu.
İki dönemdir Gıda Perakendecileri Derneği başkanlığı yapan Galip Aykaç, bir toplantıda gıda perakendecilerine yönelik suçlamalara verdiği yanıtın ardından siyasetin de karıştığı eleştirilere maruz kaldı. Bu olayın ardından Aykaç, başkanlıktan istifa etmek zorunda kaldı.
Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Yönetim Kurulu Başkanı Alp Önder Özpamukçu, "2023 yılı için en önemli beklentimiz sektörün haksız eleştirilerin odağı olmaması" diyor.
Özpamukçu, sözlerine şu şekilde devam ediyor: "Sektöre yönelik düzenlemelerin, sektörün görüşü alınarak, dünya ve Türkiye ekonomisi gerçeklerinden uzaklaşmadan ve serbest ticarete müdahale haline getirilmeden yapılması bu sektörün gelişimi ve ülke ekonomisine katkı sunmaya devam etmesini kolaylaştıracaktır. Tüm bu nedenlerle serbest ticarete müdahaleden özellikle kaçınılmalıdır."
TURİSTLER SEKTÖRÜ BÜYÜTTÜ
Pandemiyle geçen sıkıntılı iki yılın ardından hazır giyim tarafında ise 2022 daha verimli bir yıl oldu. Küçük tasarrufları değerlendirme konusunda cazip bir yatırım enstrümanı bulunmaması vefiyatların daha da artacağı beklentisiyle imkânı olanlar alışverişe yöneldi.
Ocak-ekim döneminde Türkiye'yi ziyaret eden yaklaşık 40 milyon turistin kartlarla yaptığı harcama, geçen yıla göre yaklaşık yüzde 300 artış gösterdi. Ağırlıklı olarak maliyete bağlı fiyat artışlarının etkisi ve turist alışverişinin katkısıyla markaların cirolarında geçen yıla göre ortalamada yüzde 100 artış kaydedildi.
Adet satışlarında ise henüz istenilen düzeye gelinmediğini söyleyen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, "Markalarımızın bir kısmı adet satışında pandemi öncesinin üzerine çıkmakla birlikte, bazıları henüz o seviyeyi yakalayamadı" diyor.
Perakencilerin yeni gündemi ise AVM'lerdeki elektrik faturalarının markaları için ikinci bir kiraya dönüşmüş olması. Markalar AVM mağazalarında elektriği caddelere göre yüzde 60-70 daha pahalıya kullanıyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, "Biz AVM mağazalarında kullandığımız elektriğin de caddelerdeki ile aynı tarifeden faturalandırılmasını istiyoruz. 2023'te bu sorunun da çözüme kavuşturulacağını ümit ediyorum" diyor.
MALİYETLER ARTIYOR
Türkiye'de perakende markalarının büyümesinde önemli rol oynayan alışveriş merkezlerinde ise hem pazarın belli bir doygunluğa ulaşması hem de AVM yatırımlarının sürdürülebilir olmaktan uzaklaşması nedeniyle yeni alışveriş merkezi açılışlarında ciddi bir azalma var.
2022 yılında dört AVM açıldı ve sayı 445'e ulaştı. 2023 sonuna kadar yaklaşık sekiz yeni AVM'nin açılması bekleniyor. Sektörün sorunlarından biri de AVM'lerin kira gelirlerinin son beş yılda sürekli olarak düşmesi. 2017 yılı için tahsil edilen ortak alan gider karşılıklarının ortak alan giderlerine oranı yüzde 71 iken, 2021 yılında bu oran yüzde 53'e kadar düştü.
AYD Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, "Eksik kalan kısım AVM yatırımcısı tarafından finanse edilirken, AVM yatırımcısının katlandığı maliyet yıllar itibarıyla artıyor" diyor.
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği'nin (AYD) Akademetre Research ile ortaklaşa oluşturduğu AVM Perakende Ciro Endeksi'nde ziyaret sayı endeksi üçüncü çeyrekte yüzde 12,5 oranında arttı. AYD Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, ziyaretçi sayıları için herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması durumunda pandemi öncesi rakamlarının yakalanacağını söylüyor.
E-TİCARETTE BÜYÜME DEVAM ETTİ
Pandemiyle yıldızı parlayan e-ticaret sektörü 2022 yılında da büyümesine devam etti. 2022 yılı ilk altı aylık e-ticaret hacmi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 116'lık artışla 348 milyar TL olarak gerçekleşirken, sipariş adetleri yüzde 38 artış ile 2 milyar 294 milyon adede yükseldi. E-ticaretin yıl sonu ciro hedefi 700 milyar TL'ye çıktı.
E-ticaret sektörünün tüketici taleplerine yönelik yatırımlarla 2023 yıl sonunda yüzde 60 büyüme ile 1,2 trilyon TL'lik işlem hacmine ulaşması hedefleniyor. 2023 yılında yeni e-ticaret yasası ve e-ihracat düzenlemeleri sektörün gündeminde olacak.
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Yönetim Kurulu Başkanı Emre Ekmekçi, "Yeni yasa ile özellikle küçük oyuncular ile pazara yeni girecek oyuncuların önünün açılması hedeflendi" diyor.
Diğer önemli başlık da e-ihracat oldu. Türkiye'de e-ihracatın toplam ihracat içindeki oranı yüzde 1,3. Dünyada bu rakam ortalama yüzde 4. Ticaret Bakanlığı'nın 2030 yılına kadar koyduğu hedef ise yüzde 10.
Geçtiğimiz yıl Ticaret Bakanlığı bünyesinde yer alan İhracat Genel Müdürlüğü bünyesinde E-ihracat ve Dijital Pazarlama Daire Başkanlığı kurulması sektör adına atılan çok önemli bir adım oldu.
Ardından detaylı destek paketi geldiğini belirten Ekmekçi, "Bu destek çalışmaları kapsamında yeni açıklanan destek kararlarının yeni iş modellerinin önünü açmasını bekliyoruz. Aynı zamanda bu desteklerin ara-cı-toplayıcı e-ihracatçı modellerini ortaya çıkaracağını öngörüyoruz" diyor.
ALP ÖNDER ÖZPAMUKÇU / TAMPF BAŞKANI “SAĞLIKLI FİYATLANDIRMA YAPAMIYORUZ”
“Yüksek enflasyon ortamı özellikle işletme sermayesi ihtiyacını artıran, finansmana ulaşmanın zorlaştığı böyle bir dönemde perakendecileri oldukça zorlayan bir konu. Enflasyon muhasebesiyle değerlendirdiğinde sermayeleri zorlayan bir dönem. Hiperenflasyonist ortamda hiçbir sektörün sağlıklı fiyatlandırma yapabilme imkanı maalesef yok.
Aynı şekilde büyüme stratejileri belirlemek için de oldukça belirsiz ve zor bir piyasa olduğunu kabul etmek lazım. Maliyetlerin yüksekliği ve beklentilerin belirsizliği fiyatlama yapmanın zorluğunu her geçen gün artırıyor. Bu da önce satıcıya, devamında da alıcıya yani tüketicimize olumsuz yansıyan bir nokta haline geliyor” diyor.